Kadınların Jinekolojik Kanser Farkındalık Düzeyleri ve Etkileyen Faktörler

Yıl 2025, Cilt: 10 Sayı: 3, 278 - 287, 15.09.2025

Aslıhan Aksu , Çiler Çokan Dönmez , Fatma Keskin Töre , Duygu Vefikuluçay Yılmaz

https://doi.org/10.26453/otjhs.1717430

Öz

Amaç: Bu çalışma, kadınların jinekolojik kanserler konusundaki farkındalık düzeylerini ve bu farkındalığı etkileyen faktörleri belirlemek amacıyla gerçekleştirilmiştir.
Materyal ve Metot: Tanımlayıcı nitelikteki bu çalışma, Kasım 2023-Mayıs 2024 tarihleri arasında gerçekleştirilmiştir. Çalışma, Türkiye’de bir kamu hastanesinin kadın doğum polikliniklerine başvuran 20-65 yaş aralığındaki 277 evli kadın ile yürütülmüştür. Veriler, Tanıtıcı Özellikler Formu ve Jinekolojik Kanserler Farkındalık Ölçeği (JİKFÖ) kullanılarak toplanmıştır.
Bulgular: Kadınların JİKFÖ puan ortalamasının 146,28±27,27 olduğu saptandı. Yaş, gebelik ve doğum sayısı ile ölçek toplam puanları ve bazı alt boyut puanları arasında pozitif ve anlamlı ilişkiler belirlendi (p<0,05). Buna ek olarak, kadınların eğitim ve gelir durumu gibi bazı sosyodemografik özellikleri ile jinekolojik sağlık hizmeti deneyimlerinin de jinekolojik kanserlere ilişkin farkındalık düzeyleri ile ilişkili olduğu saptandı (p<0,05).
Sonuç: Elde edilen bulgular doğrultusunda, jinekolojik kanserlere yönelik farkındalık programların ve eğitimlerin arttırılması ve bu hizmetlerin planlanmasında kadınların farkındalık düzeylerini etkileyebilen faktörlerin göz önünde bulundurulması önemlidir.

Anahtar Kelimeler

Hemşirelik , jinekolojik kanser , kadın sağlığı , kanser farkındalığı

Etik Beyan

Veri toplamadan önce, Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Tıbbi Araştırmalar Etik Kurulu'ndan etik kurul onayı (Tarih: 20.06.2023, karar no: 2023/07-02) alınmıştır. Ardından, çalışmanın yürütüleceği hastanenin başhekimliğinden kurumsal izin alınmıştır (Tarih: 30.10.2023, karar no: E-18649120-044-837499). Çalışmaya katılmayı kabul eden bireylere, araştırmacı tarafından çalışmanın amacı ve kapsamı hakkında detaylı bilgi verilmiş ve Bilgilendirilmiş Onam Formu kullanılarak yazılı onamları alınmıştır. Çalışmanın tüm süreçleri Helsinki Bildirgesi etik ilkelerine uygun olarak yürütülmüştür.

Teşekkür

Yazarlar, çalışmaya katılan ve destekleyen tüm kadınlara derin minnettarlıklarını sunarlar.

Gynecologic Cancer Awareness Levels of Women and Influential Factors

Öz

Objective: This study was carried out to determine the awareness levels of women regarding gynecologic cancers and the factors affecting these levels.
Materials and Methods: This descriptive study was conducted between November 2023 and May 2024 with the participation of 277 married women aged 20-65 years who presented to the obstetrics and gynecology outpatient clinics of a public hospital in Türkiye. A Descriptive Information Form and the Gynecologic Cancers Awareness Scale (GCAS) were used to collect data.
Results: The mean GCAS score of the participants was 146.28±27.27. The age, number of pregnancies, and number of deliveries variables were positively and significantly related to the total GCAS scores of the participants and their scores in some of the dimensions of GCAS (p<0.05). Some sociodemographic characteristics of the participants, including their education and income levels, as well as their gynecologic healthcare service experiences, were also associated with their levels of awareness regarding gynecologic cancers (p<0.05).
Conclusions: Based on the results of this study, it is important to increase the number of awareness-raising and education programs addressing gynecologic cancers and consider the factors that can affect the awareness levels of women while planning these services.

Anahtar Kelimeler

Cancer awareness , gynaecological cancer , nursing , women

Etik Beyan

Before collecting data, ethical approval was obtained from the Medical Research Ethics Committee of Kahramanmaraş Sütçü İmam University (Date: 20.06.2023, decision no: 2023/07-02). Then, institutional permission was received from the chief physician’s office of the hospital where the study would be conducted (Date: 30.10.2023, decision no: E-18649120-044-837499). Individuals who agreed to participate in the study were given detailed information about the purpose and scope of the study by the researcher in person, and their written consent was obtained using the Informed Consent Form. All procedures of the study followed the ethical principles of the Declaration of Helsinki.

Teşekkür

The authors are deeply grateful to all women who participated and supported the study.

Kaynakça

• Ledford LR, Lockwood S. Scope and epidemiology of gynecologic cancers: An overview. Semin Oncol Nurs. 2019;35(2):147-150.
• Global Cancer Observatory. Cancer Today. https://gco.iarc.who.int/today/en/dataviz/pie?mode=cancer&types=0&sexes=2&populations=900. Accessed July 3, 2025.
• Akalin A, Pinar G. Unmet needs of women diagnosed with gynecologic cancer: An overview of literature. J Palliat Care Med. 2016;6:249. doi:10.4172/2165-7386.1000249
• Körükcü Ö. Bazı yaşamsal geçişler zordur: Jinekolojik kanser tanısı almak gibi. Acıbadem Univ Sağlık Bilim Derg. 2018;3:248-254.
• Funston G, O’Flynn H, Ryan NAJ, Hamilton W, Crosbie EJ. Recognizing gynecological cancer in primary care: Risk factors, red flags, and referrals. Adv Ther. 2018;35(4):577-589.
• Yastıbaş C, Dirik G. Kanser ve farkındalık temelli müdahale programları: Sistematik derleme. Psikiyatride Güncel Yaklaşımlar. 2018;10:385-403.
• Cooper CP, Polonec L, Gelb CA. Women’s knowledge and awareness of gynecologic cancer: A multisite qualitative study in the United States. J Womens Health. 2011;20(4):517-524.
• Gözüyeşil E, Arıöz A, Taş F. Bir aile sağlığı merkezine başvuran kadınların jinekolojik kanser farkındalıklarının değerlendirilmesi. Turk J Fam Med Prim Care. 2020;14(2):177-185. doi:10.21763/tjfmpc.730022
• Kaya Şenol D, Polat F, Doğan M. Jinekolojik kanser farkındalığı: Üreme çağı ve postmenopozal dönem kadınlar. Turk J Fam Med Prim Care. 2021;15(1):56-62.
• Akcan K, Çapuk H, Fidan H. Kadınların jinekolojik kanser farkındalığı ve sağlık okuryazarlığına ilişkin faktörler. Sağlık Bilimleri Üniversitesi Hemşirelik Dergisi. 2024;6(3):185-194. doi:10.48071/sbuhemsirelik.1383749
• Ersin F, Kahraman S, Havlioğlu S. Women's awareness of gynecological cancers and affecting factors. Europeanatolia Health Sci J. 2024;2(2):28-34. doi:10.5281/zenodo.13149326
• Toptaş AB, Gerçek Öter E, Şanli Çolakoğlu H. Awareness of gynaecological cancer and factors affecting in women: A cross-sectional study. J Obstet Gynaecol. 2022;42(7):3193-3198. doi:10.1080/01443615.2022.2109140
• Alp Dal N, Ertem G. Gynecological cancer awareness scale development study. J Hum Soc Sci Res. 2017;6(5):2351-2367.
• Öztürk R, Bakir S, Kazankaya F, Paker S, Ertem G. Awareness about gynecologic cancers and related factors among healthy women: A cross-sectional study. J Womens Health Phys Ther. 2021. doi:10.1080/19371918.2021.1965936
• Alp Dal N, Beydağ KD, Öner İÖ. The relationship between gynecological cancer awareness and self-care agency in married women. South Asian J Cancer. 2022;12(1):30-35. doi:10.1055/s-0042-1754344
• Tuncer SK, Karakurt P. Kadınların jinekolojik kanserler ile ilgili farkındalık düzeyinin artmasında sağlık okuryazarlığının etkisi üzerine bir araştırma. Mersin Univ Lokman Hekim Tıp Tarihi Folklorik Tıp Dergisi. 2023;13(1):196-206.
• Atlas B, Er Güneri S. Kadınların jinekolojik kanserlerle ilgili farkındalığı ve farkındalığı etkileyen faktörler. İzmir Kâtip Çelebi Üniversitesi Sağlık Bil Fakültesi Dergisi. 2022;7(1):77-85.
• Kıyak S, Burucu R. Üniversite öğrencilerinin jinekolojik kanser farkındalıkları ve ilişkili faktörler. Sürekli Tıp Eğitimi Dergisi. 2022;31(3):172-182.
• Gökşin İ, Ertuğrul Y, Sedakatlı Ü. Kadınların jinekolojik kanser farkındalık düzeyleri ve ilişkili faktörler. Etkili Hemşirelik Dergisi. 2024;17(4):591-602.
• Karakuş Selçuk A, Yanıkkerem E, Esmeray N. Factors associated with awareness of gynecological cancer among Turkish women: A descriptive and cross-sectional study. Mediterr Nurs Midwifery. 2024;4(2):129-138.
• Karabaş M, Çoban A. Kadınların jinekolojik kanserlere yönelik farkındalıklarını etkileyen faktörler: Denizli ili örneği. Anadolu Tıp Derg. 2024;3(2):20-29.
• Uslu Sahan F, Mert-Karadaş M, Yıldız T, Koc G. Effect of health literacy on the awareness of gynecological cancer among women in Turkey. Indian J Gynecol Oncol. 2023;21(1):15. doi:10.1007/s40944-022-00690-5
• Kaya D. Examination of women's health perceptions and gynecological cancer awareness status. Turk J Sci Health. 2023;4(3):221-231.
• Duman FN, Ozdemir A, Golbasi Z. Determining the relationship between gynecologic cancer awareness and health literacy among women of reproductive age: A descriptive study. Arch Gynecol Obstet. 2024;3067–3076.
• Ketenciler AP, Metinoğlu M, Karakaş S, Göncü G. Are women of reproductive age aware of gynecological cancers? J Clin Med Kazakhstan. 2025;22(2):24-30.
• Dulkara GH, Abiç A, Mamuk R. Determination of women’s gynecological cancer awareness levels and affecting factors. Arch Health Sci Res. 2024;11(2):102-106.
• Teskereci G, Arslan ÜÖ, Öncel S. The awareness levels of women for gynecologic cancer in Turkey: A cross-sectional study. Int J Gynaecol Obstet. 2022;156(3):539-545.
• Öztürk Y, Gürsoy E. Kadınların pap smear tarama testini yaptırmalarının önündeki engeller. Sürekli Tıp Eğitimi Dergisi. 2020;29(1):61-68.
• Özcan H, Doğan DM. Gynecological cancer awareness among women. Indian J Gynecol Oncol. 2021;19(13):1-9. doi:10.1007/s40944-020-00481-w