Bir toprak dolgu barajındaki sızıntı yollarının belirlenmesinde elektrik özdirenç görüntüleme ve doğal potansiyel yöntemlerin uygulaması

Yıl 2017, Cilt: 23 Sayı: 6, 799 - 803, 15.12.2017

Sedat Yılmaz Meriç Köksoy

Öz

Toprak
dolgu barajlarındaki yaygın sorun baraj inşasından sonraki olağandışı sızıntı
veya aşırı kaçaklardır. Toprak dolgu barajı olarak tasarımlanan Akdeğirmen
barajı (Afyonkarahisar, Türkiye) su ile dolmaya başlamasıyla, sağ sahil
mansabında ve dolu savak temelinde sızıntı gelişmiştir. Bu barajdaki sızıntı
elektrik özdirenç ve doğal potansiyel ölçümleri kullanılarak araştırılmıştır.
Özdirenç görüntüleme araştırması için 10 m birim elektrot aralıklı dipol-dipol
elektrot dizilimi ve verileri değerlendirmek için robust ters çözüm tekniğini
esas alan bir algoritma kullanılmıştır. Doğal potansiyel verileri baza
indirgeme ölçü tekniği ile toplanmış ve grafiksel sunum ile nitel olarak
yorumlanmıştır. Araştırma sonuçları yeraltı tabaka dağılımını ve sağ sahil
mansabı boyunca sızıntı yollarını ortaya çıkarmıştır.

Anahtar Kelimeler

Elektrik özdirenç, Doğal potansiyel, Baraj, Sızıntı

Application of electrical resistivity imaging and self-potential methods to determine leakage pathways in an earth fill dam

Öz

The
most common problem in earth dams is abnormal seepage or excessive leakage
after the foundation of the dam. When water started to fill the reservoir in
Akdeğirmen dam (Afyonkarahisar, Turkey) designed as a zoned earth dam, the
seepage developed at the base of the spillway and the downstream of the right
bank. The leakage at this dam was investigated by using electrical resistivity
and self-potential measurements. The dipole-dipole electrode array with unit
electrode spacing of 10 m was used for resistivity imaging survey.  An algorithm based on robust inversion
technique was used to invert electrical resistivity data. The self-potential
data were collected by fixed reference method and interpreted qualitatively by
graphs. The investigation results revealed the distribution of strata and the
leakage paths along the downstream of the right bank.

Anahtar Kelimeler

Electrical resistivity, Self-potential, Dam, Leakage

Kaynakça

• Griffiths DH, Barker RD. “Two-dimensional resistivity imaging and modelling in areas of complex geology”. Journal of Applied Geophysics, 29(3-4), 211-226, 1993.
• Bedrosian PA, Burton BL, Powers MH, Minsley BJ, Phillips JD, Hunter LE. “Geophysical investigations of geology and structure at the Martis Creek Dam, Truckee, California”. Journal of Applied Geophysics, 77, 7-20, 2012.
• Minsley BJ, Burton BL, Ikard S, Powers MH. “Hydrogeophysical investigations at Hidden Dam, Raymond, California”. Journal of Environmental and Engineering Geophysics, 16(4), 145-164, 2011.
• Qingyun D, Wang M. “Determining areas of leakage in the Da Ye Dam using multi-electrode resistivity”. Bulletin Engineering Geology Environment, 69(1), 105-109, 2010.
• Sjödahl P, Dahlin T, Johansson S. “Using resistivity measurements for dam safety evaluation at Enemossen tailings dam in southern Sweden”. Environmental Geology, 49(2), 267-273, 2005.
• Sjödahl P, Dahlin T, Johansson S, Loke MH. “Resistivity monitoring for leakage and internal erosion detection at Hällby embankment dam”. Journal of Applied Geophysics, 65(3-4), 155-164, 2008.
• Song SH, Song Y, Kwon BD. “Application of hydrogeological and geophysical methods to delineate leakage pathways in an earth fill dam”. Exploration Geophysics, 36(1), 92-96, 2005.
• Ogilvy AA, Ayed MA, Bogoslovsky VA. “Geophysical studies of water leakage from reservoirs”. Geophysical Prospecting, 17(1), 36-62, 1969.
• Panthulu TV, Krishnaiah C, Shirke JM. “Detection of seepage paths in earth dams using self-potential and electrical resistivity methods”. Engineering Geology, 59(3-4), 281-295, 2001.
• Sjödahl P, Dahlin T, Johansson S. “Using the resistivity method for leakage detection in blind test at the Røssvatn embankment dam test facility in Norway”. Bulletin Engineering Geology Environment, 69(4), 643-658, 2010.
• Devlet Su İşleri. “Afyon Gecek Akdeğirmen Barajının Geoteknik Planlama Raporu”. Devlet Su İşleri 18. Bölge Müdürlüğü, Isparta, Türkiye, 1997.
• Dahlin T, Zhou B. “A numerical comparison of 2D resistivity imaging with 10 electrode arrays”. Geophysical Prospecting, 52(5), 379-398, 2004.
• Loke MH. “Tutorial: 2-D and 3-D Electrical Imaging Surveys”. http://www.geotomosoft.com (24.06.2013).
• Devlet Su İşleri. “Akdeğirmen (Afyonkarahisar) Barajı 3. ve 4. Boya İzleme Deneyleri Raporu”. Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğü, Ankara, Türkiye, 2013.
• Flury M, Wai NN. “Dyes as tracers for vadose zone hydrology”. Reviews of Geophysics, 41(1), 1002, 2003.
• Nienow P, Sharp M, Willis IC. “Velocity-discharge relationships derived from dye tracer experiments in glacial meltwaters: Implications for subglacial flow conditions”. Hydrological Processes, 10(10), 1411-1426, 1996.