KAYNAŞTIRMA/BÜTÜNLEŞTİRME YOLUYLA EĞİTİM GÖREN ORTAÖĞRETİM ÖĞRENCİLERİNİN İNTERNETE İLİŞKİN BİLİŞSEL KURGULARININ BELİRLENMESİ

Yıl 2021, Cilt: 1 Sayı: 2, 174 - 206, 30.07.2021

Fuat Aydoğdu Yücel Altay Yaşar Dilber

Öz

Bu araştırmada kaynaştırma/bütünleştirme yoluyla eğitim gören ortaöğretim öğrencilerinin internete ilişkin bilişsel kurgularının belirlenmesi amaçlanmıştır. Bu amaç doğrultusunda araştırma kapsamında elde edilen veriler, Bursa’nın Gürsu ve Kestel ilçelerinde kaynaştırma/bütünleştirme yoluyla öğrenim gören ortaöğretim öğrencilerinden (12 Kız, 8 Erkek) Repertory Grid görüşme tekniği kullanılarak elde edilmiştir. Yapılan çözümlemeler sonrasında katılımcılara ait sekiz bilişsel kurgu grubu oluşturulmuştur. Bu bilişsel kurgu grupları Sosyal Medya ve İletişim, Eğitim ve Araştırma, Eğlence ve Hobi, Donanım ve Erişim, Olumsuz Etki, Alışveriş, Kolaylaştırma ve Fırsat ve Gündem olarak belirlenmiştir. Katılımcılardan elde edilen bilişsel kurgu gruplarının önem derecesi cinsiyete göre farklılaşmıştır. Kız katılımcılar için görece en önemli bilişsel kurgu grupları Eğitim ve Araştırma, Sosyal Medya ve İletişim ile Gündem; erkek öğrenciler için görece en önemli bilişsel kurgu grupları Kolaylaştırma ve Fırsat, Eğlence ve Hobi ile Sosyal Medya ve İletişim olarak saptanmıştır. Kız katılımcılar için görece en az önemli bilişsel kurgu grupları Alışveriş ile Olumsuz Etki; erkek öğrenciler için görece en az önemli bilişsel kurgu grupları Gündem ile Olumsuz Etki olarak saptanmıştır. Bu araştırma kapsamında internete ilişkin üretilen bilişsel kurgu grupları incelendiğinde katılımcıların interneti kolaylaştırıcı, eğitim ve öğretime yardımcı, sosyalleşme, gündemi takip etme ve keyifli vakit geçirme aracı olarak gördükleri sonucuna ulaşılabilir. Ulaşılan bulgular benzer araştırma sonuçları ile tartışılarak çeşitli öneriler sunulmuştur.

Anahtar Kelimeler

İnternet, kaynaştırma öğrencileri, bilişsel kurgular, repertory grid, ergenler

Kaynakça

• Adedeji, P., Godwin-Ewu, P., O. Irinoye, O. ve Ewu, G. (2021). Internet access and use of social media among adolescents in selected secondary schools in ile-ife, nigeria. Journal of Health Informatics in Developing Countries, 15(1), 1-15.
• Aksoy, F. ve Ünübol, H. (2021). Ergenlerde internet bağımlılığı ile şema mekanizmalarıarasındaki ilişki. Bağımlılık Dergisi, 22(2), 103–113. https://doi.org/10.51982/bagimli.806920
• Aktan, E. (2018). Sosyal medya ve sosyal kaygı: sosyal medya kullanıcıları üzerine bir araştırma. Selçuk Üniversitesi İletişim Fakültesi Akademik Dergisi, 11(2), 35–53. https://doi.org/10.18094/josc.397272
• Aktan, O., Budak, Y. ve Botabekovna, A.B. (2019). İlkokul öğrencilerinin kaynaştırma öğrencilerine yönelik sosyal kabul düzeylerinin belirlenmesi: Bir karma yöntem çalışması. İlköğretim Online, 18(4), 1520-1538
• Aktaş, T. (2017). İşitme engelli lise öğrencilerinin problemli internet kullanımı ile sosyalleşme düzeyleri arasındaki ilişki. [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Erciyes Üniversitesi.
• Atak, H. (2011). Kimlik gelişimi ve kimlik biçimlenmesi: kuramsal bir değerlendirme. Psikiyatride Güncel Yaklaşımlar, 3(1), 163-213.
• Ayas, T. ve Horzum M. B. (2013). İlköğretim öğrencilerinin internet bağımlılığı ve aile internet tutumu, Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 4(39), 46-57.
• Aydın, N. (2018). Nitel araştırma yöntemleri: Etnoloji. Uluslararası Beşeri ve Sosyal Bilimler İnceleme Dergisi, 2(2), 60-71.
• Balcı, Ş. ve Gülnar, B. (2013). Üniversite öğrencileri arasında internet bağımlılığı ve internet bağımlılarının profili. Selçuk İletişim, 6(1), 5-22.
• Balkan, E. (2011). Üniversite öğrencilerinin bilgisayar-internet bağımlılığı ve aile fonksiyonları arasındaki ilişki. Education Sciences, 6(1), 231-239.
• Baltacı, Ö., Akbulut, Ö. ve Yılmaz, E. (2021). Problemli internet kullanımında güncel bir risk faktörü: Covid-19 pandemisi. Humanistic Perspective, 3(1), 97-121. https://doi.org/10.47793/hp.872503
• Batıgün D. A ve Hasta D (2010). İnternet bağımlılığı: yalnızlık ve kişilerarası ilişki tarzları açısından bir değerlendirme. Anadolu Psikiyatri Dergisi, 11(3), 213- 219.
• Bölükbaş, K., ve Yıldız, M. C. (2005). İnternet kullanımında kadın-erkek eşitsizliği. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 12, 103-113.
• Burr, V., King, N. ve Butt, T. (2012). Personal construct psychology methods for qualitative research. International Journal of Social Research Methodology, 17(4), 341-355. https://doi.org/10.1080/13645579.2012.730702
• Büyüköztürk Ş., Kılıç Çakmak, E., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş. ve Demirel, F. (2012). Bilimsel araştırma yöntemleri. Pegem Akademi.
• Caplan, S. E. (2002). Problematic Internet use and psychosocial well-being: development of a theory-based cognitive–behavioral measurement instrument. Computers in Human Behavior, 18(5), 553–575. https://doi.org/10.1016/s0747- 5632(02)00004-3
• Ceyhan, A. A., ve Ceyhan, E. (2014). Problemli internet kullanım ölçeğinin ergenlerde geçerlik ve güvenilirlik çalışması. Bağımlılık Dergisi, 15(2), 56-64.
• Cottrell, N., Denaro, & Emmerton, L. (2013). Exploring beliefs about heart failure treatment in adherent and nonadherent patients: use of the repertory grid technique. Patient Preference and Adherence, 7, 141-150. https://doi.org/10.2147/ppa.s40725
• Davis, R. A. (2001). A cognitive-behavioral model of pathological Internet use. Computers in Human Behavior, 17(2), 187–195. https://doi.org/10.1016/s0747-5632(00)00041-87
• Dilber, Y. (2020). Okullarda Kapsayıcı Eğitim. Ataseven, U. (Ed.), 21. Yüzyılda eğitimde dönüşüm ve okullar içinde (209-239. ss.). Necmettin Erbakan Üniversitesi Yayınları.
• Doğaroğlu, T. ve Bapoğlu Dümenci, S. (2015). Sınıflarında kaynaştırma öğrencisi bulunan okul öncesi öğretmenlerin kaynaştırma eğitimi ve erken müdahale hakkındaki görüşlerinin incelenmesi. Hacettepe University Faculty of Health Sciences Journal, 3rd National Congress of Child Development and Education (International Participations) (Congress Book), 460-473.
• Easterby-Smith, M. (1980). The design, analysis and interpretation of repertory grids. International Journal of Man-Machine Studies, 13, 3-24.
• Fortson, B. L., Scotti, J. R., Chen, Y.-C., Malone, J., & Del Ben, K. S. (2007). Internet use, abuse, and dependence among students at a Southeastern Regional University. Journal of American College Health, 56(2), 137–144. https://doi.org/10.3200/jach.56.2.137-146
• Gök, G. ve Erba, E. (2011). Okulöncesi eğitimi öğretmenlerinin kaynaştırma eğitimine ilişkin görüşleri ve önerileri. International Journal of Early Childhood Special Education, 3 (1), 66-87.
• Görmez, A. ve Çiftçi Tekinarslan, İ. (2017). Kaynaştırma sınıflarındaki özel gereksinimli olan ve olmayan öğrencilerin yalnızlığını yordamada algılanan sosyal desteğin etkisi. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 42(42), 15-28.
• Grubbs, J. B., Volk, F., Exline, J. J. ve Pargament, K. I. (2013). Internet pornography use: Perceived addiction, psychological distress, and the validation of a brief measure. Journal of Sex & Marital Therapy, 41(1), 83-106. https://doi.org/10.1080/0092623x.2013.842192
• Güney, M. ve Taştepe, T. (2020). Ergenlerde sosyal medya kullanımı ve sosyal medya bağımlılığı. Ankara Sağlık Bilimleri Dergisi, 9(2), 183-190. https://doi.org/10.46971/ausbid.757713
• Günlü, A. ve Ceyhan, A. A. (2017). Investigating adolescents’ behaviors on the internet and problematic internet usage: . aaddicta: . The Turkish Journal on Addictions, 4(1). https://doi.org/10.15805/addicta.2017.4.1.0016
• Henkoğlu, H., Mahiroğlu, A. ve Keser, H. (2015). Ortaokul öğrencilerinin bilgiye erişim aracı olarak internete yaklaşımları: betimleyici bir çalışma. Turkish Online Journal of Qualitative Inquiry, 6(1), 72-110. https://doi.org/10.17569/tojqi.01897
• Joiner, R., Gavin, J., Brosnan, M., Cromby, J., Gregory, H., Guiller, J., Maras, P. ve Moon, A. (2012). Gender, internet experience, internet identification, and internet anxiety: a A ten-year followup. Cyberpsychology, Behavior, and Social Networking, 15(7), 370–372. https://doi.org/10.1089/cyber.2012.0033
• Kabasakal, Z., Girli, A., Okun, B., Çelik, N. ve Vardarlı, G. (2008). Kaynaştırma öğrencileri, akran ilişkileri ve akran istismarı. Dokuz Eylül Üniversitesi Buca Eğitim Fakültesi Dergisi, (23), 169-176.
• Karadağ, E. (2011). Okul müdürlerinin niteliklerine ilişkin olarak öğretmenlerin oluşturdukları bilişsel kurgular: fenomonolojik bir çözümleme. Eğitim ve Bilim, 36(159), 25-40.
• Kargın, T., Acarlar, F ve Sucuoğlu, B. (2003). Öğretmen, yönetici ve anne-babaların kaynaştırma uygulamalarına ilişkin görüşlerinin belirlenmesi. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim Dergisi, 4(02), 55-76. DOI: https://doi.org/10.1501/Ozlegt_0000000207
• Kaşıkçı, N. D., Çağıltay, K., Karakuş, T. ve Kurşun, E. C. Ogan. (2014). Türkiye ve Avrupa’daki çocukların internet alışkanlıkları ve güvenli internet kullanımı. Eğitim ve Bilim, 39(171), 230-233.
• Kelly, G.A. (1955). The psychology of personal constructs. NY: Norton
• Köse, E. (2015). Bilimsel araştırma modelleri. Kıncal, R. Y. (Ed.), Bilimsel araştırma yöntemleri içinde (99–122. ss.). Nobel Akademik Yayıncılık
• Ladikli, N. ve Ziyalar N. (2021). Cinsiyet perspektifinden risk alma davranışı ve internet bağımlılığı. Bağımlılık Dergisi, 22(1), 76-90.
• Li, N. ve Kirkup, G. (2007). Gender and cultural differences in Internet use: A study of China and the UK. Computers & Education, 48(2), 301–317. https://doi.org/10.1016/j.compedu.2005.01.007
• Lin, C. H., ve Yu, S. F. (2008). Adolescent Internet usage in Taiwan: eExploring gender differences. Adolescence, 43(170), 317–331.
• Marsh, E. J. ve Rajaram, S. (2019). The digital expansion of the mind: implications of internet usage for memory and cognition. Journal of Applied Research in Memory and Cognition, 8(1), 1–14. https://doi.org/10.1016/j.jarmac.2018.11.001
• Millî Eğitim Bakanlığı, (2015). Kaynaştırma yoluyla eğitim uygulamaları kılavuz kitapçığı. https://orgm.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2015_07/24014806_kaynastirma1.sra.pdf
• Millî Eğitim Bakanlığı, (2018). Özel eğitim hizmetleri yönetmeliği. https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2018/07/20180707-8.htm
• Millî Eğitim Bakanlığı, (2020). Rehberlik ve araştırma merkezi yönergesi. https://orgm.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2020_08/31230315_RAM_YONER GESY.pdf
• Morahan-Martin, J. ve Schumacher, P. (2000). Incidence and correlates of pathological Internet use among college students. Computers in Human Behavior, 16(1), 13–29. https://doi.org/10.1016/s0747-5632(99)00049-7
• Nakayama, H., Ueno, F., Mihara, S., Kitayuguchi, T. ve Higuchi, S. (2020). Relationship between problematic Internet use and age at initial weekly Internet use. Journal of Behavioral Addictions, 9(1), 129–139. https://doi.org/10.1556/2006.2020.00009
• Ng, B. D. ve Wiemer-Hastings, P. (2005). Addiction to the Internet and Online Gaming. CyberPsychology & Behavior, 8(2), 110-113. https://doi.org/10.1089/cpb.2005.8.110
• Özdemir, Ş. (2016). Individual Contributions to Infollution (Information Pollution): Trust and Share. International Journal on New Trends in Education & Their Implications (IJONTE), 7(2), 22-33.
• Öztabak, M. Ü. (2018). Problemli internet kullanımı olan ergenlerin internet kullanımına ilişkin duygu ve görüşlerinin incelenmesi. OPUS Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi, 8(15), 1022-1055. https://doi.org/10.26466/opus.419667
• Özvatan, Ö. (2021). Özel eğitim merkezine devam eden öğrencilerde teknoloji kullanımı ve internet bağımlılığının incelenmesi. Pamukkale Üniversitesi.
• Şahin, H. ve Topal, B. (2019). Tüketicilerin internetten alışveriş davranış tercihlerini etkileyen faktörlerin araştırılması: Kütahya örneği. Bitlis Eren Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 8(1), 314-328.
• Saraç, T. ve Çolak, A. (2012). Kaynaştırma uygulamaları sürecinde ilköğretim sınıf öğretmenlerinin karşılaştıkları sorunlara ilişkin görüş ve önerileri. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 8(1), 13-28.
• Subrahmanyam, K. ve Greenfield, P. (2008). Online communication and adolescent relationships. The Future of Children, 18(1), 119-146. http://dx.doi.org/10.1353/foc.0.0006
• Sucuoğlu, B. (2004). Türkiye’de kaynaştırma uygulamaları: yayınlar/araştırmalar (1980-2005). Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim Dergisi, 5(2), 15-23.
• Sucuoğlu, B. ve Özokçu, O. (2005). Kaynaştırma Öğrencilerinin Sosyal Becerilerinin Değerlendirilmesi. Ankara Universitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Egitim Dergisi, 041–057. https://doi.org/10.1501/ozlegt_0000000086
• Sülün, K. ve Girli, A. (2016). İlköğretim genel eğitim sınıfı ile özel eğitim sınıfında öğrenim gören kaynaştırma öğrencilerinin sosyal becerilerinin incelenmesi. Batı Anadolu Eğitim Bilimleri Dergisi, 7(13), 1-24.
• Tan, F. B. ve Hunter, M. G. (2002). The Repertory Grid Technique: A method for the study of cognition in information systems. Mis Quarterly, 26(1), 39-57. https://doi.org/10.2307/4132340
• Tanhan, F. (2013). Repertory grid görüşme tekniğine dayalı olarak okul psikolojik danışmanlarının niteliklerinin incelenmesi. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 4(40), 186-197.
• Türkiye İstatistik Kurumu. (2020). Hanehalkı bilişim teknolojileri (BTbt) kullanım araştırması. https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Hanehalki-Bilisim-Teknolojileri- (BT)-Kullanim-Arastirmasi-2020-33679
• Üdücü, E. (2019). Özel öğrenme güçlüğü tanısı almış ve almamış 10- 16 yaş arası öğrencilerinin internet bağımlılığı düzeylerinin karşılaştırılması. [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. İstanbul Gelişim Üniversitesi.
• Uğur, U. (2016). İnternet kullanıcılarının online alışveriş ilgilenim düzeyleri: Sivas ili örneği. Akademik Bakış Uluslararası Hakemli Sosyal Bilimler Dergisi, (58), 392-403.
• Uzun, S. ve Bulut Özek, M. (2020). Hafif düzeyde zihinsel yetersizliği olan öğrencilerin internet kullanım alışkanlıkları ve ebeveyn görüşleri. Manisa Celal Bayar Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 8(1), 59-72.
• Vigna-Taglianti, F., Brambilla, R., Priotto, B., Angelino, R., Cuomo, G., ve Diecidue, R. (2017). Problematic internet use among high school students: Prevalence, associated factors and gender differences. Psychiatry Research, 257, 163–171. https://doi.org/10.1016/j.psychres.2017.07.039
• Wang, C.-W., Chan, C. L. W., Mak, K.-K., Ho, S.-Y., Wong, P. W. C. ve Ho, R. T. H. (2014). Prevalence and correlates of video and internet gaming addiction among Hong Kong adolescents: a pilot study. The Scientific World Journal, 2014, 1–9. http://dx.doi.org/10.1155/2014/874648
• Wang, T.-H. ve Cheng, H.-Y. (2019). Problematic Internet use among elementary school students: prevalence and risk factors. Information, Communication & Society, 24(2), 219–240. https://doi.org/10.1080/1369118x.2019.1645192
• Weiser, E. B. (2000). Gender differences in internet use patterns and internet application preferences: a two-sample comparison. CyberPsychology & Behavior, 3(2), 167–178. https://doi.org/10.1089/109493100316012
• Yao, M. Z. ve Zhong, Z. (2014). Loneliness, social contacts and Internet addiction: A cross-lagged panel study. Computers in Human Behavior, 30, 164–170. https://doi.org/10.1016/j.chb.2013.08.007
• Yörük, D. ve Dündar, S. (2011). Tüketicilerin internetten alışveriş yapma olasılıklarının lojistik regresyon yöntemiyle tahmini. Atatürk Üniversitesi İİBF Dergisi, 25 (10. Ekonometri ve İstatistik Sempozyumu Özel Sayısı), 451-462.
• Young, K. S. (2004). Internet Addiction. American Behavioral Scientist, 48(4), 402– 415. https://doi.org/10.1177/0002764204270278
• Yüksel-Sahin, F. ve Öztoprak, Ö. (2019). Ergenlerin sosyal medya bağımlılığı düzeylerinin benlik saygısına göre incelenmesi. IBAD Sosyal Bilimler Dergisi (Özel Sayı), 363–377. https://doi.org/10.21733/ibad.613902