Öz
Bu
araştırma, İlkokul ve Ortaokul Sosyal Bilgiler Ders Kitabı (SBDK) ve Öğretim
Programı’nın (ÖP) engellilik açısından incelenmesini amaçlamaktadır. Araştırma
ile engelliliğe ilişkin kavramların, konu/temaların İlkokul ve Ortaokul SBDK ve
ÖP’nda ne şekilde, kaç kez ve hangi bağlamlarda ele alındığı tespit edilmeye
çalışılmıştır. Bu araştırmada nitel araştırma yaklaşımı benimsenmiştir. Araştırmanın veri toplama süreci Eylül 2018’de
başlayıp Şubat 2019'de tamamlanmıştır. Araştırmanın
verileri doküman incelemesi yoluyla elde edilmiş ve elde edilen veriler doküman
incelemesi aşamalarına uygun olarak içerik analizi tekniğiyle incelenmiştir.
Araştırma sonucu genel olarak değerlendirildiğinde; Milli Eğitim Bakanlığı (MEB)
tarafından hazırlanan Sosyal Bilgiler Dersi Öğretim Programı’ndan (SBDÖP) yer
alan öğrenme alanının hepsinde ele alınan toplam 33 kazanımdan sadece iki
kazanım ile engellilik olgusuna yer verilmiştir. Ayrıca ders kitaplarında ise
toplam 33 farklı kavram ile engellilik konusuna dikkat çekilmiştir. Araştırma
bulguları çerçevesinde, engellilik olgusuna ilişkin mevcut kaynaklardaki
eksiklerin giderilmesine yönelik bir dizi önemli öneriden bulunulmuştur.
Anahtar Kelimeler
Sosyal bilgiler dersi öğretim programı engellilik olgusu sosyolojik bakış
Kaynakça
- Alkan, C. (1984). Sosyal bilimlerin öğretiminde yenileşme eğilimleri, [Eğitim ve Bilim], 9/49.
- Hürriyet, (1994). Ana Britannica Genel Kültür Ansiklopedisi. İstanbul: Ana Yayıncılık 30/132.
- Balcı, A. (2001). Sosyal bilimlerde araştırma yöntem, teknik ve ilkeler. Ankara: Pegem A Yayıncılık.
- Bauman, Z. (2015). Sosyolojik Düşünmek, Çev. A. Yılmaz, İstanbul: Ayrıntı.
- Berkant, H. G., Atmaca, Y. (2013). Altıncı ve yedinci sınıf sosyal bilgiler ders kitaplarının insan hakları ve demokrasi kavramlarının incelenmesi, [Turkish Studies], Volume 8/12, p. 179-198.
- Binbaşıoğlu, C. (1981), Özel öğretim yöntemleri. Ankara: Binbaşıoğlu Yayınevi.
- Bourdieu, P. (2015). Ayrım beğeni yargısının toplumsal eleştirisi, Çev. D. F. Şannan ve A. G. Berkkurt, Ankara: Heretik.
- Bourdieu, (2016). Akademik aklın eleştirisi pascalca düşünme çabaları, Çev. P. Burcu Yalım, İstanbul: Metis.
- Çayır K. ve Ergün, M., (2017), Ders Kitaplarında Engellilik Tavsiyeler Raporu, İstanbul Bilgi Üniversitesi Sosyoloji ve Eğitim Çalışmaları Uygulama ve Araştırma Merkezi (SEÇBİR) ISBN: 978-605-399-483-1
- Demir, A.(2018). Bourdieu’nun Kavramları Doğrultusunda İlişkisel Olarak Fiziksel Engelliliğin Kültürel İnşası: Konak Örneği [The Cultural Buıldıng Of Physıcal Dısabılıty In Relatıonshıp Wıth The Concepts Of The Bourdieu: Case Of Konak]. Journal of Social And Humanities Sciences Research (JSHSR). Vol:5 / Issue:29. pp.3777-3786.
- Depelteau, F. (2015). Relational sociology, pragmatism, transactions and social fields, [International Review of Sociology—Revue Internationale de Sociologie], Vol. (25), No. (1), 45–64.
- Deveci, H., (2005). Sosyal bilgiler dersinde gazete kullanımı, [Tojet], ISSN: 1303-6521 volume 4 Issue 3 Article 21.
- Goffman, E. (2016). Günlük yaşamda benliğin sunumu, Çev. B. Cezar, İstanbul: Metis.
- Hunkins, F. P., Jeter, J. & Maxey P. F, (1982). Social studies in the elementary school. Columbus, Ohio, Merrill.
- İpek, İ. (2011). İlköğretim 6 ve 7. sınıf sosyal bilgiler ders kitaplarında vatandaşlık eğitiminin sosyal bilgiler öğretim programındaki hedeflere uygunluğu yönünden incelenmesi, Balıkesir Üniversitesi, Yüksek Lisans.
- Kasper, D. (2017). Sosyolojiyi dinamik ilişkilere odaklanarak geliştirmek, ilişkisel sosyoloji (ontolojik ve teorik yönelimler), Çev. Ö. Akkaya, Yay. Haz. A. Esgin ve G. Çeğin, Ankara: Phoenix.
- Kısakürek, M. A., (1987). Sosyal bilgiler öğretiminin niteliği, kapsamı ve amaçları, sosyal bilgiler öğretimi. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi Eğitim Önlisans Programı.
- Mengi, A. (2014). Sosyolojik Boyutlarıyla Otizm, Yayınlanmamış Doktora Tezi, Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Elazığ.
- Milli Eğitim Bakanlığı, (2018). Sosyal bilgiler dersi öğretim programı, Ankara: www.meb.gov.tr
- Moffat, M.P.. (1957). Sosyal bilgiler öğretimi. Çeviren: N. Oran. İstanbul: MEB.
- NCSS (1994). Curriculum Standards For Social Studies: Expectations Of Excellence. Washington DC: National Council For The Social Studies.OECD, (1966). The Social sciences and the policies of governments. Paris.
- Oğuzkan, A. F. (1993). Eğitim terimleri sözlüğü. Ankara.
- Paykoç, F., (1991). Tarih öğretimi. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi Lisans Tamamlama Programı.
- Sönmez, V., (1996). Sosyal bilgiler öğretimi. Ankara: Pegem Yayınları.
- Sözer, E., (1998). Kuramdan uygulamaya sosyal bilimlerin öğretimi. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Eğitim Fakültesi yayını, UNESCO.. L'Enseignement Des Sciences Sociales. 14 Kitaplık Dizi. Paris, 1958.
- Sunal, C. S., & Haas, M. E. (2002). Social studies for the elementary and middle grades: A constructivist approach. Boston: Allyn and Bacon.
- Varış, F., (1973). Türkiye'de lisans-üstü eğitim: sosyal bilimlerde. Ankara: Ankara Üniversitesi Eğitim Fakültesi Yayınları.
- Yurt, İ. ve H. T. Sevil. Sosyal alanlarda türkiye'nin araştırma potansiyeli ve sorunları araştırması raporu. Yayınlanmamış materyal. Ankara: DPT., 1973.
- http://sgb.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2018_09/06123056_meb_istatistikleri_orgun_egitim_2017_2018.pdf (Erş. Tarihi: 25.10.2018)
Öz
This study aims to examine the Social Studies Textbook (SST) and Curriculum of Primary and Secondary Schools
in terms of disability. The study tries to figure out how, how many times and in what contexts the concepts and
themes related to disability are handled in the SST and Curriculum of Primary and Secondary Schools. Qualitative
research approach has been adopted in this research. Data collection process started in September 2018 and
finished in February 2019. The data of the study were obtained by document analysis and the data were analyzed
with the content analysis technique in accordance with the stages of document review. The results show, in general,
only two acquisitions out of the learning areas covered by the Social Studies Curriculum prepared by the Ministry
of National Education. In this area of learning, 33 grades in the 4th and 5th grades of the primary school and 33 in
the 6th grade and 31 in the 7th grade are given. With only two acquisitions, all of these gains were included in the
disability phenomenon. A total of 26 different concepts and 8 visuals in the textbooks have focused attention on
the issue of disability. Therefore, it has been concluded that the concept of disability in the SST and Curriculum
is treated very little. At the end of the research, a number of suggestions have been made to eliminate the
shortcomings in the existing sources of disability.
Anahtar Kelimeler
Kaynakça
- Alkan, C. (1984). Sosyal bilimlerin öğretiminde yenileşme eğilimleri, [Eğitim ve Bilim], 9/49.
- Hürriyet, (1994). Ana Britannica Genel Kültür Ansiklopedisi. İstanbul: Ana Yayıncılık 30/132.
- Balcı, A. (2001). Sosyal bilimlerde araştırma yöntem, teknik ve ilkeler. Ankara: Pegem A Yayıncılık.
- Bauman, Z. (2015). Sosyolojik Düşünmek, Çev. A. Yılmaz, İstanbul: Ayrıntı.
- Berkant, H. G., Atmaca, Y. (2013). Altıncı ve yedinci sınıf sosyal bilgiler ders kitaplarının insan hakları ve demokrasi kavramlarının incelenmesi, [Turkish Studies], Volume 8/12, p. 179-198.
- Binbaşıoğlu, C. (1981), Özel öğretim yöntemleri. Ankara: Binbaşıoğlu Yayınevi.
- Bourdieu, P. (2015). Ayrım beğeni yargısının toplumsal eleştirisi, Çev. D. F. Şannan ve A. G. Berkkurt, Ankara: Heretik.
- Bourdieu, (2016). Akademik aklın eleştirisi pascalca düşünme çabaları, Çev. P. Burcu Yalım, İstanbul: Metis.
- Çayır K. ve Ergün, M., (2017), Ders Kitaplarında Engellilik Tavsiyeler Raporu, İstanbul Bilgi Üniversitesi Sosyoloji ve Eğitim Çalışmaları Uygulama ve Araştırma Merkezi (SEÇBİR) ISBN: 978-605-399-483-1
- Demir, A.(2018). Bourdieu’nun Kavramları Doğrultusunda İlişkisel Olarak Fiziksel Engelliliğin Kültürel İnşası: Konak Örneği [The Cultural Buıldıng Of Physıcal Dısabılıty In Relatıonshıp Wıth The Concepts Of The Bourdieu: Case Of Konak]. Journal of Social And Humanities Sciences Research (JSHSR). Vol:5 / Issue:29. pp.3777-3786.
- Depelteau, F. (2015). Relational sociology, pragmatism, transactions and social fields, [International Review of Sociology—Revue Internationale de Sociologie], Vol. (25), No. (1), 45–64.
- Deveci, H., (2005). Sosyal bilgiler dersinde gazete kullanımı, [Tojet], ISSN: 1303-6521 volume 4 Issue 3 Article 21.
- Goffman, E. (2016). Günlük yaşamda benliğin sunumu, Çev. B. Cezar, İstanbul: Metis.
- Hunkins, F. P., Jeter, J. & Maxey P. F, (1982). Social studies in the elementary school. Columbus, Ohio, Merrill.
- İpek, İ. (2011). İlköğretim 6 ve 7. sınıf sosyal bilgiler ders kitaplarında vatandaşlık eğitiminin sosyal bilgiler öğretim programındaki hedeflere uygunluğu yönünden incelenmesi, Balıkesir Üniversitesi, Yüksek Lisans.
- Kasper, D. (2017). Sosyolojiyi dinamik ilişkilere odaklanarak geliştirmek, ilişkisel sosyoloji (ontolojik ve teorik yönelimler), Çev. Ö. Akkaya, Yay. Haz. A. Esgin ve G. Çeğin, Ankara: Phoenix.
- Kısakürek, M. A., (1987). Sosyal bilgiler öğretiminin niteliği, kapsamı ve amaçları, sosyal bilgiler öğretimi. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi Eğitim Önlisans Programı.
- Mengi, A. (2014). Sosyolojik Boyutlarıyla Otizm, Yayınlanmamış Doktora Tezi, Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Elazığ.
- Milli Eğitim Bakanlığı, (2018). Sosyal bilgiler dersi öğretim programı, Ankara: www.meb.gov.tr
- Moffat, M.P.. (1957). Sosyal bilgiler öğretimi. Çeviren: N. Oran. İstanbul: MEB.
- NCSS (1994). Curriculum Standards For Social Studies: Expectations Of Excellence. Washington DC: National Council For The Social Studies.OECD, (1966). The Social sciences and the policies of governments. Paris.
- Oğuzkan, A. F. (1993). Eğitim terimleri sözlüğü. Ankara.
- Paykoç, F., (1991). Tarih öğretimi. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi Lisans Tamamlama Programı.
- Sönmez, V., (1996). Sosyal bilgiler öğretimi. Ankara: Pegem Yayınları.
- Sözer, E., (1998). Kuramdan uygulamaya sosyal bilimlerin öğretimi. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Eğitim Fakültesi yayını, UNESCO.. L'Enseignement Des Sciences Sociales. 14 Kitaplık Dizi. Paris, 1958.
- Sunal, C. S., & Haas, M. E. (2002). Social studies for the elementary and middle grades: A constructivist approach. Boston: Allyn and Bacon.
- Varış, F., (1973). Türkiye'de lisans-üstü eğitim: sosyal bilimlerde. Ankara: Ankara Üniversitesi Eğitim Fakültesi Yayınları.
- Yurt, İ. ve H. T. Sevil. Sosyal alanlarda türkiye'nin araştırma potansiyeli ve sorunları araştırması raporu. Yayınlanmamış materyal. Ankara: DPT., 1973.
- http://sgb.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2018_09/06123056_meb_istatistikleri_orgun_egitim_2017_2018.pdf (Erş. Tarihi: 25.10.2018)
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Bölüm | Makaleler |
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 4 Aralık 2019 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2019 Cilt: 20 Sayı: 4 |
Cited By
Öğretim Programlarının Engellilik Açısından Uluslararası Karşılaştırmalı Olarak İncelenmesi
OPUS Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi
https://doi.org/10.26466/opus.856377
İşitme Engelli Öğrencilerin Sorunları ve Dini Başa Çıkma Yöntemleri
Tasavvur / Tekirdağ İlahiyat Dergisi
https://doi.org/10.47424/tasavvur.1275425
ENGELLİ BİREYLERİN ADALETE EŞİT ERİŞİLEBİLİRLİK KONUSUNUN İNCELENMESİ: VAN İLİ ÖRNEĞİ*
Sosyal Politika Çalışmaları Dergisi
https://doi.org/10.21560/spcd.vi.818505
İŞİTME ENGELLİ ÖĞRENCİLERİN DİJİTAL OKURYAZARLIK BECERİSİNE İLİŞKİN ALGILARI
Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi
https://doi.org/10.33437/ksusbd.1239086
İlköğretim Türkçe Ders Kitaplarında Özel Gereksinimli Bireyler
Türk Eğitim Bilimleri Dergisi
https://doi.org/10.37217/tebd.1065649
The content of the Journal of Special Education is licensed under Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International Licence.