Yetişkinlerde Gıda Etiketi Okuma Bilgi Düzeyi ile Davranışa Geçirme Arasındaki İlişki

Yıl 2021, Cilt: 6 Sayı: 1, 82 - 91, 05.03.2021

Mervenur Gökçen , Aylin Seylam Küşümler

https://doi.org/10.26453/otjhs.794408

Cited By: 2

Öz

Amaç: Çalışmada yetişkin bireylerin gıda etiketi okuma bilgi düzeyi ile bu bilginin davranışa geçirilmesi arasındaki ilişkiyi değerlendirmek amaçlanmıştır.
Materyal ve Metot: Çalışma Türkiye’deki 19 yaş üstü çalışan ve çalışmayan kesimden 401 bireyle gerçekleştirilmiştir. Geçerli ve güvenilir bir ölçek olan “Gıda Etiketi Okuma ve Sağlık Algılama Bilgi Düzeyi Ölçeği” çalışmanın amacına göre düzenlenip kullanılmıştır.
Bulgular: Çalışmadaki 401 katılımcının yaş ortalaması 38,85±0,57, “bilgi düzeyi” puan ortalaması 9,42±2,10, “davranışa geçirme” puan ortalaması 7,02±3,89 olarak saptanmıştır. Beslenme hakkında danışmanlık alan bireylerin almayanlara göre daha fazla bilgisi olmasına rağmen bilginin davranışa geçirilmesinde anlamlı fark bulunamamıştır (p>0,05). Kadın katılımcıların etiket okuma bilgi düzeyi erkeklerden daha fazlayken davranışa geçirmede anlamlı fark bulunamamıştır (p>0,05). Eğitim düzeyi arttıkça bilgi düzeyi artar sonucuna varılmış (p<0,05), fakat düşük eğitim düzeyindeki bireylerin yüksek eğitim düzeyindekilere göre bilgilerini davranışlarına daha çok yansıttığı saptanmıştır (p<0,05). Beden kitle indeksi faktörüne göre bilgi düzeyinde ve davranışa geçirilmesinde anlamlı fark bulunamamıştır (p>0,05).
Sonuç: Çalışmada yetişkinlerin gıda etiketi hakkında bilgi sahibi oldukları, fakat bu bilgilerini davranışlarına yansıtamadıkları tespit edilmiştir. Bireylerin sahip oldukları bilgileri davranışa geçirebilmeleri için bilinçlendirici eğitim politikaları geliştirilerek bireylerin farkındalığı artırılmalıdır.

Anahtar Kelimeler

Bilgi, Gıda etiketlemesi, Obezite, davranış

Destekleyen Kurum

Destekleyen kurum yoktur.

The Relationship Between the Level of Knowledge of Reading Food Label and Acquisition in Adults

Öz

Objective: This study was conducted to evaluate the relationship between the food label reading knowledge of individuals over 19 years old and the transmission of this information into behavior.
Materials and Methods: The study was carried out with 401 working and nonworking individuals around Turkey over 19 years of age. “Food Label Reading and Health Perception Level of Knowledge Scale”, a valid and reliable scale, was arranged and used according to the study’s purpose.
Results: The average age of the 401 individuals was 38.85±0.57, "knowledge level" was 9.42±2.10, and "conversion to behavior" was 7.02±3.89. Although individuals who received nutrition counseling had more knowledge than who did not, no significant difference was found in the conversion of knowledge to behavior (p>0.05). Females label reading knowledge was higher than that of men, with no significant difference in behavior (p>0.05). It was concluded that the higher the education level, the higher the level of knowledge (p<0.05), but it was found that individuals with low education levels reflected their knowledge into behavior more than those with higher education levels (p<0.05). According to the body mass index, there was no significant difference in the knowledge level and the conversion to behavior (p>0.05).
Conclusion: In the study, it was determined that the adults had information about the food labels, but could not reflect this knowledge into behavior. The awareness of individuals should be increased by developing awareness-raising education policies so that individuals can use their knowledge to act.

Anahtar Kelimeler

Behavior, Food labeling, Obesity, knowledge

Kaynakça

• Cebeci A, Güneş FE. Türkiye ve Avrupa'daki tüketicilerin gıda etiketi okuma tutumlarını etkileyen faktörlerin değerlendirilmesi. GÜSBD. 2017;6(4):261-267.
• Tüyben EE. Tüketicilerin gıda güvenilirliği yönünden etiket okuma alışkanlığı ve algısının değerlendirilmesi. Hacettepe Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Toplu Beslenme Sistemleri Programı, Yüksek Lisans Tezi. Ankara, Türkiye. 2018.
• Öztürk Duran EE. Obez ve normal ağırlıktaki bireylerin besin etiketi okuma alışkanlıkları. Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü Aile Ekonomisi ve Beslenme Eğitimi Anabilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi. Ankara, Türkiye. 2014
• Yavuz R, Tontuş HÖ. Erişkin, adolesan ve çocukluk yaş grubunda obeziteye klinik yaklaşım. J Exp Clin Med. 2013;30:69-74. doi: 10.5835/jecm.omu.30.s1.010
• Aslan D, Atilla S. Önemli bir sağlık sorunu: Şişmanlık. STED. 2002;11(5):169-171.
• Bonsmann S, Wills J. Nutrition labeling to prevent obesity: reviewing the evidence from europe. Curr Obes Rep. 2012;1(3):134-140. doi: 10.1007/s13679-012-0020-0
• Roberto CA, Khandpur N. Improving the desing of nutrition labels to promote healthier food choices and resonable portion sizes. Int J Obes. 2014;38:25-33. doi: 10.1038/ijo.2014.86
• Kaleli S. Sağlıklı beslenme ve besin etiketi okuma eğitimlerinin ortaokul öğrencilerinin besin tercihlerine etkisinin değerlendirilmesi. Hacettepe Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Beslenme Bilimler Programı, Yüksek Lisans Tezi. Ankara, Türkiye. 2014.
• Coşkun F, Kayışoğlu S. Besin etiketi okuma alışkanlıklarına tüketici yaşının etkisinin araştırılması. JHS. 2016;13(3):4876-4890. doi: 10.14687/jhs.v13i3.4089
• Resmi Gazete. Türk gıda kodeksi gıda etiketleme ve tüketicileri bilgilendirme yönetmeliği. https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2017/01/20170126M1-6.htm. Erişim tarihi 31.08.2020.
• Aygen FG. Tüketicilerin besin etiketi incelenmesi konusundaki tutum ve davranışları. İşletme Araştırmaları Dergisi. 2012;4(3):28-54.
• Coşkun F, Kayışoğlu S. Besin etiketi okuma alışkanlıklarına ve etiket okumanın satın alma tercihlerine cinsiyetin etkisi: Tekirdağ ili örneği. Akademik Gıda. 2018;16(4):422-430. doi:10.24323/akademik-gida.505518
• TÜİK. Yaş Grubu ve Cinsiyete Göre Nüfus, 2000 Tablosu. http://www.tuik.gov.tr/PreTablo.do?alt_id=1047. Erişim Tarihi 16.05.2020.
• Vergi Y. Besin etiketlerinin sağlık algısı üzerine etkisi. Marmara Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Beslenme ve Diyetetik Anabilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi. İstanbul, Türkiye. 2018.
• Zaidi A, Muhammad B. Awareness of Pakistani consumers towards nuritional labeling on product packaging ın terms of buying behavior. IJBSS. 2012;3(6):97-103.
• Gün İ, Orhan H. Süt ve ürünleri bireylerinin etiket bilgi düzeylerinin incelenmesi. JIST. 2011;1(1):45-51.
• Sağlık E. Perakende gıda ürünlerinde etiketin önemi, bireyler üzerindeki etkileri ve erzurum ölçeğinde bir alan araştırması. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü İşletme Anabilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi. Erzurum, Türkiye. 2003.
• Byrd-Bredbenner C, Alfieri L, Kieferi L. The nutrition label knowledge and usage behaviours of women ın the US. BNF Nutrition Bulletin. 2000;25(4):315-322. doi: 10.1046/j.1467-3010.2000.00070.x
• Micthel PM, Karslund MK, Finan A, Johnson J. Food label reading habits of WIC clients. JNEB. 1994;26(3):146-148. doi: 10.1016/S0022-3182(12)80391-8
• Güneş FE, Aktaç Ş, İrem B, Korkmaz O. Tüketicilerin gıda etiketlerine yönelik tutum ve davranışları. Akademik Gıda. 2014;12(3):30-37.
• Aksulu İ. Tüketicide sağlığını koruma bilinci ve satın alma noktasında tüketici tutumları: Ambalajlı gıda ürünleri üzerine bir araştırma. İİBF Dergi. 2001;16(1):15-127.
• Coşkun F, Kayışoğlu S. Eğitim düzeyinin besin etiketi okuma alışkanlıkları üzerine etkisi. JHS. 2018;15(1):486-498. doi: 10.14687/jhs.v15i1.4840