The Relationship between Active Aging Levels of Older Adults with Chronic Diseases and Their Chronic Disease Self-Care Management

Yıl 2025, Cilt: 8 Sayı: 2, 301 - 311, 26.08.2025

Aynur Ataman Kufacı , Tuba Yılmaz Bulut , Birsen Altay

https://doi.org/10.38108/ouhcd.1436722

Öz

Objective: The objective of this research is to find the active aging levels and chronic disease self-care management of older adults, to examine the affecting factors, and to find the relationship between active aging and chronic disease self-care management.
Methods: The research was conducted in a descriptive and relationship-seeking design. 244 older adults selected by the random sampling method were included in the study. The personal information form, active aging scale, and self-care management scale in chronic diseases were used as data collection tools.
Results: The average age of the older adults participating in the research is 69.92±4.55. The participants' total mean score of the active aging scale was found as 141.94±48.47, and the total mean score of the chronic disease self-care management scale was 117.14±15.35. It was found that there was a low level (r = 0.155) positive relationship between the participants' active aging scores and chronic disease self-care management scores, and as active aging increased, chronic disease self-care levels increased.
Conclusion: The results of this study showed that the active aging levels of older adults differ according to their age, gender, number of children, education, continuous medication use, exercise, and smoking status. It was found that there is a low level of relationship between active aging and chronic disease self-care management.

Anahtar Kelimeler

Active aging , chronic disease , self-management

Kronik Hastalığı Olan Yaşlı Bireylerin Aktif Yaşlanma Düzeylerinin Kronik Hastalık Öz Bakım Yönetimleri ile İlişkisi

Öz

ÖZ
Amaç: Bu çalışmanın amacı yaşlı bireylerin aktif yaşlanma düzeyleri ile kronik hastalık öz bakım yönetimini belirlemek, etkileyen faktörleri incelemek ve aktif yaşlanma ile kronik hastalık öz bakım yönetimleri arasındaki ilişkiyi belirlemektir.
Yöntem: Araştırmanın türü tanımlayıcı ve ilişki arayıcı tiptedir. Çalışmaya amaçlı örnekleme yöntemiyle seçilen 244 yaşlı birey dahil edilmiştir. Veri toplama aracı olarak kişisel bilgi formu, aktif yaşlanma ölçeği, kronik hastalıklarda öz bakım yönetimi ölçeği kullanılmıştır.
Bulgular: Araştırmaya katılan bireylerin yaş ortalaması 69.92±4.55’dir. Katılımcıların aktif yaşlanma ölçeği toplam ortalama puanı 141.94 ± 48.47 ve kronik hastalık öz bakım yönetimi ölçeği toplam ortalama puanı 117.14±15.35 olarak belirlenmiştir. Katılımcıların aktif yaşlanma puanları ile kronik hastalık öz bakım yönetimi puanları arasında pozitif yönde düşük düzeyde (r=0.155) bir ilişki olduğu, aktif yaşlanma arttıkça kronik hastalık öz bakım düzeylerinin arttığı belirlenmiştir.
Sonuç: Yaşlı bireylerin yaş, cinsiyet, çocuk sayısı, eğitim, sürekli ilaç kullanma, egzersiz yapma ve sigara kullanma durumlarına göre aktif yaşlanma düzeylerinin farklılaştığı belirlenmiştir. Aktif yaşlanma ile kronik hastalık öz bakım yönetimleri arasında düşük düzeyde bir ilişki olduğu belirlenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Aktif yaşlanma , kronik hastalık , öz yönetim

Etik Beyan

Araştırmada Helsinki Deklerasyonu’na uygun hareket edilmiştir. Etik kurul izni ve çalışma kurum izinleri alınmış, katılımcılara çalışma hakkında bilgi verilerek onamları alınmıştır. Kişisel verilerin korunmasına özen gösterilmiştir.

Destekleyen Kurum

-

Teşekkür

Çalışmamıza katılan tüm bireylere teşekkür ederiz.

Kaynakça

• Airhihenbuwa CO, Tseng TS, Sutton VD, Price L. (2021). Non–peer reviewed: global perspectives on ımproving chronic disease prevention and management in diverse settings. Preventing Chronic Disease, 18(33), 1-7. https://doi.org/10.5888/pcd 18.210055
• Altaş ZM, Hıdıroğlu S, Solmaz C, El Qadiri IM, Bolhassani I, Yalçın HD. Et al. (2022). The association between Electronic health literacy and self-care management in adults with type-2 diabetes. Progress in Health Sciences, 12(2), 14-19.
• Altuntaş O, Akı E, Huri, M. (2015). Kronik hastalıklarda ilaç kullanımının yaşam kalitesi ve sosyal katılıma etkisi üzerine nitel bir çalışma. Ergoterapi ve Rehabilitasyon Dergisi, 3(2), 79-86.
• Aytap F, Özer Z. (2021). Kronik hastalığı olan bireylerde depresyon riski ile hastalık öz yönetimi arasındaki ilişki ve etkileyen faktörler. Turkish Journal of Family Medicine and Primary Care, 15(2), 212-222.
• Budreviciute A, Damiati S, Sabir DK, Kodzius R. (2020). Management and prevention strategies for non-communicable diseases (NCDs) and their risk factors. Frontiers İn Public Health, 8, (574111), 1-11. https://doi.org/10.3389/fpubh.2020.574111
• Canatan Ü, Boz H. (2019). Hayat boyu öğrenme etkinliklerine katılımın aktif yaşlanmanın desteklenmesindeki rolü. Social Sciences, 14(3), 343-363.
• Carstensen G, Rosberg B., Kee, KJ, Åberg AC. (2019). Before evening falls: perspectives of a good old age and healthy ageing among oldest-old Swedish men. Archives of Gerontology and Geriatrics, 82, 35-44.
• Çakar M, Kadıoğlu H. (2021). Aktif yaşlanma ve oyun. Journal of Education and Research in Nursing, 18(4), 457–461.
• Çiçek B, Şahin H, Erkal S. (2021). Yaşlıların aktif yaşlanma tecrübeleri: Nitel bir çalışma. Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi,17(33), 371-397. https://doi.org/10.26466/opus.773745
• Çifçili S. (2012). Aktif yaşlanma: Fiziksel boyut. The Journal of Turkish Family Physician, 3(1), 6-12.
• Cramm JM, Twisk J, Nieboer AP. (2014). Self-management abilities and frailty are important for healthy aging among community-dwelling older people:A cross-sectional study. BMC Geriatr, 14, (28), 2-5.
• Daniali SS, Darani FM, Eslami AA, Mazaheri M. (2017). Relationship between self-efficacy and physical activity, medication adherence in chronic disease patients. Advanced Biomedical Research, 6(63), 2-7.
• Demir Erbil D, Hazer O. (2019). University of jyvaskyla active aging scale: The study of vcoalidity and reliability. International Journal of Eurasia Social Science, 10 (38), 1157-1175.
• Demir Erbil D, Hazer O. (2023). Aktif yaşlanma belirleyicilerinin incelenmesi: Ankara örneği. Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 25 (3), 974-993.
• Eum M, Kim H. (2021). Relationship between active aging and quality of life in middle-aged and older Koreans: Analysis of the 2013–2018 KNHANES. Healthcare, 9 (240), 2-11. https://doi.org/10.3390/ healthcare9020240.
• G.Tabachnick B, S.Fidell L. (2013). Using Multivariate Statistics. 6. Baskı, Boston, Pearson yayıncılık, s.203.
• Gu D, Andreev, Dupre ME. (2021). Major trends in population growth around the world. China CDC Weekly, 3(28), 604-613. https://doi.org/10.46234 /ccdcw2021.160
• Hançerlioğlu S, Aykar F. (2018). Kronik hastalıklarda öz bakım yönetimi ölçeği’nin Türkçe’ye uyarlanması, geçerlik ve güvenirliği. Gümüşhane Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 7(1), 175-183.
• Han TC, Lin HS, Chen, CM. (2022). Association between chronic disease self-management, health status, and quality of life in older Taiwanese adults with chronic illnesses. Healthcare, 10(4), 2-14.
• Hourzad A, Pouladi S, Ostovar A, Ravanipour M. (2018). The effects of an empowering self-management model on self-efficacy and sense of coherence among retired elderly with chronic diseases: A randomized controlled trial. Clinical Interventions in Aging, 13, 2215-2224. https://doi.org/10.2147/CIA.S183276
• İlhan N, Gencer S, Özdemir Ö, Maviyıldız S. (2020). The relationship between health literacy and illness self-care management in Turkish patients with cancer. Oncology Nursing Society, 47(3), 73-85. https://doi.org/10.1188/20.ONF.E73-E85
• Jin Y, Bhattarai M, Kuo WC, Bratzke LC. (2023). Relationship between resilience and self‐care in people with chronic conditions: A systematic review and meta‐analysis. Journal of Clinical Nursing, 32(9-10), 2041-2055. https://doi.org/10.1111/jocn.16258
• Jones LC. (2001) Measuring guarding as a self-care management process in chronic illness: The SCMP-G. Strickland OL, Dilorio C. editors. Measurement of nursing outcomes, New York: Springer Publishing Company, p.150-158.
• Kalyoncu S, Kartın PT. (2021). Aktif yaşlanma ve hemşirelik bakımı. Erciyes Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Dergisi, 8(1), 26-32.
• Karadut P, Aşılar R, Yıldırım A. (2013). Diyabetli hastaların öz bakım gücü ve algıladıkları sosyal desteğin değerlendirilmesi. Adnan Menderes Üniversitesi Tıp Fakültesi Dergisi, 14 (1), 1-9.
• Kılıç Z, Günaydın Y, Yıldırım T, Aydınlı A. (2024). The relationship between perception of covid‐19, fear of covıd‐19 and self‐care management in individuals with chronic diseases during the pandemic process in Turkey. Journal of Clinical Nursing, 33(2), doi:617-629. https://doi.org/10.1111/jocn.16886
• Köhlera O, Kroghc J, Morsa O, Benros ME. (2016). Inflammation in depression and the potential for anti-inflammatory treatment. Current Neuropharmacology, 14, 732-742.
• Lukman NA, Leibing A, Merry L. (2020). Self-Care Experiences of Adults with Chronic Disease inIndonesia: An Integrative Review. International Journal of Chronic Diseases, 17. https://doi.org/10.1155/2020/1379547
• Mete O. (2023). Aktif yaşlanma. Gazi Sağlık Bilimleri Dergisi, 7, 9-10.
• Ooi P, Ong D, Peh S, Ismail SF, Malar S, Paramanathan S. et al. (2021). Active aging, psychological well-being and quality of life of elderly and pre-elderly Malaysians during movement control periods. Educational Gerontology, 47 (8), 357-353.
• Oğlak S. (2018). 21. yüzyılda yaşlanma ve aktif yaşlanma. Özmete, E. ve Canatan A. (Editörler), Temel Gerontoloji, Ankara: Hedef Yayıncılık, s.222-240.
• Özdelikara A, Taştan A, Atasayar BŞ. (2020). Kronik hastalıklarda öz bakım yönetimi ve uyumun değerlendirilmesi. Samsun Sağlık Bilimleri Dergisi, 5(1), 42-49.
• Ramia I, Voicu M. (2020). Life satisfaction and happiness among older Europeans: The role of active ageing. Social Indicators Research, (60), 667-668.
• Rantanen T, Portegijs E, Kokko K, Rantakokko M, Törmäkangas T, Saajanaho M. (2018). Developing an assessment method of active aging: University of Jyvaskyla active aging scale. Journal of Aging and Health, 31(6), 1002-1024.
• Riegel B, Westland H, Iovino P, Barelds I, Slot JB, Stawnychy MA. Et al. (2021). Characteristics of self-care interventions for patients with a chronic condition: A scoping review. International Journal of Nursing Studies, 116 (2021), 1-7. https://doi.org/ 10.1016/j.ijnurstu.2020.103713.
• Runa M, Bahar A. (2023). Hipertansiyon hastalarında yaşam kalitesi ve öz bakım yönetimi arasındaki ilişkinin incelenmesi. Gümüşhane Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 12(3),1072 – 1085.
• Sağlık Bakanlığı Türkiye Aktif ve Sağlıklı Yaşlanma Araştırması 2016 Ana Raporu. Erişim Tarihi: 12.12.2023, https://onikinciplan.sbb.gov.tr/wp-content/uploads/2022/12/Turkiye-Aktif-VeSaglikli-Yaslanma-Arastirmasi.pdf
• Siltanen S, Tourunen A, Saajanaho M, Palmberg L, Portegijs E, Rantanen T. (2021). Psychological resilience and active aging among older people with mobility limitations. European Journal of Ageing, 18, 65-74.
• Tusa N, Kautiainen H, Elfving P, Sinikallio S, Mäntyselkä P. (2020). Relationship between patient activation measurement and self-rated health in patients with chronic diseases. BMC Family Practice, 21, (225), 2-8.
• Tziraki C, Grimes C, Ventura F, O’Caoimh R, Santana S, Zavagli. et al. (2020). Rethinking palliative care in a public health context: addressing the needs of persons with non-communicable chronic diseases. Primary Health Care Research & Development, 21 (32), 1-9. https://doi.org/10.1017/S1463423620000328
• United Nations (UN) (2022). Department of Economic and Social Affairs.World Population Prospects Report. Erişim Linki: https://www.un.org/development/desa/pd/sites/www.un.org.development.desa.pd/files/ wpp2022_summary_of_results.pdf. [Erişim Tarihi: 31.01.2024]
• Yeşil Bayülgen M, Gün M, Erdoğan S. (2021). Self-Care Management of patients with chronic obstructive pulmonary disease and evaluation of the factors affecting them. Eurasian Journal of Health Science, 4(2), 106-112.
• Zaidi A. (2022). Active aging and active aging index. Gu, D and Dupre, ME. (Editors), Encyclopedia of Gerontology and Population Aging, Cham: Springer International Publishing, pp. 32-36.
• Zhang K, Kan C, Luo Y, Song H, Tian Z, Ding W. Et al. (2022). The promotion of active aging through older adult education in the context of population aging. Frontiers in Public Health, 10, (998710), 1-9. https://doi.org/10.3389/fpubh.2022.998710