NEOLİBERAL KÜRESELLEŞME SÜRECİNDE GÖÇ VE ARTIK NÜFUS İLİŞKİSİ

Yıl 2025, Cilt: 4 Sayı: 2, 39 - 52, 31.07.2025

İdris Akkuzu

Öz

Bu makale, neoliberal küreselleşme sürecinde kabul edilebilir ve mevcut göç türlerini bir şekilde kapsayabilecek bir kavram olarak “artık nüfus” kavramını ve son yıllarda bu kavramın tartışılma biçimlerini aktarmayı amaçlamaktadır. Bunu yaparken, tarihsel materyalist metodolojinin ışığında, çok sayıda değişkeni aynı anda ele almayı mümkün kılan bir ekonomi politik bağlam oluşturmak esastır. Tüm göç türlerinin nedenlerinin ortak özelliği, merkez ve çevre ülkelerde uygulanan neoliberal ekonomi politikalarından kaynaklanıyor olmasıdır. Neoliberal küreselleşme, esnek, enformel, güvencesiz emek taleplerini karşılamak, yeniden üretim alanlarını ve doğayı metalaştırma süreçlerine dahil etmek adına büyük bir küresel yedek işgücü ordusu meydana getirmiştir. Sermayenin neoliberal yayılma evresinde, kapitalist birikim, artık nüfus yaratma kapasitesini de genişletmiştir. Birikim sürecine tabi olan bir dünya nüfusu, küresel işgücü arzı olarak artık nüfusa dönüşme potansiyeli taşır. Potansiyel göçmen hem hareketli hem hareketsiz olmalıdır. Eğitimli/eğitimsiz, vasıflı/vasıfsız, belgeli/belgesiz fark etmeksizin, ancak mutlak ya da göreli mülksüz ve yerinden edilmiş işgücü artık nüfus kitlesine dahil edilebilmelidir. Sonuç olarak, “artık nüfus” günümüzde küresel ölçekte işlev görmekte, insanları farklı kategorilerde marjinalleştirerek tümünü “zorunlu” göçe sürüklemektedir.

Anahtar Kelimeler

Artık Nüfus , Göç , Neoliberalizm

Kaynakça

• Basso, P. (2021). Marx on migration and the industrial reserve army: Not to be misused. M. Musto (Ed.), Rethinking alternatives with Marx içinde, Palgrave Macmillan.
• Frase, N. & Jaeggi, R. (2018). Capitalism: A conversation in critical theory. Polity Press.
• Habibi, M. & Juliawan, B. H. (2018). Creating surplus labour: Neo-liberal transformations and the development of relative surplus population in Indonesia. Journal of Contemporary Asia, 48(4), 649–670.
• Hall, R. (2021). Indigenous/state relations and the “making” of surplus populations in the mixed economy of Northern Canada. Geoforum, 126, 461–470.
• International Organization for Migration. (2024). World migration report 2024. https://www.iom.int/world-migration-report-2024
• Marx, K. (2010). Kapital (M. Selik & N. Satlıgan, Çev.). Yordam Kitap.
• McIntyre, M. (2018). Race, surplus population and the Marxist theory of imperialism. Antipode, 43(5), 1489–1515.
• Neilson, D. & Stubbs, T. (2011). Relative surplus population and uneven development in the neoliberal era: Theory and empirical application. Capital & Class, 35(3), 435–453.
• Ness, I. (2023). Migration as economic imperialism. Polity Press.
• Pradella, L. & Cillo, R. (2021). Bordering the surplus population across the Mediterranean: Imperialism and unfree labour in Libya and the Italian countryside. Geoforum, 126, 483–494.
• Pröbsting, M. (2015). Migration and super exploitation: Marxist theory and the role of migration in the present period of capitalist decay. Critique, 43(3), 329–346.
• Rajaram, P. K. (2018). Race, migration and capitalist migration regimes. New Political Economy, 23(5), 627–639.
• Taraborrelli, A. (2021). Capitalism, critical theory and migrations. Philosophy and Public Issues, 11(2), 65–80.
• Wigger, A. (2021). Housing as a site of accumulation in Amsterdam and the creation of surplus populations. Geoforum, 126, 451–460.
• Wise, R. D. & Márquez, H. (2013). Neoliberal globalization and migration. I. Ness (Ed.), The encyclopedia of global human migration içinde, Blackwell Publishing.