COVID-19 SALGINI SÜRECİNDE PSİKOLOJİK DANIŞMANLIK

Yıl 2021, Cilt: 1 Sayı: 2, 332 - 374, 30.07.2021

Evren Erzen

Öz

Bu çalışmanın amacı Türkiye’de ilk kez 11 Mart 2020 tarihinde ortaya çıkan COVID-
19 salgını sürecinde online olarak yürütülmek zorunda kalınan rehberlik hizmetlerinin
olumlu ve olumsuz yönlerinin neler olduğuna ilişkin psikolojik danışmanların bakış açılarını ortaya
koymaktır. Nitel paradigmaya uygun olarak tasarlanan bu araştırmada fenomenolojik desen
kullanılmış ve kolay ulaşılabilir örnekleme yöntemiyle 11 psikolojik danışman katılımcı olarak
belirlenmiştir. Elde edilen bulgular salgın sürecinde toplumun ve işverenlerin psikolojik danışmanlardan
beklentilerinin hem artış gösterdiğine hem de çeşitlendiğine; okulla ilişkili sorunlarda
azalma yaşanırken teknoloji bağımlılığı, motivasyon kaybı, depresyon, isteksizlik, dikkat dağınıklığı
ve özgüven kaybı vakalarında artış yaşandığına; uzaktan eğitim platformlarının faydalarına
ilişkin fikir ayrılıklarının bulunduğuna; salgın sürecinde farklı türde rehberlik hizmetlerinin
online olarak sunulduğuna; online rehberlik hizmetlerinde bireylerin bedensel tepkilerini gözlemleyemiyor
olma ve empati kurma konusunda güçlükler bulunduğuna işaret etmektedir. Bu bağlamda
psikolojik danışmanların bu süreçte yeni teknolojilerin kullanımı konusunda eksiklikleri
olduğu, online rehberlik hizmetlerinin sağlıklı şekilde yürütülebilmesi için altyapının ve insan
kaynaklarının olgunlaşması gerektiği belirlenmiştir. Sonuçlar literatür ışığında tartışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

COVID-19, psikolojik danışma, online rehberlik, online danışma

Kaynakça

• Aafjes-van Doorn, K., Békés, V., ve Prout, T. A. (2020). Grappling with our therapeutic relationship and professional self-doubt during COVID-19: will we use video therapy again? Counselling Psychology Quarterly, 00(00), 1–12. https://doi.org/10.1080/09515070.2020.1773404
• Adamlje, J. (2020). Expreience in online therapy during the Covid-19 pandemic and its influence on events in the group. Psihoterapija, 34(2), 292–326.
• Adebowale, O. F., ve Popoola, B. I. (2011). Prospects and challenges of online guidance and counselling services in a Nigerian university. International Journal for the Advancement of Counselling, 33(1), 64–78. https://doi.org/10.1007/s10447-010-9109-x
• Ahmed, A., ve Firdous, H. (2020). The transformational effects of COVID-19 Pandemic on guidance and counseling. Ijariie, 6(6), 172–179.
• Akbal, H. (2020). Covid-19 pandemisinin sağlık tedarik zincirine kamçı etkisi. Kesit Akademi Dergisi, 6(25), 181–192.
• Akca, M. (2020). COVID-19’un havacılık sektörüne etkisi. Eurasian Journal of Researches in Social and Economics, 7(5), 45–64.
• Aktaş, B., ve Bostancı, N. (2021). Covid-19 pandemisinde üniversite öğrencilerindeki oyun bağımlılığı düzeyleri ve pandeminin dijital oyun oynama durumlarına etkisi. Bağımlılık Dergisi, 22(2), 129–138. https://doi.org/10.51982/bagimli.827756
• AlKhamaiseh, O. S. (2021). The role of educational counselors in developing students’ acceptance of online learning during COVID 19 pandemic in Jordan: Educational counselors and students’ acceptance of online learning. Journal of Educational and Social Research, 11(3), 20. https://doi.org/10.36941/jesr-2021- 0048
• American Educational Research Association (2011). Code of etics. https://www.aera.net/About-AERA/AERA-Rules-Policies/Professional-Ethics
• American Psychological Association (2020). Publication manual of the American Psychological Association (7th ed.). American Psychological Association.
• Anadolu Ajansı (2021). Ziya Selçuk canlı sınıf uygulamasının yaygınlaştırılacağını duyurdu. https://www.aa.com.tr/tr/egitim/bakan-ziya-selcuk-canli-sinifuygulamasinin-yayginlastirilacagini-duyurdu/2205325
• Arslan, H., Çoklar, A. N., ve Şahin, İ. (2012). Rehber öğretmenlerin internete yönelik rehberlik açısından yeterliliklerinin değerlendirilmesi. E-Journal of New World Sciences Academy, 7(1), 241–250.
• Bagapova, G., ve Yuldasheva, N. (2020). The role of distance education and computer technologies in teaching foreign Languages. European Journal of Research and Reflection in Educational Sciences, 8(10), 206–211.
• Bahar, O., ve İlal, N. Ç. (2020). Coronavirüsün (Covid-19) turizm sektörü üzerindeki ekonomik etkileri. International Journal of Social Sciences and Education Research, 6(1), 125–139.
• Başaran, M., Doğan, E., Karaoğlu, E., ve Şahin, E. (2020). Koronavirüs (COVID-19) pandemi sürecinin getirisi olan uzaktan eğitimin etkililiği üzerine bir çalışma. Academia Eğitim Araştırmaları Dergisi, 5(2), 368–397.
• Békés, V., ve Doorn, K. A. van. (2020). Psychotherapists’ attitudes toward online therapy during the COVID-19 pandemic. Journal of Psychotherapy Integration, 30(2), 238–247. https://doi.org/10.1037/int0000214
• Braun, V., & Clarke, V. (2006). Using thematic analysis in psychology. Qualitative Research in Psychology, 3(2), 77–101. https://doi.org/10.1191/1478088706qp063oa
• Büyüköztürk, Ş., Kılıç Çakmak, E., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş., ve Demirel, F. (2014). Bilimsel araştırma yöntemleri (11. baskı). Ankara, Pegem Akademi.
• Can, E. (2020). Coronavirüs (Covid-19) pandemisi ve pedagojik yansımaları: Türkiye’de açık ve uzaktan eğitim uygulamaları. Açıköğretim Uygulamaları ve Araştırmaları Dergisi, 6(2), 11–53.
• Çetin, Ş., ve Ercan, T. (2021). Otizme sahip ergen öğrencilerin uzaktan eğitim deneyimlerinin ebeveyn aracılığı ile incelenmesi. Anadolu Akademi Sosyal Bilimler Dergisi, 3(1), 0–2.
• Cohen, L., Manion, L., ve Morrison, K. (2007). Research methods in education (6th ed.). Rutlege Falmer. https://doi.org/10.1111/j.1467-8527.2007.00388_4.x
• Creswell, J. W. (2012). Educational research: Planning, conducting, and evaluating quantitative and qualitative research. (4th ed.). Boston, Pearson.
• Creswell, W. J., ve Creswell, J. D. (2018). Research Design: Qualitative, Quantitative and Mixed Methods Approaches (5th ed.). London, Sage.
• Denscome, M. (2007). The good research guide for small-scale social research projects (3rd ed.). McGraw-Hill.
• Dharmayana, I. W., ve Herawati, A. A. (2020). Descriptive evaluative study on the implementation of online learning during the COVID-19 Pandemic in the courses of guidance and counseling profession. Proceedings of the International Conference on Educational Sciences and Teacher Profession (ICETeP 2020), 532, 495–501. https://doi.org/10.2991/assehr.k.210227.085
• Dolmacı, M., ve Dolmacı, A. (2020). Eş zamanlı uzaktan eğitimle yabancı dil öğretiminde öğretim elemanlarının görüşleri : Bir Covid-19 örneği. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 18(2), 706–732.
• Erkut, Z., ve Çağlar, S. (2018). A problem in school life: School phobia. International Refereed Journal of Nursing Researches, 0(14), 0–0. https://doi.org/10.17371/uhd.2018.3.2
• Ertemel, A. V., ve Aydın, G. (2018). Dijital ekonomide teknoloji bağımlılığı ve çözüm önerileri. Addicta: The Turkish Journal on Addictions, 5(4). https://doi.org/10.15805/addicta.2018.5.4.0038
• Faisal, P., ve Kisman, Z. (2020). Information and communication technology utilization effectiveness in distance education systems. International Journal of Engineering Business Management, 12, 1–9. https://doi.org/10.1177/1847979020911872
• Fraenkel, J. R., Wallen, N. E., & Hyun, H. H. (2012). How to evaluate research in education (8th ed.). The McGraww Hill.
• Frankel, R. M., & Devers, K. J. (2000). Study design in qualitative research - 1: Developing questions and assessing resource needs. Education for Health, 13(2), 251–261. https://doi.org/10.1080/13576280050074534
• Gargalianos, S., Makridis, G., Tsiaka, D., ve Kalaitzidou, D. (2021). Student views on vocational guidance: Findings on chronic deficits - Suggestions to meet students needs. Journal for Social Sciences, 5(1), 73–78. https://doi.org/10.5281/zenodo.4783376
• Genç, M. F., ve Gümrükçüoğlu, S. (2020). Koronavirüs (Covid-19) Sürecinde ilâhiyat fakültesi öğrencilerinin uzaktan eğitime bakışları. Turkish Studies, 15(4), 403– 422. http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.43798
• Glasheen, K., Campbell, M. A., ve Shochet, I. (2013). Opportunities and challenges: School guidance counsellors’ perceptions of counselling students online. Australian Journal of Guidance and Counselling, 23(2), 222–235. https://doi.org/10.1017/jgc.2013.15
• Gökkaya, F. (2018). Akran zorbalığının ortaokul öğrencileri arasındaki yaygınlığının incelenmesi. Hacettepe University Journal of Education, 35(1), 1–18. https://doi.org/10.16986/huje.2018042225
• Gürhan, N. (2017). Her yönü ile akran zorbalığı. Türkiye Klinikleri, 3(2), 171–181. Johns Hopkins University (2021). COVID-19 Dashboard by the Center for Systems Science and Engineering at Johns Hopkins University. https://coronavirus.jhu.edu/map.html
• Karahan, S., Yıldırım Parlak, Ş., Demiröz, K., Kaya, M., ve Kayhan, N. (2020). Annelerin koronavirüs (COVID-19) sürecinde özel gereksinimli çocuklarının problem davranışları ile baş etme deneyimleri. Journal of Qualitative Research in Education, 9(25), 79–105. https://doi.org/10.14689/enad.25.4
• Kırmızıgül, H. G. (2020). Covid-19 salgını ve beraberinde getirdiği eğitim süreci. Eurasian Journal of Researches in Social and Economics, 7(5), 283–289.
• Koçyiğit, M., ve Erkan, Z. (2021). Covid-19 sürecinde psikolojik danışma ve süpervizyon: #evdekal deneyimi. Başkent University Journal of Education, 8(1), 253–274.
• Kuset, Ş., Özgem, K., Şaşmacıoğlu, E., ve Güldal Kan, Ş. (2021). Evaluation of the impact of distance education on children in preschool period: Teacher’s opinions. Near East University Journal of Education Faculty, 4(1), 78–87.
• Li, G., Hou, G., Yang, D., Jian, H., ve Wang, W. (2019). Relationship between anxiety, depression, sex, obesity, and internet addiction in Chinese adolescents: A shortterm longitudinal study. Addictive Behaviors, 90(November 2018), 421–427. https://doi.org/10.1016/j.addbeh.2018.12.009
• Lodico, M. G., Spaulding, D. T., ve Voegtle, K. H. (2006). Methods in educational research: From theory to practice.
• Mondal, H., Mondal, S., Ghosal, T., ve Mondal, S. (2019). Using Google Forms for medical survey: A technical note. International Journal of Clinical and Experimental Physiology, 5(4), 216–218. https://doi.org/10.5530/ijcep.2018.5.4.26
• Neuman, L. W. (2011). Social research methods: Qualitative and quantitative approaches (7th ed.). Boston, Allyn & Bacon.
• Özel Eğitim ve Rehberlik Genel Müdürlüğü. (2020a). Uzaktan eğitim yoluyla psikososyal destek hizmetleri kapsamında psikoeğitim programı: Ortaöğretim. https://orgm.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2020_09/15111413_uzaktanortaogretim3.pdf
• Özel Eğitim ve Rehberlik Genel Müdürlü. (2020b). Psikososyal destek hizmetleri kapsamında psikoeğitim programı: Okulöncesi ilkokul. https://orgm.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2020_08/27142025_1_Okul_Oncesi-Ykokul_SalgYn_HastalYk_PsikoeYitim_ProgramY.pdf
• Özel Eğitim ve Rehberlik Genel Müdürlü. (2020c). Özel eğitim ihtiyacı olan öğrenciler için çerçeve uzaktan eğitim programı. https://orgm.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2020_11/23181506_CERCEVE_UZAKTAN_EGIYTIYM_PROGRAMI.pdf
• Özdemir, M. B. (2020). Psikolojik danışma uygulamalarında post modern bakış açısı: Çevrimiçi psikolojik danışma. Cyprus Turkish Journal of Psychiatry ve Psychology, 2(3), 192–199. https://doi.org/10.35365/ctjpp.20.03.24
• Öztabak, M. Ü. (2018). Rehber öğretmenlerin mesleki tükenmişlik düzeylerinin bazı demografik değişkenlere ve faktörlere göre incelenmesi. İnsan ve Toplum Bilimleri Dergisi, 12, 171–222.
• Patton, M. Q. (1990). Qualitative evaluation and research methods (4th ed.). California, Sage publications.
• Poyrazlı, S., ve Can, A. (2020). Çevrim içi psikolojik danışma: Etik kuralları, COVID-19 süreci, öneriler. Okul Psikolojik Danışmanlığı Dergisi, 3(1), 59–83.
• Prime, H., Wade, M., ve Browne, D. T. (2020). Risk and resilience in family well-being during the COVID-19 pandemic. American Psychologist, 75(5), 631–643. https://doi.org/10.1037/amp0000660
• Przepiorka, A., Blachnio, A., ve Cudo, A. (2019). The role of depression, personality, and future time perspective in internet addiction in adolescents and emerging adults. Psychiatry Research, 272(June 2018), 340–348. https://doi.org/10.1016/j.psychres.2018.12.086
• Putri, V. D. (2020). Layanan Bimbingan dan Konseling Daring Selama Masa Pandemi COVID-19. Jurnal Bimbingan Konseling Pendidikan Islam, 1(2), 7–16. Psychiatry Research (2021). Psychological resilience during the Covid-19 lockdown. Psychiatry Research, 291.
• Richards, D., ve Viganó, N. (2013). Online counseling: A narrative and critical review of the literature. Journal of Clinical Psychology, 69(9), 994–1011. https://doi.org/10.1002/jclp.21974
• Savaş, A. C., ve Hamamcı, Z. (2010). Okullarda rehberlik hizmetlerinin internet üzerinden yürütülmesine ilişkin veli, öğrenci ve psikolojik danışmanların görüşlerinin incelenmesi. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 27(27), 147–158.
• Sayan, H. (2020). COVİD-19 pandemisi sürecinde öğretim elemanlarının uzaktan eğitime ilişkin görüşlerinin değerlendirilmesi. Online Academic Journal of Information Technology, 11(42), 100–122. https://doi.org/10.5824/ajite.2020.03.004.x
• Serçemeli, M., ve Kurnaz, E. (2020). Covid-19 pandemi döneminde öğrencilerin uzaktan eğitim ve muhasebe eğitimine yönelik bakış açıları üzerine bir araştırma. International Journal of Social Sciences Academic Researches, 4(1), 40–53.
• Sezgin, S., ve Fırat, M. (2020). Covid-19 pandemisinde uzaktan eğitime geçiş ve dijital uçurum tehlikesi. Açıköğretim Uygulamaları ve Araştırmaları Dergisi, 6(4), 37–54.
• Shklarski, L., Abrams, A., ve Bakst, E. (2021). Navigating changes in the physical and psychological spaces of psychotherapists during Covid-19: When home becomes the office. Practice Innovations, 6(1), 55–66. https://doi.org/10.1037/pri0000138
• Soylu, Ö. B. (2020). Türkiye ekonomisinde Covid-19’un sektörel etkileri. Avrasya Sosyal ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 7(6), 169–185.
• Thomas, M. (2020). Virtual teaching in the time of COVID-19: Rethinking our WEIRD pedagogical commitments to teacher education. Frontiers in Education, 5(December). https://doi.org/10.3389/feduc.2020.595574
• Tiejun, Z. (2021). Implementation status and development thinking on “Cloud national examination” in China under the situation of “Online Anti-COVID-19 Epidemic.” Technological Forecasting and Social Change, 162, 1–9. https://doi.org/10.1016/j.techfore.2020.120322
• Türkmen, M. (2020). Covid-19 salgını ve spor sektörüne etkileri. International Journal of Sport Culture and Science, 8(2), 55–67. https://doi.org/10.14486/IntJSCS.2020.596
• Türküresin, H. E. (2020). COVID-19 pandemi döneminde yürütülen uzaktan eğitim uygulamalarının öğretmen adaylarının görüşleri bağlamında incelenmesi. Millî Eğitim, 49(1), 597–618. https://doi.org/10.37669/milliegitim.787509
• Vanderstoep, S. W., ve Johnston, D. D. (2009). Research methods for everyday life: Blending qualitative and quantitative approaches (1st ed.). Jossey-Bass. https://doi.org/10.1007/978-1-61737-960-4_9
• Weinberg, H. (2020). Online group psychotherapy: Challenges and possibilities during COVID-19-A practice review. Group Dynamics, 24(3), 201–211. https://doi.org/10.1037/gdn0000140
• Welle, D. (2021). Millî Eğitim Bakanı Selçuk: Uzaktan eğitim kalıcı olacak. https://www.dw.com/tr/milli-eğitim-bakanı-selçuk-uzaktan-eğitim-kalıcıolacak/a-56957433
• Williamson, B., Eynon, R., ve Potter, J. (2020). Pandemic politics, pedagogies and practices: Digital technologies and distance education during the coronavirus emergency. Learning, Media and Technology, 45(2), 107–114. https://doi.org/10.1080/17439884.2020.1761641
• Wood, R. T. A., ve Griffiths, M. D. (2007). Online guidance, advice, and support for problem gamblers and concerned relatives and friends: An evaluation of the GamAid pilot service. British Journal of Guidance and Counselling, 35(4), 373–389. https://doi.org/10.1080/03069880701593540
• Yang, B., ve Huang, C. (2021). Turn crisis into opportunity in response to COVID-19: experience from a Chinese University and future prospects. Studies in Higher Education, 46(1), 121–132. https://doi.org/10.1080/03075079.2020.1859687
• Yıldırım, B. (2021). Preschool education in Turkey during the Covid-19 Pandemic: A phenomenological study. Early Childhood Education Journal, 2020. https://doi.org/10.1007/s10643-021-01153-w
• Yıldız ,.E (0212.) Tükenmişlik ve Rehber Öğretmenler Üzerine Bir Araştırma. Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 1(33), 37–61.
• Young, K. S. (2005). An empirical examination of client attitudes towards online counseling. Cyberpsychology and Behavior, 8(2), 172–177. https://doi.org/10.1089/cpb.2005.8.172
• Yüksek Öğretim Kurumu. (2020). Basın açıklaması. https://www.yok.gov. tr/Sayfalar/Haberler/2020/YKS Ertelenmesi Basın Açı%0Aklaması.aspx,wYüksel Şahin, F. (2020). Psikolojik danışmanların korona virüse (COVID-19), yüz yüze ve çevrimiçi psikolojik danışma yapmaya, yüz yüze ve çevrimiçi eğitim almaya ilişkin görüşlerinin incelenmesi IBAD Sosyal Bilimler Dergisi, 9, 496–522. https://doi.org/10.21733/ibad.799721
• Zeren, S. G. (2015). Face-to-face and online counseling: Client problems and satisfaction. Egitim ve Bilim, 40 (182), 127–141.https://doi.org/10.15390/EB.2015.4696