Rehber Öğretmen Özel Eğitim Öz Yeterlik Ölçeği: Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması

Yıl 2009, Cilt: 10 Sayı: 01, 29 - 42, 01.02.2009

Veysel Aksoy İbrahim H. Diken

https://doi.org/10.1501/Ozlegt_0000000131

Öz

Anahtar Kelimeler

-

Rehber Öğretmen Özel Eğitim Öz Yeterlik Ölçeği: Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması

Öz

Bu çalışmanın amacı okul rehber öğretmenlerinin özel eğitimde psikolojik danışma ve rehberlikle ilgili görevlerine ilişkin öz yeterlik algılarını belirlemeye yönelik bir ölçek geliştirmek ve ölçeğin psikometrik özelliklerini (geçerlik ve güvenirlik) değerlendirmektir. Çalışmada, ilköğretim ve orta öğretim kurumlarında görev yapmakta olan, 22–58 yaşları arasında, 158’i (%57) kadın ve 119’u (%43) erkek toplam 277 rehber öğretmenden elde edilen veriler kullanılmıştır. Ölçeğin geçerlik çalışmaları kapsamında uzman görüşüne dayalı kapsam geçerliği, yapı geçerliği amacıyla da faktör analizi yapılmıştır. Güvenirliği test etmek amacıyla ise testtekrar test ve iç tutarlığı analiz edilmiştir. Yapılan geçerlik ve güvenirlik çalışmaları sonucunda, ölçeğin 40 maddeden oluştuğu ve ölçmek istediği yapıyı tek boyutlu olarak ölçtüğü görülmüştür. Test-tekrar test sonucu r=0.96 ve Cronbach Alfa değeri 0.98 olarak bulunmuştur. Ölçeğin psikometrik özelliklerinin, rehber öğretmenlerin özel eğitime ilişkin öz yeterlik algılarını belirlemede kullanılabilecek geçerli ve güvenilir bir araç olduğu bulunmuştur.

Anahtar Kelimeler

Öz yeterlik, rehber öğretmen (psikolojik danışman), özel eğitim

Kaynakça

• Akkoyunlu, B. & Kurbanoğlu, S. (2003). Öğretmen adaylarının bilgi okuryazarlığı ve bilgisayar öz yeterlik algıları üzerine bir çalışma. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 24, 1– 10.
• Bandura, A. (1977). Self-Efficacy: Toward a unifying theory of behavioral change. Psychogical Review, 84(2), 191–215.
• Bandura, A. (1982). Self-Efficacy mechanism in human agency. American Psychologist, 32(2), 122–147.
• Bandura, A. (1989). Social cognitive theory. Annals of Child Development Six Theories of Child Development, 6, 1–60.
• Bandura, A. (1994). Self-Efficacy. Encyclopedia of human behavior. Newyork: Academic Pres.
• Bodenhorn, N. & Skaggs, G. (2005). Development of the school counselor self-efficacy scale. Measurement and Evaluation in Counseling and Development, 38, 14–28.
• Bozgeyikli, H., Bacanlı, F., & Doğan, H. (2009). İlköğretim sekizinci sınıf öğrencilerinin mesleki karar verme yetkinliklerinin yordayıcılarının incelenmesi. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 21, 125–136.
• Büyüköztürk, Ş. (2007). Sosyal Bilimler İçin Veri Analizi El Kitabı. Ankara: Pegema Yayıncılık.
• Coşgun, S. & Ilgar, M. Z. (2004). Rehberlik ve psikolojik danışmanlık deneyimi çalışmalarının adayların öz yeterlilik algılarına etkisi. XIII. Ulusal Eğitim Bilimleri Kurultayına sunulan bildiri. Malatya.
• Duru, E. & Balkıs M. (2007). Sosyal provizyon ölçeğinin psikometrik özellikleri: geçerlik ve güvenirlik çalışması. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 27, 79–90.
• Grant, J. S. & Davis, L. L. (1997). Selection and use of content experts for instrument development. Research in Nursing and Health, 20(3), 269–274.
• Johnson, E., Baker, S. B., Kopala, M., Kiselica, M. S., & Thompson, E. C. (1989). Counseling self-efficacy and counseling competence in prepracticum training. Counselor Education and Supervision, 28, 205–218.
• Kurbanoğlu, S. S. (2004). Öz yeterlik inancı ve bilgi profesyonelleri için önemi. Bilgi Dünyası, 5(2), 137–152.
• Larson, L. M., Clark, M. P., Wesely, L. H., Koraleski, S. F., Daniels, J. A., & Smith, P. A. (1999). Videos versus role plays to increase counseling self-efficacy in prepractica trainees.” Supervision. 38(4), 179–219.
• Larson, L. M. & Daniels, J. A. (1998). Review of the counseling self-efficacy literature. Counseling Psychologist, 26(2), 179–218.
• Lent, R. W., Hill, C. E., & Hoffman, M. A., (2003). Development and validation of the counselor activity self-efficacy scales. Journal of Counseling Psychology, 50(1,) 97–108.
• M.E.B. (2001). Rehberlik ve Psikolojik Danışma Hizmetleri Yönetmeliği, 17.04.2001.24376 Sayılı Resmi Gazete.
• M.E.B. (2006). Özel Eğitim Hizmetleri Yönetmeliği, 31.05.2006.26184 Sayılı Resmi Gazete.
• Özel Eğitim Hakkında Kanun Hükmünde Kararname. (1997). Karar Sayısı: KHK/573, 23911: 06.06.1997. Resmi Gazete.
• Pallant, J. (2001). SPSS Survival Manuel. A Step- By-Step Guide to Data Analysis Using Spss for Windows. Philadelphia, PA: Open University Press.
• Ridgway, I. R. & Sharpley, C. F. (1990). Multiple measures for the prediction of counselor trainee effectiveness. Canadian Journal of Counseling, 24, 156–177.
• Sipps, G. J., Sugden, G. J., & Faiver, C. M. (1988). Counselor training level and verbal response type: Their relationship to efficacy and outcome expectations. Journal of Counseling Psychology, 35, 397–401.
• Tang, M., Addison, K. D., LaSure-Bryant, D., Norman, R., O’Connell, W., & Stewart- Sicking, J. A. (2004). Factors that ınfulence self-efficacy of counseling students: An exploratory study. Counselor Education ve Supervision, 44, 70–80.
• Veneziano L. & Hooper J. (1997). A method for quantifying content validity of health-related questionnaires. American Journal of Health Behavior, 21(1), 67–70.
• Walz, G. R. & Bleuer, J. C. (1993). “Counselor efficacy: Assessing and using counseling outcomes research. Information Analyses- ERIC Clearing House Products, 1–5.
• Yılmaz, M., Köseoğlu, P., Gerçek, C., & Soran, H. (2004). Öğretmen öz yeterlik inancı. Bilim ve Aklın Aydınlığında Eğitim Dergisi, 5.
• Yiyit, F. (2001). Okul psikolojik danışmanlarının yetkinlik beklentilerini ölçmeye yönelik bir ölçek geliştirme çalışması. Yayınlanmamış Yüksek Lisans tezi. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Adana.
• Yurdugül, H. (2005). Davranış bilimlerinde ölçek geliştirme çalışmaları için bazı ayrıntılar. 18.10.2005. http://yunus.hacettepe.edu.tr/~yurdugul. Erişim Tarihi: 10.04.2007.