Kamu hastanelerinde enerji verimliliği analizi: Radyal ve radyal olmayan veri zarflama analizi modellerine dayalı bir uygulama

Yıl 2021, Cilt: 27 Sayı: 1, 35 - 42, 08.02.2021

Mehtap Çakmak Barsbay

Öz

Türkiye'de bugüne kadar, enerji verimliliğini arttırmak ve enerji tüketimini azaltmak için uygulanan temel araçlar çoğunlukla düzenleyici niteliktedir. Yine de kamu, özel ve üçüncü sektörlerce enerji verimliliği kapsamında yürütülen çeşitli girişimler bulunmaktadır. Bu tür tasarruf artırıcı programlara ve stratejik girdilere uygun olarak, sağlık kurumları gibi yüksek enerji tüketimiyle tanınan kamu sektörü kuruluşları, potansiyel enerji kaynaklarının çeşitlendirilmesi ve yeniden tanımlanması konusunda birçok adım atmaktadır. Ancak hala sağlık sektöründe enerji kullanımını analiz etmeye yönelik çalışmaların sınırlı olduğu görülmektedir. Dolayısıyla bu çalışma, yenilikçi yönetsel uygulamaların ve metrik araçların kullanımı ihtiyacını ortaya koyarak enerji verimliliği girişimlerine katkıda bulunmak amacı ile yürütülmüştür. Üç model oluşturularak veri zarflama analizi ile hastanelerdeki enerji verimliliğinin düzeyi belirlenmiştir. Girdi yönelimli ve değişken ölçekli ilk modelin uygulaması sonucu elde edilen teknik verimlilik puanı ortalamasının 0.78, girdi yönelimli ve değişken ölçekli radyal-olmayan ikinci modelden elde edilen toplam verimlilik puan ortalamasının 0.67 ve yönelimsiz radyal-olmayan üçüncü modelin uygulamasından elde edilen toplam verimlilik puan ortalamasının 0.56 olduğu bulunmuştur. Hem radyal hem de radyal olmayan modele göre dokuz kamu hastanesinin verimli olduğu gözlenmiştir. Verimli olmadığı belirlenen kamu hastanelerinin, enerji tüketim seviyelerinde daha fazla iyileştirme yapması gerekmektedir.

Anahtar Kelimeler

Veri zarflama analizi, Hastane, Enerji tüketimi

Kaynakça

• [1] Williams JM, Griffiths AJ, Jones D, Eaton PN. “Energy consumption in large acute hospitals”. Energy & Environment, 6(2), 119-134, 1995.
• [2] Gonzalez AG, Justo GSC, Salgado DR. “Evaluation of energy consumption in German hospitals: Benchmarking in the hospital sector”. Energies, 11(9), 1-14, 2018.
• [3] Yolci M, Tanyıldızı H. “Sağlık işletmelerinde faaliyet tabanlı maliyet analizi: Özel bir hastanede radyoloji birim maliyetlerinin hesaplanması”. Hitit Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 11(3), 2288-2303, 2018.
• [4] Bengü H, Arslan S. “Hastane işletmesinde faaliyet tabanlı maliyetleme uygulaması”. Afyon Kocatepe Üniversitesi İİBF Dergisi, 1(2), 55-78, 2009.
• [5] Sarıca K. “Parametrik ve parametrik olmayan verimlilik değerlendirme ve karşılaştırılması: Türkiye elektrik santralleri örneği”. Uludağ University Journal of the Faculty of Engineering, 22(3), 21-42, 2017.
• [6] Atan S, Şahin E. “Türkiye ile bazı OECD ülkelerinin elektrik üretim sektörleri için verimlilik ve etkinliklerinin karşılaştırmalı analizi”. Gazi Üniversitesi İİBF Dergisi, 19(3), 845-867, 2017.
• [7] Bağdadioğlu N, Price CMW, Weyman-Jones TG. “Efficiency and ownership in electricity distribution: A non-parametric model of the Turkish experience”. Energy Economics, 18, 1-23, 1996.
• [8] Öztop H, Güven S. “Kadınların enerji tasarrufuna ilişkin bilgileri”. Sosyal Politika Çalışmaları Dergisi, 10(10), 17-25, 2006.
• [9] Şimşek N. “Türkiye’nin çevresel enerji etkinliği ve toplam faktör verimliliği”. Ege Akademik Bakış, 11(3), 379-396, 2011.
• [10] Deliktaş E, Günal GG. “Measurement of energy use efficiency in upper-middle, upper-middle-and high-income countries: A data envelopment analysis”. Yönetim ve Ekonomi, 24(2), 407-422, 2017.
• [11] Önder H, Polat A. “Enerji tüketiminin GSYİH ile ilişkisi: OECD ülkeleri panel veri analizi”. Marmara Journal of Economies, 2(1), 105-116, 2018.
• [12] Koçak İ, Boran K. “Türkiye’deki illerin elektrik tüketim etkinliklerinin veri zarflama analizi ile değerlendirilmesi”. Politeknik Dergisi, 22(2), 351-365, 2019.
• [13] Çam S, Sigeze Ç, Ball E. “Türkiye’nin enerji verimliliğinin yapay sinir ağı ve ARDL yaklaşımı ile analizi”. Ege Akademik Bakış, 18(4), 661-670, 2018.
• [14] Sağlık Bakanlığı. “Sağlık Bakanlığı İstatistik Yıllığı 2017”. https://www.saglik.gov.tr/TR,11588/istatistik-yilliklari.html. (01.04.2019).
• [15] Çakmak Barsbay M. Energy Efficiency in the Turkish Health Sector. Editors: Aydın C, Darıcı B, Handbook of Energy and Environment Policy, 45-54, Berlin, Peter Lang, 2019.
• [16] Teke A, Timur O, Zor K. “Calculating payback periods for energy efficiency improvement applications at a university hospital”. Çukurova Mühendislik Mimarlık Fakültesi Dergisi, 30(1), 41-56, 2015.
• [17] Beypazarlı Ş, Ayar H, Aktaş M. “İklimlendirme sistemlerinde enerji verimliliği ve konfor artışı için alternatif bir yöntemin analizi”. İleri Teknoloji Bilimleri Dergisi, 5(2), 52-65, 2016.
• [18] Charnes A, Cooper WW, Rhodes E. “Measuring the efficiency of decision making units”. European Journal of Operational Research, 2, 429-444, 1978.
• [19] Banker RD, Charnes A, Cooper WW. “Some models for estimating technical and scale inefficiencies in data envelopment analysis”. Management Science, 30(9), 1078-1092, 1984.
• [20] Yıldırım HH. “Piyasa, sağlık bakımı ve piyasa başarısızlıkları”. Amme İdaresi Dergisi, 31(1), 123-134, 1999.
• [21] Çakmak M, Öktem MK, Ömürgönülşen U. “Türk kamu hastanelerinde teknik verimlilik sorunu: Veri zarflama analizi tekniği ile Sağlık Bakanlığına bağlı kadın doğum hastanelerinin teknik verimliliklerinin ölçülmesi”. Hacettepe Sağlık İdaresi Dergisi, 12(1), 1-36, 2009.
• [22] Coelli T. A Guide to DEAP Version 2.1: A Data Envelopment Analysis (Computer) Program. Center for Efficiency and Productivity Analysis, CEPA Working Paper, University of New England.
• [23] Dirik C, Şahin S, Engin P. “Environmental efficiency evaluation of Turkish cement industry: An application of data envelopment analysis”. Energy Efficiency, 12, 2079-2098, 2019.
• [24] Tone K. “A slacks-based measure of efficiency in data envelopment analysis”. European Journal of Operational Research, 130(3), 498-509, 2001.
• [25] Zhang L. “An additive super efficiency DEA approach to measuring regional environmental performance in China”. INFOR: Information Systems and Operational Research, 55(3), 211-226, 2017.
• [26] Lu B, Wang S. Container Port Production and Management. Singapore, Springer, 2017.
• [27] Boussofiane A, Dyson R, Rhodes E. “Applied data envelopment analysis”. European Journal of Operational Research, 2(6), 1-15, 1991.
• [28] Ozcan YA. Health Care Benchmarking and Performance Evaluation: An Assessment using Data Envelopment Analysis (DEA). 1st ed. New York, USA, Springer Science & Business Media, 2014.
• [29] Lee W-S. “Benchmarking the energy efficiency of government buildings with data envelopment analysis”. Energy and Buildings, 40(5), 891-895, 2008.
• [30] Önüt S, Soner S. “Energy efficiency Assessment for the Antalya Region Hotels in Turkey”. Energy and Buildings, 38, 964-971, 2006.
• [31] Ecobuild. “Erol Olçok Eğitim ve Araştırma Hastanesi LEED NC Healthcare Sertifikası Aldı.” https://www.ecobuild.com.tr/single-post/2018/01/30/Erol-Olçok-Eğitim-ve-Araştırma-Hastanesi-LEED-NC-Healthcare-Sertifikası-Aldı, (01.10.2018).
• [32] Hoşgör H. “Yeşil hastane konsepti ve Türkiye deneyimi”. Sağlık Bilimleri ve Meslekleri Dergisi, 1(2), 75-84, 2014.
• [33] Bakaimis B, Papanikolaou I. “Electrical Energy saving policies, initiatives, results, challenges and lessons Learned for the Grevena Hospital”. Procedia Environmental Sciences, 38, 882-889, 2017.