VENEDİK’TE DEMARŞİ (1172-1797) Venedik Cumhuriyeti’nde Devlet Başkanı’nın (Doçe’nin) Seçiminde Kura Usulü (+ Yüksek Çoğunluk Oylaması) ve Görev Süresi Sınırlaması Uygulaması

Yıl 2025, Cilt: 17 Sayı: 1, 1 - 33

Coşkun Can Aktan , Serdar Yay

https://doi.org/10.69785/oybd.1549926

Öz

Makalede Venedik Asilzadeleri adı verilen aristokrat ailelerden oluşan ve yasama organı olarak görev yapan Büyük Venedik Konseyi tarafından Venedik Devlet Başkanı olan Doçe’nin seçilme usulü incelenmektedir. Venedik Cumhuriyeti’nde Venedik Devlet Başkanı (Doçe) 1268’den Cumhuriyet'in sona erdiği 1797’ye kadar kura usulü ve buna ilave olarak yüksek çoğunluk oylama kuralı (nitelikli çoğunluk kuralı) ile seçiliyordu. Devlet Başkanı seçiminin iki temel özelliği bulunuyordu. Önce Büyük Venedik Konseyi’nden bir delege havuzu kurayla seçiliyor ve daha sonra süper çoğunluk oylama kuralı yoluyla destekleniyordu. Venedik Cumhuriyeti’nde bu karma seçim sisteminin uygulanmasının ana sebebi Büyük Konsey’de oluşabilecek ittifaklara, gizli anlaşmalara, kayırma ve kollama gibi yolsuzluklara izin verilmemesi olarak izah edilebilir. Venedik Cumhuriyeti’nde yaklaşık 500 yıl tatbik edilen sortisyon yönteminin tamamlayıcısı rotasyon uygulamasıydı; muhtelif kamusal makamlarda görevde kalma süresi ve tekrar seçilebilme hakkı sınırlandırılmış bulunuyordu.

Anahtar Kelimeler

Venedik Cumhuriyeti, Kura ile Seçim, Sortisyon, Rotasyon

Kaynakça

• Aktan, C. C. (2017), Demokrasi Eleştirisi ve Demarşi, Ankara: Orion.
• Aktan, C. C. (2020), Davranışsal Politik İktisat, Konya: Litera Türk Yayıncılık.
• Aktan, C. C. ve Ekinci, A. (2022), Keyfi Devletten Anayasal Hukuk Devletine Doğru - LEXREX – Kanun Kral’dan, Kural Karar’dan Üstündür, Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Aktan, C. C. ve Fettahoğlu Hallier, M. (2021), “Devlet İdaresinde Temsilcilerin ve Yöneticilerin Atanmasında Kura Sistemi (Rastgele Seçim): Antik Atina Tecrübesi”, Sosyal ve Beşeri Bilimler Dergisi, 13(1), 1-20.
• Aktan, C. C. ve Yay, S. (2021a), “Kleroterion: Antik Yunan’da Kayırmacılık ve Kollamacılığı Önlemeye Yönelik Bir Sortisyon-Rotasyon Uygulaması”, Organizasyon ve Yönetim Bilimleri Dergisi, 13(1), 1-19.
• Aktan, C. C. & Yay, S. (2021b), “Demarşi, Sortisyon ve Rotasyon -Temsilcilerin ve Yöneticilerin Seçimi ve Atanmasında Kura İle Rastgele Seçim (Sortisyon) ve Görev Süresi Sınırlaması (Rotasyon): Fayda ve Maliyet Analizi-, Organizasyon ve Yönetim Bilimleri Dergisi, 13 (2): 228-259.
• Aktan, C. C. ve Yay, S. (2023), Venedik’te Lotokrasi Venedik Cumhuriyeti’nde Şansla Seçilen Bir Çocuğun Devlet Başkanı’nı Kura İle Seçmesi, ResearchGate Preprint. https://www.researchgate.net/publication/373048667_VENEDIK'TE_LOTOKRASI_Venedik_Cumhuriyeti'nde_Sansla_Secilen_Bir_Cocugun_Devlet_Baskani'ni_Kura_Ile_Secmesi.
• Brown, H. F. (1895), Venice: An Historical Sketch of The Republic, London: Rivington, Percival & Go.
• Coggins, J. & Perali, F. (1998), “64% Majority Rule in Ducal Venice: Voting for the Doge”, Public Choice, 97(4), 709-723.
• Cozzi, G. (1973), “Authority and the Law in Renaissance Venice”, in: (Ed. J. R. Hale), Renaissance Venice, NJ: Rowman and Littlefield.
• De Lara Y. G. (2008), “The Secret Of Venetian Success: A Public-Order, Reputation-Based İnstitution”. European Review of Economic History, 12(3), 247–285.
• Finlay, R. (1978), “The Venetian Republic as a Gerontocracy: Age and Politics in the Renaissance”, Journal of Medieval and Renaissance Studies, 8(1), 157-178.
• Finlay, R. (1980), Politics in Renaissance Venice, New Brunswick, NJ: Rutgers University Press.
• Gonzalez, D. L. Y., Greif A. & Saumitra J. (2008), “The Administrative Foundations of Self-Enforcing Constitutions”, American Economic Review, 98(2), 105-109.
• Greif, A. (1995), “Political Organizations, Social Structure, and Institutional Success: Reflections From Genoa and Venice During the Commercial Revolution”, Journal of Institutional and Theoretical Economics, 151(4), 734-740.
• Guicciardini, F. (1973), Democracy of the Venetians, içinde: (Ed. G. Maranini), La Repubblica, Florence: Vallecchi Editore.
• Horodowich, E. (2009), A Brief History of Venice: A New History of the City and Its People, London, UK: Constable & Robinson Ltd.
• Kershen, A. (2021), Venedik Tarihi, (Çev. H. Kaya), İstanbul: Runik Kitap.
• Larivière, C. J. D. & Salzberg, R. (2003), “The People Are the City: The Idea of the Popolo and the Condition of the Popolani in Renaissance Venice”, Annales Histoire, Sciences Sociales, 68(4), 769-796.
• Lote, S. (2013), Selection by Lot in Venice, https://counter-currents.com/2013/06/lot-in-venice/. (Erişim Tarihi: 17.01.2024) Machiavelli, N. (2022), Floransa Tarihi, (Çev. A. D. Hanegelioğlu), Ankara: Doğu Batı Yayınları.
• Madden, T. (2012), Venice: A New History, New York: Penguin Publishing.
• Molinari, M. C. (2020), “How the Republic of Venice Chose Its Doge: Lot-Based Elections and Supermajority Rule”, Constitutional Political Economy, 31(2), 169-187.
• North, D. C. (1993), Economic Performance through Time, Prize Lecture, Lecture to the Memory of Alfred Nobel, https://www.nobelprize.org/prizes/economic-sciences/1993/north/lecture/. (Erişim Tarihi: 17.01.2024)
• Norwich, J. J. (1982), A History of Venice, London: Penguin Books. Online erişim için bkz. https://archive.org/details/historyofvenicef0000wiel
• Okey, T. 1910, Venice and its Story, London: J.M. Debt & Sons Ltd. Online tam metine erişim için bkz. https://www.gutenberg.org/files/41209/41209-h/41209-h.htm
• Pocock, J. G. A., (1975), The Machiavellian Moment: Florentine Political Thought and the Atlantic Republican Tradition, Princeton & Oxford: Princeton University Press.
• Puga, D. & Trefler, D. (2014), “International Trade and Institutional Change: Medieval Venice’s Response to Globalization”, The Quarterly Journal of Economics, 129(2), 753–821.
• Robbert, L. B. (2004), “Venice”, in: (Ed. C. Kleinhenz), Medieval Italy: An Encyclopedia, C. 1-2, New York: Routledge, 1121-1128.
• Seindal, R. (2023), The Consiglio Maggiore, History Walks in Venice. https://historywalksvenice.com/2023/02/the-consiglio-maggiore/.
• Smith, D. J. & Al-Bawwab R. (2017), “Constraining Elites: The Self-Enforcing Constitution of the Patricians of Venice”, Political Economy Research Institute, Middle Tennessee State University. Available at SSRN: https://ssrn.com/abstract=2851157 or http://dx.doi.org/10.2139/ssrn.2851157
• Wiel, A. (1901), Venice, New York: G. P. Putnam’s Sons.