Sosyal Geçerlik Kavramı ve Türkiye’de Özel Eğitim Alanında Yürütülen Lisansüstü Tezlerde Sosyal Geçerliğin Değerlendirilmesi

Yıl 2008, Cilt: 9 Sayı: 01, 55 - 67, 01.02.2008

Sezgin Vuran Mine Sönmez

https://doi.org/10.1501/Ozlegt_0000000114

Öz

Anahtar Kelimeler

-

Sosyal Geçerlik Kavramı ve Türkiye’de Özel Eğitim Alanında Yürütülen Lisansüstü Tezlerde Sosyal Geçerliğin Değerlendirilmesi

Öz

Sosyal geçerlik özel eğitim alanında yürütülen tüm uygulamalı araştırmalarda giderek önemi artan bir
kavramdır. Özel gereksinimli bireylerle çalışılırken seçilen amaçların önemli olduğu, kullanılan yöntemin birey
ve öğretilecek davranış için uygun olduğu ve öğretim sona erdiğinde ulaşılacak sonuçların birey için önemli
olduğu umut edilir. Ancak bireyin davranışlarında meydana getirilmek istenen değişiklikler, gerek bireyler
gerekse araştırmacıların umutlarına bırakılamayacak kadar önemlidir. Bu çalışmada Türkiye’de 2000–2008
yılları arasında, özel eğitim alanında davranışsal süreçlerin kullanılması ile gerçekleştirilmiş lisansüstü tez
çalışmaları incelenmiş ve bu araştırmalarda sosyal geçerlik değerlendirmesinin nasıl gerçekleştirildiği ortaya
koyulmuştur. Çalışma sonunda, araştırmaların tamamında sosyal geçerlik değerlendirmesinin öznel
değerlendirme yoluyla gerçekleştirildiği belirlenmiş, sosyal geçerliğin değerlendirilmesi ile ilgili öneriler
sunulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Uygulamalı davranış analizi, davranışsal araştırmalar, sosyal geçerlik, özel eğitim

Kaynakça

• Arslan-Armutçu, O. (2008). Zihinsel yetersizlikten etkilenmiş öğrencilere Word belgesi üzerine yazı yazma becerisinin kazandırılmasında eşzamanlı ipucu işlem süreci ile yapılan öğretimin etkililiği. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Ardıç, A. (2008). Uyarlanmış yoğun tuvalet eğitimi yönteminin otistik özellikler gösteren çocuklara tuvalet becerilerinin öğretiminde etkililiği. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Anadolu Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Baer, D. M. ve Schwartz, I. S. (1991). If reliance on epidemiology were to become epidemic, we would need to assess its social validity. Journal of Applied Behavior Analysis, 24 (2), 231-234
• Christensen, L., Young, K. R. ve Marchant, M. (2004). The effects of a peer mediated positive behavior support program on socially appropriate classroom behavior. Education and Treatment of Children, 27 (3), 199-234.
• Cooper, J.O., Heron, T. ve Heward, W. (1987) Applied behavior analysis. Merrill publishing co.
• Çelik, S. (2006). Zihinsel yetersizlik gösteren çocuklara kavram öğretiminde doğrudan öğretim ile eşzamanlı ipucuyla öğretimin etkililik ve verimliliklerinin karşılaştırılması. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Anadolu Üniversitesi, Eskişehir.
• Dağseven-Emecen, D. (2008). Zihinsel yetersizlikten etkilenmiş öğrencilere sosyal becerilerin kazandırılmasında doğrudan öğretim ve bilişsel süreç yaklaşımları ile yapılan öğretimin etkililiklerinin ve verimliliklerinin karşılaştırılması. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Gazi Üniversitesi, Ankara.
• Doğan, O. S. (2001). Zihin özürlü çocuklara adı söylenen mesleğe ait resmi seçme becerisinin öğretiminde eşzamanlı ipucuyla öğretimin etkililiği. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Anadolu Üniversitesi, Eskişehir.
• Ersoy, G. (2005). Zihin özürlü kız öğrencilere maket üzerinde menstural bakım becerilerinin kazandırılmasında davranış öncesi ipucu ve sınamayla öğretimin etkililiği. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Anadolu Üniversitesi, Eskişehir.
• Fawcet, S.B. (1991). Social validity: A note on methodology. Journal of Applied Behavior Analysis, 24 (2), 235-239
• Foster, S. L. & Mash, E. J. (1999). Assessing social validity in clinical treatment research issues and procedures. Journal of Consulting and Clinical Psychology, 67 (3), 308- 319.
• Houten, R. (1979). Social validation: The evolution of standards of competency for target behaviors. Journal of Applied Behavior Analysis, 12 (4), 581-591
• Kazdin, A.E. (1982) Single-case research designs methods for clinical and applied setting. New York: Oxford University Press.
• Kennedy, C. H. (2005). Single-case designs for educational research. USA: Pearson
• Kurt, O. (2006). Otistik özellikler gösteren çocuklara zincirleme serbest zaman becerilerinin öğretiminde sabit bekleme süreli öğretimin ve eşzamanlı ipucuyla öğretimin gömülü öğretimle sunulmasının etkililik ve verimliliklerinin karşılaştırılması. Yayınlanmamış doktora tezi, Anadolu Üniversitesi, Eskişehir.
• Odluyurt, S. (2007). Okulöncesi dönemde gelişimsel yetersizlik gösteren çocuklar için gerekli kaynaştırmaya hazırlık becerileri ve bu becerilerin bazılarının etkinlikler içine gömülen eşzamanlı ipucu ile öğretiminin etkilerinin belirlenmesi. Yayınlanmamış doktora tezi, Anadolu Üniversitesi, Eskişehir.
• Şahbaz, Ü. (2005). Zihin engelli öğrencilere çarpım tablosunun öğretiminde sabit bekleme süreli öğretimin hata düzeltmesiz ve hata düzeltmeli uygulamalarının karşılaştırılması. Yayınlanmamış doktora tezi, Anadolu Üniversitesi, Eskişehir.
• Tekin-İftar, E. ve Kırcaali-İftar, G. (2004). Özel eğitimde yanlışsız öğretim yöntemleri (2.Basım). Ankara: Nobel
• Ülke-Kürkçüoğlu, B. (2007). Otistik özellik gösteren çocuklara birebir öğretimde etkinlikler içi ve arası seçim fırsatları sunmanın etkilerinin karşılaştırılması. Yayınlanmamış doktora tezi, Anadolu Üniversitesi, Eskişehir.
• Wolf, M.M. (1978). Social validity: The case for subjective measurement or how applied behavior analysis is finding its heart. Journal of Applied Behavior Analysis, 11 (2), 203-214
• Yücesoy, Ş. (2002). Zihin özürlü öğrencilere fotokopi çekme becerisinin öğretiminde eşzamanlı ipucuyla öğretimin etkililiği. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Anadolu Üniversitesi, Eskişehir.
• Yücesoy- Özkan, Ş. (2007). Zihin yetersizliği olan öğrencilere yönelik hazırlanan kendini yönetme stratejileri öğretim paketinin etkililiği. Yayınlanmamış doktora tezi, Anadolu Üniversitesi, Eskişehir.