Kaynaştırma uygulanan bir ilköğretim sınıfındaki sosyal yeterlik özelliklerinin betimlenmesi ve iyileştirilmesi çalışmaları

Yıl 2013, Cilt: 14 Sayı: 02, 33 - 53, 01.03.2013

Aysun Çolak Sezgin Vuran Yıldız Uzuner

https://doi.org/10.1501/Ozlegt_0000000183

Öz

Anahtar Kelimeler

-

Kaynaştırma Uygulanan Bir İlköğretim Sınıfındaki Sosyal Yeterlik Özelliklerinin Betimlenmesi ve İyileştirilmesi Çalışmaları

Öz

Araştırmanın amacı, Eskişehir ilinde kaynaştırma yürütülen ilköğretim üçüncü sınıfındaki öğrencilerin sosyal yeterlik özelliklerinin betimlenmesi ve iyileştirme çalışmalarının incelenmesidir. Araştırmanın katılımcıları, “zihinsel öğrenme yetersizliği” olarak tanılanan bir öğrencinin bulunduğu sınıftaki öğrenciler, sınıf öğretmeni, okul rehber öğretmeni, veliler ve araştırmacılardır. Çalışma eylem araştırması olarak desenlenmiş; durum saptama ve uygulama olmak üzere iki basamaktan oluşmuştur. Birinci basamakta durum saptama çalışmaları yürütülmüştür. İkinci basamakta, hazırlanan sosyal beceri iyileştirme programına göre çeşitli etkinlik planları hazırlanmıştır ve uygulanmıştır. Veriler; saha notları, gözlemler, görüşmeler, kontrol listeleri, öğrenci ürünleri, yansıtma ve geçerlik toplantıları aracılığıyla toplanmış ve analiz edilmiştir. Bulgular, kaynaştırma ortamında uzmanlar ve öğretmenlerin işbirliğiyle çalışmalarının sadece kaynaştırma öğrencisine değil, sınıftaki tüm paydaşlara olumlu etkileri olduğunu göstermiştir. Ayrıca öğretmen, okul rehber öğretmeni, öğrenciler ve velileri uygulanan program hakkında olumlu görüşler bildirmişlerdir

Anahtar Kelimeler

Özel eğitim, kaynaştırma, sosyal yeterlik, eylem araştırması

Kaynakça

• Akçamete, G. ve Ceber, H. (1999). Kaynaştırılmış sınıflardaki işitme engelli ve işiten öğrencilerin sosyometrik statülerinin karşılaştırmalı olarak incelenmesi. Özel Eğitim Dergisi, 2(3), 64-74.
• Akçamete,G., Gürgür, H. ve Kış, A. (2003). Kaynaştırma programlarına yerleştirilmiş özel gereksinimli öğrencilerin okuma yazma becerilerine ilişkin öğretmen görüşleri. Özel Eğitim Dergisi, 4(2), 10-25.
• Akmanoğlu, N. (2008). Otistik çocuklara kötü niyetli yabancı kişilerin kendilerini kaçırma girişimlerinden kaçınmayı öğretme. Doktora tezi, Anadolu Üniversitesi, Eskişehir.
• Avcıoğlu, H. (2001). İşitme engelli çocuklara sosyal becerilerin öğretilmesinde işbirlikçi öğrenme yaklaşımı ile sunulan öğretim programlarının etkililiğinin incelenmesi. Doktora tezi, Ankara Üniversitesi, Ankara.
• Batu, S. (2000). Özel gereksinimli öğrencilerin kaynaştırıldığı bir Kız Meslek Lisesindeki öğretmenlerin kaynaştırmaya ilişkin görüş ve önerileri. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yayınları.
• Batu, S. ve Kırcaali-İftar, G. (2005). Kaynaştırma. Ankara: Kök Yayıncılık.
• Bradley, D., F., & Switlick, D. M. (1997). From isolation to cooperation in teaching. In D. F. Bradley, M. E. King-Sears, & D. M. Tessier-Switlick (Eds.), Teaching students in inclusive settings: From theory to practice (pp. 109-128). Boston: Allyn & Bacon.
• Brantlinger, E., Jimenez, R., Klingner, J., Pugach, M., & Richardson, V. (2005). Qualitative studies in special education. Exceptional Children, 71, 195-207.
• Brownell, M. T., Adams, A., Sindelar, P., Waldron, N., & Vanhover, S. (2006). Learning from collaboration: The role of teacher qualities. Exceptional Children, 72, 169-185.
• Carpenter, S. L., & McKee-Higgins, E. (1996). Behavior management in inclusive classrooms. Remedial and Special Education, http://www.weblinks1.epnet.com/citation.asp?tb=1&ua=bo+B%5F+shn+1+db+aphjnh+bt+TD++%22
• Retrieved May 9, 2005, from
• Choi, H. S., & Heckenlaible-Gotto, M. J. (1998). Classroom-based social skills training: Impact on peer acceptance of first-grade students. The Journal of Educational Research, 91, 209-214.
• Ciechalski, J. C., & Schmidt, M. W. (1995). The effects of social skills training on students with exceptionalities. Elementary School Guide and Counseling, 29, 217-222.
• Çifci, İ. (2001). Zihinsel engelli bireyler için hazırlanan bilişsel süreç yaklaşımına dayalı sosyal beceri programının etkililiğinin incelenmesi. Doktora tezi, Ankara Üniversitesi, Ankara.
• Çolak, A. ve Vuran, S. (2006, Kasım). Kaynaştırma sınıflarında gözlemci olan öğretmen adaylarının kaynaştırmaya ve sosyal beceri öğretimine ilişkin görüşleri. XVI. Ulusal Özel Eğitim Kongresi’nde sunulmuş bildiri, Samsun.
• Doveston, M., & Keenaghan, M. (2006). Improving classroom dynamics to support students’ learning and social inclusion: A collaborative approach. Support for Learning, 21, 5-11.
• Elksnin, L. K., & Elksnin, N. (1998). Teaching social skills to students with learning and behavior problems. Intervention in School and Clinic, 33, 132-147.
• Elksnin, L. K., & Elksnin, N. (2000). Teaching parents to teach their children to be prosocial. Intervention in School and Clinic, 36.
• Emecen D. D. (2008). Zihinsel yetersizlikten etkilenmiş öğrencilere sosyal becerilerin kazandırılmasında doğrudan öğretim ve bilişsel süreç yaklaşımları ile yapılan öğretimin etkililiklerinin ve verimliliklerinin karşılaştırılması. Doktora tezi, Gazi Üniversitesi, Ankara.
• Eripek, S. (2000). Türkiye'de zihin engelli çocukların kaynaştırılmalarına ilişkin olarak yapılan araştırmaların gözden geçirilmesi. Anadolu Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 10, 95-104.
• Friend, M., & Bursuck, W. D. (2006). Including students with special needs: A practical guide for classroom teachers. (4th ed.). Boston: Allyn & Bacon Pearson Education Company.
• Ghaith, G. (2003). The relationship between forms of instruction, achievement and perceptions of classroom climate. Educational Research, 45, 83-93.
• Gürgür, H. (2005). Kaynaştırma uygulamasının yapıldığı bir ilköğretim sınıfında işbirliği ile öğretim yaklaşımının incelenmesi. Doktora tezi, Ankara Üniversitesi, Ankara.
• Harriott, W. A., & Martin, S. S. (2004). Using culturally responsive activities to promote social competence and classroom community. Teaching Exceptional Children, 37, 48-54.
• Howes, C. (2000). Social-emotional classroom climate in child care, child-teacher relationships and children’s second grade peer relations. Social Develeopment, 9, 191-204.
• Johnson, A. P. (2002). A short guide to action research. Boston, London, Toronto: Allyn & Bacon.
• Kargın, T., Acarlar, F. ve Sucuoğlu, B. (2005). Öğretmen, yönetici ve anne-babaların kaynaştırma uygulamalarına ilişkin görüşlerinin belirlenmesi. Özel Eğitim Dergisi, 4(2), 55-76.
• Korinek, L., & Pollaway, E. A. (1993). Social skills: Review and implication for instruction for students with mild mental retardation. In R. A. Gable, & S. F. Warren (Eds.). Strategies for teaching students with mild mental retardation. London: Jessica Kingsley Publishers.
• Korinek, L., & Popp, P. A. (1997). Collaborative mainstream integration of social skills with academic instruction. Preventing School Failure, 41, 148-152.
• Küçüker, S., Acarlar, F. ve Kapçı, E. G. (2006). The development and psychometric evaluation of a support scale for pre-school inclusion. Early Child Development and Care, 176, 643-659.
• Lamar-Dukes, P., & Dukes, C. (2005). Consider the roles and responsibilities of the inclusion support teacher. Intervention in School and Clinic, 41, 55-61.
• Lane, K. L., Givner, C. C., & Pierson, M. R. (2004). Teacher expectations of student behavior: Social skills necessary for success in elementary school classrooms. The Journal of Special Education, 38, 104-110.
• Mastropieri, M. A., & Scruggs, T. E. (2004). The inclusive classroom strategies for effective instruction. (2nd ed.). Upper Saddle River: Pearson Merrill Prentice Hall.
• McNiff, J., Lomax, P., & Whitehead, J. (1996; 2003; 2009). You and your action research project. London and New York: Hyde Publications.
• Meier, C. R., DiPerna, J. C., & Oster, M. M. (2006). Importance of social skills in the elementary grades. Education and Treatment of Children, 29, 409-419.
• Mendler, A. N. (1992). What do I do when…? How to achieve discipline with dignity in the classroom. Bloomington, Ind.: National Educational Service.
• Merrel, K. W., & Gimpel, G. (1998). Social skills of children and adolescents. Mahwah, New Jersey: Lawrence Erlbaum Associates, Inc.
• Mills, G. E. (2003). Action research: A guide for the teacher researcher (2nd ed.). Upper Saddle River: Merrill Prentice Hall.
• Penn-Edwards, S. (2004). Visual evidence in qualitative research: The role of videorecording. The Qualitative Report, 9, 266-277.
• Salend, S. J. (1999). The impact of inclusion on students with and without disabilities and their educators. Remedial and Special Education, 20, 114-126.
• Sargent, L. R. (1991). Social skills for school and community: Systematic instruction for children and youth with cognitive delay. Washington, D. C: The Division on Mental Retardation of The Council for Exceptional Children.
• Schuster, J. W., Hemmeter, M. L., & Ault, M. J. (2001). Instruction of students with moderate and severe disabilities in elementary classrooms. Early Childhood Research Quarterly, 16, 329-341.
• Sucuoğlu, B. (2008). Sosyal kabulün artırılması. B. Sucuoğlu ve T. Kargın (Ed.), İlköğretimde kaynaştırma uygulamaları: Yaklaşımlar, yöntemler, teknikler içinde (ss 264-300). İstanbul: Morpa Kültür Yayınları.
• Sucuoğlu, B. ve Çifci, İ. (2001). Yapamıyor mu? Yapmıyor mu?: Zihinsel engelli çocuklar için sosyal beceri öğretimi. Ankara: Ankara Üniversitesi Basımevi.
• Sugai, G., & Lewis, T. J. (1996). Preferred and promising practices for social skills instruction. Focus on Exceptional Children, 29.
• Şahbaz, Ü. (1997). Öğretmenlerin özürlü çocukların kaynaştırılması konusunda bilgilendirilmelerinin kaynaştırmaya ilişkin tutumlarının değişmesindeki etkileri. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Abant İzzet Baysal Üniversitesi, Bolu.
• Tiegerman-Farber, E., & Radziewicz, C. (1998). Collaborative decision making: The pathway to inclusion. Upper Saddle River: Pearson Merrill Prentice Hall.
• Uysal, A. (1995). Öğretmen ve okul yöneticilerinin zihinsel engelli çocukların kaynaştırılmasında karşılaşılan sorunlara ilişkin görüşleri. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi. Anadolu Üniversitesi, Eskişehir.
• Vuran, S. (2005). The sociometric status of students with disabilities in elementary level integration classes in Turkey. Eğitim Araştırmaları. Eurasian Journal of Educational Research. 18, 217-235.
• Vuran (2007). Sosyal yeterliklerin geliştirilmesi. S. Eripek (Ed.), İlköğretimde kaynaştırma içinde (ss. 221-242). Eskişehir: Anadolu Üniversitesi AçıköğretimYayınları.
• Wehmeyer, M. L., Lattin, D. L., Lapp-Rincker, G., & Agran, M. (2003). Access to the general curriculum of middle school students with mental retardation: An observational study. Remedial and Special Education, 24, 262-272.
• Welton, E., Vakil, S., & Carasea, C. (2004). Strategies for increasing positive social interactions in children with autism: A case study. Teaching Exceptional Children, 37, 40-46.
• Wolfe, P. S., & Hall, T. E. (2003). Making inclusion a reality for students with severe disabilities. Teaching Exceptional Children, 35, 56-61.
• Wood, J. W. (2002). Adapting instruction to accommodate students in inclusive settings. (4th ed.), Upper Saddle River, New Jersey: Merrill Prentice Hall.
• Zirpoli, T. J., & Melloy, K. J. (1997). Behavior management: Application for teachers and parents (2nd ed.). Upper Saddle River, New Jersey, Columbus, Ohio: Merrill Prentice Hall.