TÜRKİYE’DE ÖZEL EĞİTİM VE REHABİLİTASYON MERKEZLERİNDE ÇALIŞAN FİZYOTERAPİSTLERİN TÜKENMİŞLİK DÜZEYLERİNİN İNCELENMESİ

Yıl 2021, Cilt: 1 Sayı: 2, 1 - 30, 30.07.2021

Sinem Erturan Zekiye Başaran Bülent Elbasan

Öz

Çalışmada, özel eğitim ve rehabilitasyon merkezinde çalışan fizyoterapistlerin tükenmişlik düzeyleri ve bunu etkileyen demografik ve mesleki değişkenlerin belirlenmesi amaçlanmıştır. Çalışma, Türkiye genelinde özel eğitim ve rehabilitasyon merkezlerinde çalışan 362 fizyoterapistin elektronik ortamda oluşturulan anket sorularını cevaplamasıyla gerçekleştirilmiştir. Çalışmada demografik veri formu, Çalışma Yaşamı Kalitesi Ölçeği ve Maslach Tükenmişlik Ölçeği kullanılmıştır. Katılımcıların 232’si kadın (%64.1) ve 130’u erkektir (%35.9). Elde edilen verilere göre katılımcı fizyoterapistlerin duygusal tükenme ortalamaları 28.55±8.11 ile yüksek düzeyde, duyarsızlaşma ortalamaları 10.94±4.01 ile orta düzeyde, kişisel başarı ortalamaları 28.43±5.11 ile yüksek düzeyde bulunmuştur. Çalışma Yaşamı Kalite Ölçeği ortalamalarının ise, 60.24±12.60 olarak ortalama değerin üstünde olduğu gözlemlenmiştir. Çalışma sonucuna göre; katılan fizyoterapistlerin yaş, medeni durum, sahip olduğu çocuk sayısı, meslekte aktif olarak geçirilen süre, mesleğe devam etme isteği, aldığı maaş miktarı ile duygusal tükenme ve duyarsızlaşma arasında negatif anlamlı korelasyon bulunmuştur. Yaş, medeni durum, meslekte aktif olarak geçirilen süre, mesleğe devam etme isteği, aldığı maaş miktarı ve mezuniyet sonrası eğitim sayısı ile kişisel başarı arasında pozitif anlamlı korelasyon gözlenmiştir. Fizyoterapistlerin çalışan ve taşrada görev yapıyor olmasının tükenmişlik düzeyini arttırdığı sonucuna varılmıştır. Fizyoterapistlerin mesleğe uygunluk düzeyleri ile duygusal tükenme ve duyarsızlaşma arasında pozitif anlamlı korelasyon gözlenmiştir. Çalışma yaşamı kalite ölçeği ile duygusal tükenme ve duyarsızlaşma arasında negatif anlamlı, kişisel başarı arasında ise pozitif anlamlı korelasyon rapor edilmiştir. Bu sonuçlar göz önünde bulundurulduğunda her anlamda verimli çalışabilmek adına fizyoterapistlerde tükenmişliğin engellenmesi veya azaltılması için fizyoterapistlik meslek yasasında, çalışma şartlarında ve istihdam sayılarında düzenlemeye gidilmesi gibi önlemlerin alınması önemlilik arz etmektedir.

Anahtar Kelimeler

Fizyoterapist, tükenmişlik sendromu, çalışma yaşamı kalitesi, özel eğitim ve rehabilitasyon.

Kaynakça

• Al-Imam, D. M., ve Al-Sobayel, H. I. (2014). The prevalence and severity of burnout among physiotherapists in an Arabian setting and the influence of organizational factors: an observational study. Journal of Physical Therapy Science, 26(8), 1193-1198.
• Balogun, J. A., Titiloye, V., Balogun, A., Oyeyemi, A., ve Katz, J. (2002). Prevalence and determinants of burnout among physical and occupational therapists. Journal of Allied Health, 31(3), 131-139.
• Bandura, A. (1995). Self-efficacy in changing societies: Cambridge university press.
• Benevides-Pereira, A. M. T., ve Das Neves Alves, R. (2007). A study on burnout syndrome in healthcare providers to people living with HIV. AIDS Care, 19(4), 565-571.
• Böttcher, H., Eisbrenner, K., Fritz, S., Kindermann, G., Kraxner, F., McCallum, I., ve Obersteiner, M. (2009). An assessment of monitoring requirements and costs of'Reduced Emissions from Deforestation and Degradation'. Carbon Balance and Management, 4(1), 7.
• Brake, H. T., Bloemendal, E., ve Hoogstraten, J. (2003). Gender differences in burnout among Dutch dentists. Community Dentistry and Oral Epidemiology, 31(5), 321-327.
• Broom, J. P., ve Williams, J. (1996). Occupational stress and neurological rehabilitation physiotherapists. Physiotherapy, 82(11), 606606-614614.
• Bruschini, M., Carli, A., ve Burla, F. (2018). Burnout and work-related stress in Italian rehabilitation professionals: A comparison of physiotherapists, speech therapists and occupational therapists. Work, 59(1), 121-129.
• Carmona-Barrientos, I., Gala-León, F. J., Lupiani-Giménez, M., Cruz-Barrientos, A., Lucena-Anton, D., ve Moral-Munoz, J. A. (2020). Occupational stress and burnout among physiotherapists: a cross-sectional survey in Cadiz (Spain). Human Resources for Health, 18(1), 1-10.
• Çapri, B. (2006). Tükenmişlik ölçeğinin Türkçe uyarlaması: Geçerlik ve güvenirlik çalışması. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 2(1), 62-77.
• Demir, A., Ulusoy, M., ve Ulusoy, M. (2003). Investigation of factors influencing burnout levels in the professional and private lives of nurses. International Journal of Nursing Studies, 40(8), 807-827.
• Donohoe, E., Nawawi, A., Wilker, L., Schindler, T., ve Jette, D. U. (1993). Factors associated with burnout of physical therapists in Massachusetts rehabilitation hospitals. Physical Therapy, 73(11), 750-756.
• Edelwich, J., ve Brodsky, A. (1980). Burn-out: Stages of disillusionment in the helping professions (Vol. 1): Human Sciences Press New York.
• Elbasan, B., Düzgün, İ., ve Oskay, D. (2013). Rehabilitasyon merkezlerine yönlendirilen nörogelişimsel bozukluğu olan çocukların durumuna bir bakış: Pilot bir çalışma. Türk Pediatri Arşivi, 48(4), 303-309.
• Fiabane, E., Giorgi, I., Sguazzin, C., ve Argentero, P. (2013). Work engagement and occupational stress in nurses and other healthcare workers: the role of organisational and personal factors. Journal of Clinical Nursing, 22(17-18), 2614-2624.
• Filiz, C. (2016). Fizyoterapi ve Rehabilitasyonun Mesleki Gelişim Tarihçesi Fizyoterapi ve Rehabilitasyonun Mesleki Gelişim Tarihçesi Filiz CAN. İzmir Kâtip Çelebi Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Dergisi, 1(3).
• Fischer, M., Mitsche, M., Endler, P. C., Mesenholl-Strehler, E., Lothaller, H., ve Roth, R. (2013). Burnout in physiotherapists: Use of clinical supervision and desire for emotional closeness or distance to clients. International Journal of Therapy and Rehabilitation, 20(11), 550-558.
• Frankel, J., Wallen, N., ve Hyun, H. (2011). How to design and evaluate research in education (8. press). In: New York: McGraw-Hill Companies.
• Freudenberger, H., ve Richelson, G. (1980). Burnout: The High Cost of Higle Achievement Anchor Press. Doubleady end Company. Inc. Garden City, New York.
• Gandi, J. C., Wai, P. S., Karick, H., ve Dagona, Z. K. (2011). The role of stress and level of burnout in job performance among nurses. Mental Health in Family Medicine, 8(3), 181.
• Gazete, R. (2014). Sağlık meslek mensupları ile sağlık hizmetlerinde çalışan diğer meslek mensuplarının iş ve görev tanımlarına dair yönetmelik. In: Sayı.
• Gellman, M. D., ve Turner, J. R. (2013). Encyclopedia of behavioral medicine: Springer.
• Gh, M. E., Alilou, A., Fereydounnia, S., ve Zaki, Z. (2013). Factors associated with burnout syndrome in physiotherapy staff: A questionnaire study. Healthmed, 7(1), 304-312.
• Gold, Y., ve Roth, R. A. (2013). Burnout: The Insidious Disease. In Teachers Managing Stress and Preventing Burnout (pp. 40-57): Routledge.
• Gürses, H., Alemdaroglu, I., ve Tanrıverdi, M. (2014). Investigation and curriculum analysis of the physiotherapy and rehabilitation faculty department/schools in Turkey.
• Kravits, K., McAllister-Black, R., Grant, M., ve Kirk, C. (2010). Self-care strategies for nurses: A psycho-educational intervention for stress reduction and the prevention of burnout. Applied Nursing Research, 23(3), 130-138.
• Leonardi, M., Pagani, M., Giovannetti, A. M., Raggi, A., ve Sattin, D. (2013). Burnout in healthcare professionals working with patients with disorders of consciousness. Work, 45(3), 349-356.
• Li, C. S., Farinelli, M., Ercolani, M., Alianti, M., Manigrasso, V., ve Taroni, A. (2006). Physical rehabilitation and burnout: different aspects of the syndrome and comparison between healthcare professionals involved. Europa Medicophysica, 42(1), 27.
• Lindblom, K. M., Linton, S. J., Fedeli, C., ve Bryngelsson, L. (2006). Burnout in the working population: relations to psychosocial work factors. International Journal of Behavioral Medicine, 13(1), 51-59.
• Macıt, M., Eren, A. S., Karaman, M., ve Demır, İ. E. (2019). Çalışma Yaşamı Kalitesi Ölçeği Geçerlilik Güvenirlik Çalışması: Sağlık Çalışanlarında Bir Uygulama. Yonetim ve Ekonomi, 26(3), 903-917.
• Makara-Studzińska, M., Kryś-Noszczyk, K., Starczyńska, M., Kiebzak, W., ve Śliwiński, Z. (2012). Wy pa le nie za wo do we i za do wo le nie z ży cia ko biet pra cu ją cych w za wo dzie fi zjo te ra peu ty.
• Mandy, A., ve Rouse, S. (1997). Burnout and work stress in junior physiotherapists. British Journal of Therapy and Rehabilitation, 4(11), 597-603.
• Martinussen, M., Borgen, P.-C., ve Richardsen, A. M. (2011). Burnout and engagement among physiotherapists. International Journal of Therapy and Rehabilitation, 18(2), 80-88.
• Maslach, C. (1981). Burnout: A Social Psychological Analysis, The Burnout Syndrome: Current Reserch, Theory and Interventions. Park Ridge, III, London House Management, 1981, 31-52.
• Maslach, C., Jackson, S., Leiter, M., Schaufeli, W., ve Schwab, R. (1996). Maslach Burnout Inventory 3rd edition manual. Mountain View, CA: CPP Inc.
• Maslach, C., ve Jackson, S. E. (1981). The measurement of experienced burnout. Journal of Organizational Behavior, 2(2), 99-113.
• Maslach, C., ve Leiter, M. P. (2008). Early predictors of job burnout and engagement. Journal of Applied Psychology, 93(3), 498.
• Maslach, C., ve Leiter, M. P. (2013). Die Wahrheit über Burnout: Stress am Arbeitsplatz und was Sie dagegen tun können: Springer-Verlag.
• MF, S. G., de Los Fayos, E., ve Montesinos, H. (2008). Burnout in Spanish physiotherapists. Psicothema, 20(3), 361-368.
• Montero-Marín, J., García-Campayo, J., Fajó-Pascual, M., Carrasco, J. M., Gascón, S., Gili, M., ve Mayoral-Cleries, F. (2011). Sociodemographic and occupational risk factors associated with the development of different burnout types: the cross-sectional University of Zaragoza study. BMC Psychiatry, 11(1), 49.
• Nowakowska-Domagala, K., Jablkowska-Gorecka, K., Kostrzanowska-Jarmakowska, L., Mortoń, M., ve Stecz, P. (2015). The interrelationships of coping styles and professional burnout among physiotherapists: a cross-sectional study. Medicine, 94(24).
• Ogiwara, S., ve Hayashi, H. (2002). Burnout amongst physiotherapists in Ishikawa Prefecture. Journal of Physical Therapy Science, 14(1), 7-13.
• Owczarek, K., Wojtowicz, S., Pawłowski, W., ve Białoszewski, D. (2017). [Burnout syndrome among physiotherapists]. Wiad Lek, 70(3 pt 2), 537-542.
• Oyefeso, A., Clancy, C., ve Farmer, R. (2008). Prevalence and associated factors in burnout and psychological morbidity among substance misuse professionals. BMC Health Services Research, 8(1), 39.
• Park, J., Coombs, C., Wilkinson, A., Loan-Clarke, J., Arnold, J., ve Preston, D. (2003). Attractiveness of physiotherapy in the National Health Service as a career choice: qualitative study. Physiotherapy, 89(10), 575-583.
• Pavlakis, A., Raftopoulos, V., ve Theodorou, M. (2010). Burnout syndrome in Cypriot physiotherapists: a national survey. BMC Health Services Research, 10(1), 63.
• Popa, F., Arafat, R., Purcărea, V. L., Lală, A., Popa–Velea, O., ve Bobirnac, G. (2010). Occupational burnout levels in emergency medicine–a stage 2 nationwide study and analysis. Journal of Medicine and Life, 3(4), 449.
• Purvanova, R. K., ve Muros, J. P. (2010). Gender differences in burnout: A meta-analysis. Journal of Vocational Behavior, 77(2), 168-185.
• Pustułka-Piwnik, U., Ryn, Z. J., Krzywoszański, Ł., ve Stożek, J. (2014). Burnout syndrome in physical therapists-demographic and organizational factors. Med Pr, 65(4), 453-462.
• Rogan, S., Verhavert, Y., Zinzen, E., Rey, F., Scherer, A., ve Luijckx, E. (2019). Risk factor and symptoms of burnout in physiotherapists in the canton of Bern. Archives of Physiotherapy, 9(1), 1-5.
• Rösing, I. (2003). Ist die Burnout-Forschung ausgebrannt?: Analyse und Kritik der internationalen Burnout-Forschung: Asanger Heidelberg.
• Santos, M. C., Barros, L., ve Carolino, E. (2010). Occupational stress and coping resources in physiotherapists: a survey of physiotherapists in three general hospitals. Physiotherapy, 96(4), 303-310.
• Scanlan, J. N., ve Still, M. (2013). Job satisfaction, burnout and turnover intention in occupational therapists working in mental health. Australian Occupational Therapy Journal, 60(5), 310-318.
• Scutter, S., ve Goold, M. (1995). Burnout in recently qualified physiotherapists in South Australia. Australian Journal of Physiotherapy, 41(2), 115-118.
• Śliwiński, Z., Starczyńska, M., Kotela, I., Kowalski, T., Kryś-Noszczyk, K., Lietz-Kijak, D., . . . Makara-Studzińska, M. (2014a). Burnout among physiotherapists and length of service. International Journal of Occupational Medicine and Environmental Health, 27(2), 224-235.
• Śliwiński, Z., Starczyńska, M., Kotela, I., Kowalski, T., Kryś-Noszczyk, K., Lietz-Kijak, D., . . . Makara-Studzińska, M. (2014b). Life satisfaction and risk of burnout among men and women working as physiotherapists. International Journal of Occupational Medicine and Environmental Health, 27(3), 400-412.
• Smith, P., ve Gray, B. (2001). Reassessing the concept of emotional labour in student nurse education: role of link lecturers and mentors in a time of change. Nurse Education Today, 21(3), 230-237.
• Squires, A., ve Livesley, B. (1984). Beware of burnout. Physiotherapy, 70(6), 235-238.
• Stearns, S., ve Benight, C. C. (2016). Organizational factors in burnout and secondary traumatic stress. In Secondary trauma and burnout in military behavioral health providers (pp. 85-113): Springer.
• Tapani, F., Singh, E., Markova, M., Koncalova, M., ve Aasa, U. (2017). An inter-tester reliability and feasibility study of the Manual Physiotherapeutic Correction (MFK) method. European Journal of Physiotherapy, 19(1), 2-7.
• Tarakçı, E., Tütüncüoğlu, F., ve Tarakcı, D. (2012). Özel eğitim ve rehabilitasyon alanında çalışan meslek elemanlarının öz-yeterlilik ve tükenmişlik düzeylerinin incelenmesi. Fizyoterapi Rehabilitasyon, 23(1), 26-35.
• Thomas, N. K. (2004). Resident burnout. Jama, 292(23), 2880-2889.
• Wandling, B. J., ve Smith, B. S. (1997). Burnout in orthopaedic physical therapists. Journal of Orthopaedic and Sports Physical Therapy, 26(3), 124-130.
• Wb, M. C. S., ve Leiter, M. (2001). Job burnout. Annual Review of Psychology, 52(1), 397-422.
• Wessells Jr, D., Kutscher, A., Seeland, I. B., Selder, F. E., Cherico, D. J., ve Clark, E. J. (2013). Professional burnout in medicine and the helping professions: Routledge.
• Wolfe, G. A. (1981). Burnout of therapists: inevitable or preventable? Physical Therapy, 61(7), 1046-1050.