KÜLTÜR TARİHİNİN TEMELLERİ

Yıl 2025, Cilt: 17 Sayı: 1, 118 - 129

Merve Avcı

https://doi.org/10.69785/oybd.1557532

Öz

Kültür tarihi, tarih sahnesindeki varlığıyla öne çıkan uygarlıkların kültürlerini ve tarihini bir bütün halinde inceleyen önemli bir alandır. Bu yönüyle kültür tarihi, kadim uygarlık ve medeniyetlerin öne çıkan özellikleriyle ilgilenmekte, tarihsel süreç içindeki kültür aktarımlarının nasıl olduğuna değinmekte ve onları diğerlerinden ayıran kültürel özelliklerine yer vermektedir. “Kültür tarihi” ifadesi Almanya’da iki yüzyıldan daha uzun bir süre önce bile aynı isim (Kultur-geschichte) altında uygulanmaktaydı. Ondan önce de ayrı ayrı felsefe, resim, edebiyat, kimya tarihleri öne çıkmaktaydı. 1780’lerden itibaren insan kültürü ya da belirli bölge ve ulusların kültür tarihleri görülmektedir. 19. yüzyılda “Culture” ya da “Kultur” terimi Britanya ve Almanya’da giderek daha çok kullanılır hale gelmişti. Fransızlarsa civilisation’dan yani uygarlıktan bahsetmeyi daha fazla tercih etmekteydi. Kültür tarihi oldukça kapsamlı ve asla tek bir boyutuyla ele alınamayacak kadar geniş anlamlara sahip bir alandır. Bu yönüyle bile her bir kadim uygarlığın ayrı ayrı ele alınıp incelenmesi kültür tarihinin daha anlaşılır olması açısından yararlı olacaktır. Bu çalışmada ise kültür tarihine genel bir bakış açısıyla yaklaşılmış, önemli ve öne çıkan kadim uygarlık ve medeniyetlerin tarihsel gelişim süreçlerine ve kültürel özelliklerine değinilmiş, kültür tarihindeki izlerine yer verilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Kültür, kültür tarihi, uygarlık

Kaynakça

• Akurgal, E. (2014). Anadolu Kültür Tarihi. Phoenix Yayınevi, Ankara.
• Barthold, W. (2020). Türkistan’ın Kültür Tarihi. (Çev. Gülnisa Aynakulova)Astana Yayınları, Anlara.
• Burke, P. (2006). Kültür Tarihi. (Çev. Mete Tunçay). Bilgi Üniversitesi Yayınları, İstanbul. Eberhard, W. (2019). En Eski Devirlerden Zamanımıza Kadar Uzak Doğu Tarihi. Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara.
• Esin, E. (1985). Türk Kültür Tarihi İç Asya’daki Erken Safhalar. Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu, Ankara.
• Friedell, E. (2006). Mısır ve Antik Yakındoğu’nun Kültür Tarihi. (Çev. Ersel Kayaoğlu). (Geliştirilmiş Baskı). Dost Kitabevi, Ankara.
• Friedell, E. (2011). Antik Yunan’ın Kültür Tarihi-Hristiyanlık Öncesi Yaşam ve Efsane. (Çev. Necati Aça). (Üçüncü Baskı). Dost Kitabevi, Ankara.
• Gülmez, B. (2019). Evrensel Bir Kavram: Kültür; Yeni Bir Bilimsel Alan: Kültür Tarihi (Ed. Bahadır Gülmez) Kültür Tarihi. Anadolu Üniversitesi Yayını, Eskişehir.
• Memiş, E. (1996). Türk Kültür Tarihi. Günay Ofset, Konya.
• Ögel, B. (2003). İslâmiyetten Önce Türk Kültür Tarihi-Orta Asya Kaynak ve Buluntularına Göre. Türk Tarih Kurumu Basımevi, Ankara.
• Özbudun, S. (2003). Kültür Hâlleri-Geçmişte, Ötelerde, Günümüzde. Ütopya Yayınevi, Ankara. Özlem, D. (1986). Kültür Bilimleri ve Kültür Felsefesi. Remzi Kitabevi, İstanbul.
• Salihoğlu, H. (1993). Alman Kültür Tarihi. İmge Kitabevi, Ankara.
• Smith, J. M. H. (2015). Roma’dan Sonra Avrupa-Yeni Bir Kültür Tarihi 500-1000. (Çev. Ahmet Fethi). Alfa Basım Yayım Dağıtım, İstanbul.
• Şaman, B. T. (1949). Amerika Kültür Tarihi-Yeni Dünyanın Eski Medeniyeti. Ulus Basımevi, Ankara.
• Tezcan, M. (1996). Kültürel Antropoloji. Ankara Üniversitesi Basımevi, Ankara.
• Togay, M. F. (1941). Türk Kültürünün Tarihi Seyri. Türk Kültür Birliği Yayını, İstanbul
• Turan, Ş. (2000). Türk Kültür Tarihi-Türk Kültüründen Türkiye Kültürüne ve Evrenselliğe. (Genişletilmiş Üçüncü Basım) Bilgi Yayınevi, Ankara.