REHBERLİK VE ARAŞTIRMA MERKEZİ MÜDÜRLÜKLERİNCE ÖZEL GEREKSİNİMLİ ÖĞRENCİLERE YÖNELİK YÖNLENDİRME KARARLARININ İNCELENMESİ

Yıl 2021, Cilt: 1 Sayı: 2, 31 - 61, 30.07.2021

Mesut Aşık Taşkın Yıldırım

Öz

Bu araştırmada Malatya İli Battalgazi ve Yeşilyurt Rehberlik ve Araştırma Merkezi Müdürlüklerince (RAM) özel gereksinimli öğrencilere yönelik alınan özel eğitim kararları incelenmiştir. Psikolojik Danışmanlar tarafından özel gereksinimli öğrencilere yönelik yürütülecek yöneltme/yönlendirme çalışmalarına, araştırmacılara, akademisyenlere, planlama ve eğitim programı alanında çalışan uzmanlara veri kaynağı sağlamak hedeflenmiştir. Ayrıca tanılama ve yönlendirme konularındaki sorunların ortaya konulması ve çözüm yollarının belirlenmesi de amaçlanmıştır. Son üç yılın, 2017-2020, eğitim ve öğretim yılına ait Rehberlik ve Psikolojik danışma hizmetlerinden yöneltme faaliyetlerine yönelik sayısal verileri arşiv/doküman araştırması yöntemiyle incelenmiştir. Araştırmanın bulguları MEBBİS-RAM modülünden elde edilmiştir. Bulgular incelendiğinde Rehberlik ve Araştırma Merkezi Müdürlükleri tarafından özel gereksinimli bireylere yönelik birçok alanda eğitsel tanı kararı alındığı anlaşılmaktadır. Yoğunluk olarak sırasıyla zihinsel yetersizlik, bedensel yetersizlik, yaygın gelişimsel bozukluk, dil ve konuşma güçlüğü, işitme yetersizliği, dikkat eksikliği ve hiperaktive bozukluğu (DEHB), duygusal ve davranış bozukluğu ve süreğen hastalık üzerine eğitsel tanıların olduğu görülmektedir. Eğitsel tanı kararları doğrultusunda özel eğitim yönlendirme kararlarının ise çoğunlukla tam zamanlı kaynaştırma yoluyla eğitim uygulamaları olduğu anlaşılmaktadır. Eğitsel tanı kararları okul öncesi dönemden itibaren ilkokul ve ortaokul döneminde artış gösterdiği, lise döneminde bir miktar gerilediği, lise çağı dışında ise tekrar arttığı görülmektedir. Özellikle okul öncesi sayısal verilere baktığımızda erken tanı ilkesinin tam olarak yerine getirilmediği ortaya çıkmaktadır. Ayrıca eğitsel tanı karar sayılarının yıllara göre azaldığı son 2019-2020 Eğitim Öğretim yılında ise dramatik bir şekilde düşüşe geçtiği anlaşılmaktadır. Özellikle 2019-2020 Eğitim Öğretim yılı II. döneminde dünyada baş gösteren COVID-19 salgını nedeniyle okulların uzaktan eğitime devam etmesi ve RAM rapor sürelerinin otomatik olarak uzatılmasından dolayı incelemelerin azalmasından kaynaklandığı söylenebilir.

Anahtar Kelimeler

RAM, yönlendirme, PDR hizmetleri, yöneltme, kaynaştırma/bütünleştirme, eğitsel tanı kararları

Kaynakça

• Altheide, D. (1996). Process of document analysis. D. Altheide (Ed.). Qualitative media analysis (s. 23-41) içinde. Thousand Oaks: Sage Pub.
• Aydın, B. (2007). Rehberlik. Ankara: PegemA Yayıncılık.
• Bakırcıoğlu, R. (2005). İlköğretim ortaöğretim ve yükseköğretimde rehberlik ve psikolojik danışma. Ankara: Anı Yayınları.
• Bilsem, (2019). Bilim Sanat Merkezi Öğrenci Tanılama ve Yerleştirme Kılavuzu. Erişim Adresi:https://orgm.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2019_11/15173608_TanYlama_KYlavuzu__YeYitek_Ekli_2.pdf. 16/07/2021 tarihinde erişim sağlanmıştır.
• Demirel, Ö. (2013). Eğitimde program geliştirme kuramdan uygulamaya. (20. Baskı). Ankara: Pegem Akademi.
• Eripek, S. (2005). Zihin Engelliler. Eripek, S. (Ed.). Özel eğitim (s. 37-52) içinde. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Açık Öğretim Fakültesi Yayınları. Yayın No: 561.
• Eripek, S. (2007). Özel eğitim ve kaynaştırma uygulamaları. S. Eripek (Ed.). İlköğretimde kaynaştırma (s. 1-21) içinde. Eskisehir: Anadolu Üniversitesi Yayınları.
• Galilaer, L. (2011). Auf dem Weg zur Inklusion? Übergänge und Ausbildung von Jugendlichen mit Behinderung. bwp@ Spezial 5 – HT 2011 FT 05, 1.
• Gürsel, O. (2005). Bireyselleştirilmiş eğitim programlarının geliştirilmesi. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Açık Öğretim Fakültesi Yayınları. Yayın No: 794.
• Güven, M. (2008). Psikolojik danışma ve rehberlik. Ankara: Anı Yayıncılık.
• Gasterstädt, J. Kistner, A. ve Adl-Amini, K. (2020). Die Feststellung sonderpädagogischen Förderbedarfs als institutionelle Diskriminierung? Eine Analyse der schulgesetzlichen Regelungen. Zeitschrift für Inklusion-online.net
• Kargın, T. (2007). Eğitsel değerlendirme ve bireyselleştirilmiş eğitim programı hazırlama süreci. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim Dergisi, 8(1), 1-13.
• Kepçeoğlu, M. (1993). Psikolojik danışma ve rehberlik. Ankara: Kadıoğlu Matbaası.
• Kuzgun, Y. ve Deryakulu, D. (2009). Eğitimde bireysel farklılıklar. Eğitimde Kuram ve Uygulama, 5(2), 316-321.
• Kuzgun,Y. (2002). Rehberlik ve psikolojik danışma. Ankara: ÖSYM Yayınları.
• Külahoğlu, Ş ve Küçüksüleymanoğlu, R. (2021). Okul PDR Hizmetleri Yönetmelik-lerinin Beş Yıllık Kalkınma Planları ve MEB Şûra Kararlarına Uyumunun İnce-lenmesi, Yaşadıkça Eğitim, 35(1), 178.
• Özgüven, İ. E. (2000). Çağdaş eğitimde psikolojik danışma ve rehberlik. Ankara: Siste Ofset Yayınları.
• Sak, L. (2004). Okullarda rehberlik ve psikolojik danışmanlık. Ankara: Başak Matbaacılık.
• Stubbs, S. (2008). Inclusive Education Where there are few resources, The Atlas Alliance, Oslo, 8.
• Tebliğler Dergisi, (2008). MEB Rehberlik ve Araştırma Merkezi Açma Yönergesi, 71(2610), 394.
• Trumpa, S., Janz, F., Heyl V. & Seifried, S. (2014). Einstellungen zu Inklusion bei Lehrkräften und Eltern – Eine schulartspezifische Analyse, Z f Bildungsforsch, 4, 251.
• Vural, B. (2004). Her öğretmen rehberdir. İstanbul: Hayat Yayıncılık.
• Vuran, S. & Sarpdağ, D. (2001). Özürlülerle İlgili Son Yıllarda Yapılan Yasal Düzenlemelerin Eğitim Hizmetleri Açısından Değerlendirilmesi. 10. Ulusal Özel Eğitim Kongresi Bildirileri, Hatay-Antakya.
• Werts, G., Culatta R. A. & Tompkins J. R. (2007). Fundamentals of special education. Pearson Merrill Prentice Hall. Ohio.
• Wood J. W. (2006). Teaching stundents in inckusive settings. Pearson Merrill Prentice Hall. Ohio.
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2006). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri. Ankara, Seçkin Yayıncılık.
• Yıldırım, İ. (2000). Eğitimde Yönlendirme Modeli Önerisi. MEB EARGED, Ankara.
• York, J. & Tundidor, M. (1995). Issues raised in the name of inclusion: perspectives of educators, parents and studens. Journal of Association for Persons with Severe Handicaps, 20(1), 3144.