Zihinsel Yetersizliği Olan Öğrencilerin İşlevsel Akademik Becerilerine İlişkin Türkiye'de Yapılan Lisansüstü Tezlerin Gözden Geçirilmesi

Yıl 2010, Cilt: 11 Sayı: 01, 43 - 58, 01.02.2010

Hakan Özak Brahim H. Diken

https://doi.org/10.1501/Ozlegt_0000000145

Öz

Anahtar Kelimeler

-

Zihinsel Yetersizliği Olan Öğrencilerin İşlevsel Akademik Becerilerine İlişkin Türkiye'de Yapılan Lisansüstü Tezlerin Gözden Geçirilmesi

Öz

İşlevsel akademik beceriler bireyin toplumda bağımsız bir birey olarak yaşayabilmesi ve çalışabilmesi için gerekli olan becerilerdir. Türkiye’de zihinsel yetersizliği olan öğrencilerle yapılan lisansüstü tez çalışmaları incelendiğinde, işlevsel akademik becerilere ilişkin tez çalışmalarının yürütüldüğü görülmekte; ancak, bu tezlerin ayrıntılı olarak incelendiği bir çalışmaya rastlanılmamıştır. Bu gereksinimden yola çıkarak, bu çalışmada zihinsel yetersizliği olan öğrencilerin işlevsel akademik becerilerine ilişkin Türkiye’de gerçekleştirilen lisansüstü tezler incelenmiştir. Türkiye’de zihinsel yetersizliği olan öğrencilerin işlevsel akademik becerilerine ilişkin 29 lisansüstü teze ulaşılmıştır. Ulaşılan tezlerin 17 tanesi okuma-yazma becerileri (14 yüksek lisans, 3 doktora) ve 12 tanesi de (9 yüksek lisans, 3 doktora) matematik becerilerini konu almaktadır. Tezler, öğretim yapılan akademik becerilerin alanı, deneklerin özellikleri, yönteme ilişkin özellikler, modele ilişkin özellikler, bulgulara ilişkin özellikler olmak üzere incelenmiş, bulgular ileriye dönük öneriler ışığında tartışılmıştır

Anahtar Kelimeler

Zihinsel yetersizlik, işlevsel akademik beceriler, lisansüstü tezler

Kaynakça

• Aker, Z. (2009) Zihinsel engelli öğrencilere okuma- yazma öğretiminde kullanılan ses temelli cümle yöntemi ile cümle yönteminin etkililiğine ilişkin öğretmen görüşlerinin belirlenmesi. Yayınlan- mamış Yüksek Lisans Tezi. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Bolu.
• Arabacı, İ. E. (2009) Özel eğitim sınıflarında görev yapan sınıf öğretmenlerinin eğitilebilir zihin engelli öğrencilere ilkokuma öğretiminde kul- lanılan yöntem ve tekniklere ilişkin görüşleri- nin değerlendirilmesi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilim- ler Enstitüsü, Konya.
• Armutçu-Arslan, O. (2008) Zihinsel yetersizlikten etkilenmiş öğrencilere word belgesi üzerine ya- zı yazma becerisinin kazandırılmasında eşza- manlı ipucu işlem süreci ile yapılan öğretimin etkililiği. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü
• Atik-Çatak, A. (2006) Powerpoint sunu programıyla hazırlanan okuma materyalinin zihinsel engelli öğrencilerin okuduğunu anlama becerisi üze- rindeki etkililiği. Yayınlanmamış Yüksek Li- sans Tezi. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Sos- yal Bilimler Enstitüsü, Bolu.
• Başal, M. (2008) Zihin engelli çocukların Türkçede- ki ad çekim eklerini kullanımları. Yayınlan- mamış Doktora Tezi, Anadolu Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Eskişehir.
• Başal, M., Batu, S. (2002) Zihin özürlü öğrencilere okuma yazma öğretme konusunda alt özel sınıf öğretmenlerinin görüş ve önerileri. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim Dergisi. 3 (2) 85-98.
• Can-Çalık, N. (2008) Genel eğitim sınıflarında eğitim gören zihin engelli öğrencilere temel toplama becerilerinin öğretiminde nokta belir- leme tekniğinin etkililiğinin incelenmesi. Ya- yınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Ankara Üni- versitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Cavkaytar, A. (2000). Zihin engellilerin eğitim amaçları. Anadolu Üniversitesi Eğitim Fakülte- si Dergisi 10 (1).
• Cora-İnce, N. (2007) Zihinsel engelli öğrencilere okuduğunu anlama becerilerinin öğretilmesin- de işbirlikli öğrenme yaklaşımı ile sunulan öğ- retim programının etkiliğinin incelenmesi. Yayınlanmamış Doktora Tezi. Ankara Üniver- sitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Çifci-Tekinarslan, İ. (2008). Zihinsel yetersizliği olan öğrenciler. İ.Diken. (Ed). Özel eğitime ge- reksinimi olan öğrenciler ve özel eğitim. (135- 166). Ankara. Pegem Akademi.
• Dağseven, D (2001) Zihinsel engelli öğrencilere temel toplama ve saat okuma becerilerinin ka- zandırılması, sürekliliği ve genellenebilirliğin- de, doğrudan ve basamaklandırılmış öğretim yaklaşımlarına göre hazırlanan öğretim mater- yalinin farklılaşan etkililiği. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Deniz, S. (2008) Özel eğitim sınıfına devam eden zihin engelli öğrencilere okuma-yazma öğreti- minde kullanılan öğretim yöntemlerine yönelik öğretmen görüşlerinin değerlendirilmesi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya.
• Diken, İ. H., Ünlü, E. ve Karaaslan, Ö. (2008). Zihinsel yetersizlik ve yaygın gelişimsel bozuk- luk alanlarında lisansüstü tez bibliyografyası. Ankara: Maya Akademi.
• Döngel, M. (2009) Hafif düzeyde zihin engelli öğrencilere yazma becerilerinin kazandırılma- sında kullanılan öğretim yöntem ve tekniklerine ilişkin öğretmen görüşlerinin değerlendirilme- si. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya.
• Duman, N. (2006) Hikaye haritası yönteminin eğitilebilir zihinsel engelli öğrencilerin okudu- ğunu anlama becerileri üzerindeki etkisi. Ya- yınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü; Bolu.
• Dündar, R. (2006) Orta düzeyde zihin engelli çocuklara ses temelli ve cümle çözümleme yön- temlerinin etkililiklerinin karşılaştırılması. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Hacettepe Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Ekergil, İ. (2000) Doğal dille sunulan doğrudan öğretim yönteminin zihin engelli çocukların zıt- lık bildiren kavramları edinmeleri üzerindeki etkililiği. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Anadolu Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitü- sü, Eskişehir.
• Erbaş, D. (2008). Özel gereksinimli öğrencilere genel para kullanımı öğretme. Ankara Üniver- sitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim Dergisi, 9 (1) 35-52.
• Eripek, S. (2003). Zeka Geriliği Olan Çocuklar. A. Ataman (Ed.) Özel Gereksinimli Çocuklar ve Özel Eğitime Giriş (153-173). Ankara, Gündüz Eğitim ve Yayıncılık.
• Eyidoğan, F. (2005) Zihin özürlü öğrencilere silikleştirilen resimli fiş cümleleriyle okuma- yazma öğretiminde hata düzeltmeli eşzamanlı ipucuyla öğretimin etkililiği. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Anadolu Üniversitesi Eği- tim Bilimleri Enstitüsü, Eskişehir.
• Gül, S. O., Diken, İ. H. (2009). Erken çocuklukta özel eğitime ilişkin Türkiye’de gerçekleştiril- miş lisansüstü tez çalışmalarının gözden geçi- rilmesi. International Journal of Early Childhood Special Education (INT-JECSE), 1 (1), 46-78.
• Güldenoğlu, İ. (2008) Karşılıklı öğretim tekniğinin hafif derecede zihin engelli öğrencilere okudu- ğunu anlama becerilerinin öğretiminde etkilili- ğinin ve sürekliliğinin incelenmesi. Yayınlan- mamış Yüksek Lisans Tezi. Ankara Üniversite- si Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Güler, Ö. (2008) Zihin engelli öğrencilerin okudu- ğunu anlama becerisinde okuma öncesi, sırası ve sonrasında uygulanan okuduğunu anlama tekniklerinin etkililiklerinin karşılaştırılması. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Gürsel, O (1987). Eskişehir ilkokulları alt özel son sınıf öğrencilerinin ritmik sayma, doğal sayı- lar, toplama ve çıkarma işlemlerindeki amaçla- rı gerçekleştirme düzeyleri. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Anadolu Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Gürsel, O. (1993) Zihinsel engelli çocukların doğal sayıları gerçek nesneleri kullanarak eşleme, resimleri işaret ederek gösterme, rakamlar gösterildiğinde söyleme becerilerinin gerçek- leştirilmesinde bireyselleştirilmiş öğretim ma- teryalinin basamaklandırılmış yöntemle sunul- masının etkililiği. Yayınlanmış Doktora Tezi. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Eskişehir.
• Güzel, R. (1998) Alt özel sınıflardaki öğrencilerin sesli okudukları öyküyü anlatma becerisini ka- zanmalarında doğrudan öğretim yöntemiyle sunulan bireyselleştirilmiş okuduğunu anlama materyalinin etkililiği. Yayınlanmamış Doktora Tezi, Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Eskişehir.
• Heward, W. L. (1996) Exceptional children. An introduction to special education New Jersey, Prentice Hall.
• Kaplan, P. (1996) Pathways for exceptional children; School, home and culture. Minneapolis/St.Paul. New York. West Publishing Company.
• Karabulut, A. (2009) Zihin engelli bireylere saat söyleme becerisinin öğretiminde eşzamanlı ipucuyla öğretimin etkililiği. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Abant İzzet Baysal Üni- versitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Bolu.
• Katlav-Önal, Z. (2008) Akran öğrenciler desteği ile sunulan sabit bekleme süreli öğretimin genel eğitim sınıflarında eğitim gören özel gereksi- nimli öğrencilerin çıkarma işlemini kazanma- larındaki etkililiğinin incelenmesi. Yayınlan- mamış Yüksek Lisans Tezi. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Kırcaali-İftar, G., Ergenekon, Y., Uysal, A. (2008) Zihin Özürlü Bir Öğrenciye Sabit Bekleme Sü- reli Öğretimle Toplama ve Çıkarma Öğretimi. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi 8 (1) 309-320.
• Özak, H. (2008) Zihinsel yetersizliği olan öğrencilere okuma becerilerinin öğretiminde bilgisayar aracılığıyla sunulan eş zamanlı ipucuyla öğre- timin etkililiği. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Bolu.
• Sinoplu, K. (2009) Zihin engellilerde matematik öğretimi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Selçuk Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Konya.
• Sucuoğlu, B. (2009). Zihin engelliler ve eğitimleri. Kök Yayıncılık, Ankara.
• Şahbaz, Ü. (2005) Zihin engelli öğrencilere çarpım tablosunun öğretiminde sabit bekleme süreli öğretimin hata düzeltmesiz ve hata düzeltmeli uygulamalarının karşılaştırması. Yayınlanma- mış Doktora Tezi. Anadolu Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Eskişehir.
• Şenbel-Erten, Z. (1996) Zihinsel engelli öğrencilere üniteye dayalı olarak hazırlanan bireyselleşti- rilmiş kağıt para kavramı öğretim materyalinin açık anlatımla sunulmasının amaçların gerçek- leşmesine yol açma düzeyi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Şengül, H. (2008) Özel eğitim öğretmenlerinin zihin engelli çocuklara okuma-yazma öğretiminde kullandıkları yöntemlerin belirlenmesi. Yayın- lanmamış Yüksek Lisans Tezi. Marmara Üni- versitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Turan, E. (1998) Özel eğitim sınıflarına devam eden 4. ve 5. sınıf öğrencilerinin okuma becerileri- nin okuduğunu anlama gücüne etkisi. Yayın- lanmamış Yüksek Lisans Tezi. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Bolu.
• Yıkmış, A. (1999) Zihin engelli çocuklara temel toplama ve çıkarma işlemlerinin kazandırılma- sında etkileşim ünitesi ile sunulan bireyselleşti- rilmiş öğretim materyalinin etkililiği. Yayın- lanmamış Doktora Tezi, Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Eskişehir.
• Yıkmış, A., Çifci-Tekinarslan, İ., Sazak Pınar, E. (2006) Zihin engelli öğrencilere yeni türk lirası ve yeni kuruş öğretimi. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi 6 (2). 19- 36.
• Yönter, S. (2009) İlköğretim kaynaştırma sınıfı öğretmenlerinin zihinsel yetersizliği olan öğ- rencilere yönelik matematik öğretimi uyarla- malarına ilişkin görüşleri. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Anadolu Üniversitesi Eği- tim Bilimleri Enstitüsü, Eskişehir.