AHP, ARAS ve bulanık TOPSIS ile yeni şube yeri seçimi: Denizcilik sektöründe bir tedarikçi firma örneği

Yıl 2022, Cilt: 28 Sayı: 1, 148 - 159, 28.02.2022

Abdülsamet Kara Ahmet Masri Gülsüm Kübra Kaya

Öz

Bir firmanın yeni bir şubesinin yer seçimi, firmanın karlılığı ve sürdürülebilirliği adına kritik bir karardır. Yer seçimi problemleri çok sayıda ve birbirleri ile çelişebilen kriterler altında alternatiflerin değerlendirmesini gerektirir. Bu çalışma, Çok Kriterli Karar Verme (ÇKKV) yöntemlerinden AHP, ARAS ve bulanık TOPSIS yöntemlerini kullanarak denizcilik sektöründeki bir tedarikçi firmanın yeni bir şubesi için en uygun yerin belirlenmesini ve farklı yöntemlerden elde edilen sonuçların karşılaştırılmasını amaçlamaktadır. Çalışmada, maliyet, ulaşım, doğal faktörler, kalifiye iş gücü, tedarikçi bağlantıları, rakip firmaların varlığı ve liman potansiyeli kriterleri altında sekiz alternatif değerlendirilmiştir. Çalışma bulguları en önemli kriterin “maliyet” olduğunu ve firmanın yeni şubesi için en uygun lokasyonun İzmit olduğunu ortaya koymuştur. ÇKKV yöntemlerinden elde edilen sonuçlar karşılaştırıldığında ise en iyi alternatifin kullanılan üç yöntemle de aynı bulunduğu fakat kalan diğer alternatiflerin sıralamalarında farklı sonuçlar elde edildiği görülmüştür. Bu da ÇKKV yöntemlerinin karar destek amaçlı kullanılması gerektiğini bir kez daha göstermiştir.

Anahtar Kelimeler

AHP, ARAS, Bulanık TOPSIS, ÇKKV, Yer seçim

New branch location selection with AHP, ARAS and fuzzy TOPSIS: An example of a supplier company in the maritime industry

Öz

Selecting the new branch location of a company is a critical decision for the profitability and sustainability of the company. Site selection problems require the evaluation of alternatives under multiple and conflicting criteria. This study aims to determine the most suitable location for a new branch of a supplier company in the maritime industry and compare the results obtained from different Multi-Criteria Decision-Making (MCDM) methods using AHP, ARAS, and fuzzy TOPSIS. In the study, eight alternatives were evaluated under the criteria of cost, transportation, natural factors, qualified workforce, supplier connections, presence of competitors and port potential. The findings revealed that the most important criterion is "cost" and the most suitable location for the new branch of the company is Izmit. Having compared the results obtained from the MCDM methods, it was seen that the best alternative was the same with all three methods. Still, different results were obtained in the rankings of the remaining alternatives. This once again showed that MCDM methods should be used for decision support purposes.

Anahtar Kelimeler

AHP, ARAS, Fuzzy-TOPSIS, MCDM, Location selection

Kaynakça

• [1] Balık İ. “Ordu ili denizcilik faaliyetleri üzerine bir değerlendirme”. Kent Akademisi, 10(3), 351-361, 2017.
• [2] Yalçın E, Arslan Ö. “Gemi işletmeciliğinde satın almanın yönetimsel ve operasyonel boyutunun yarı yapılandırılmış görüşmelerle analizi”. Dokuz Eylül Üniversitesi Denizcilik Fakültesi Dergisi, 12(2), 241-257, 2020.
• [3] Kalaycı İ. “Deniz ticareti ve küresel mali kriz: İpek Yolu’nda Türkiye için yeni stratejiler”. Avrasya Etüdleri, 45(1), 87-122, 2014.
• [4] Balbaş O, Turan E. “Tersanelerde inşa edilecek gemi tipinin belirlenmesinde bulanık AHP ve bulanık TOPSIS yöntemlerinin uygulanması”. Gemi ve Deniz Teknolojisi Dergisi, 215, 1-19, 2019.
• [5] Türkiye Cumhuriyeti Ekonomi Bakanlığı. “Gemi İnşa Sektörü”. Ankara, Türkiye, 89, 2014.
• [6] Öztürk F, Kaya GK. “Afet sonrası toplanma alanlarının Promethee metodu ile değerlendirilmesi”. Uludağ University Journal of the Faculty of Engineering, 25(3), 1239-1252, 2020.
• [7] Antmen ZF, Miç P. “Çocuk yoğun bakım ünitesinde çok kriterli karar verme ile mekanik ventilatör seçimi ve bir uygulama örneği”. Çukurova Üniversitesi Mühendislik ve Mimarlık Fakültesi Dergisi, 33(4), 17-30, 2018.
• [8] Zeydan M, Bostancı B, Oralhan B, Eroğlu D, Aydıner U. “Mekânsal bulanık karar destek sisteminin geliştirilmesi”. European Journal of Science and Technology, Özel Sayı, 418-429, 2020.
• [9] Yıldırım B, Önder B. Operasyonel, Yönetsel Ve Stratejik Problemlerin Çözümünde Çok Kriterli Karar Verme Yöntemleri. 3. Baskı. Bursa, Türkiye, Dora Yayıncılık, 2018.
• [10] Korkmazer C, Aktar Demirtaş E, Erol D. “Selection of disposal contractor by multi criteria decision making methods”. Pamukkale University Journal of Engineering Sciences, 22(4), 305-313, 2016.
• [11] Balkan D. “Endüstri 4.0 sürecinde Electree yöntemi ile enerji tesis yer seçiminin gerçekleştirilmesi”. Ömer Halisdemir Üniversitesi Mühendislik Bilimleri Dergisi, 9(1), 238-253, 2020.
• [12] Miç P, Antmen ZF. “A healthcare facility location selection problem with fuzzy TOPSIS method for a regional hospital”. European Journal of Science and Technology, 16, 750-757, 2019.
• [13] Çeliker M, Yıldız O, Koçer NN. “Evaluating solid waste landfill site selection using multi-criteria decision analysis and geographic information systems in the city of Elazığ, Turkey”. Pamukkale University Journal of Engineering Sciences, 25(6), 683-691, 2019.
• [14] Kabadayı N, Dağ S. “Dealership performance evaluation in supply chain with DEMATEL and ELECTRE methods”. Pamukkale University Journal of Engineering Sciences, 26(1), 241-253, 2020.
• [15] Uyan M, Yalpır Ş. “Site selection for medical waste sterilization plants by Integration of multi criteria decision making model with GIS”. Afyon Kocatepe University Journal of Science and Engineering, 16(3), 642-654, 2016.
• [16] Gür Ş, Hamurcu M, Eren T. “Selecting of monorail projects with Analytic Hierarchy Process and 0-1 goal programming methods in Ankara”. Pamukkale University Journal of Engineering Sciences, 23(4), 437-443, 2017.
• [17] Durmaz ED, Akagündüz E, Şahin R. “Tedarikçi seçim probleminde hedef programlama ve MOORA yöntemi: uygulama çalışması”. Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 19(3), 1021-1044, 2017.
• [18] Soyer A, Türkay BA. “Yeşil satın alma ve yeşil tedarikçi seçimi: beyaz eşya sektöründe bir uygulama”. Mühendislik Bilimleri ve Tasarım Dergisi, 8(4), 1202-1222, 2020.
• [19] Supçiller AA, Çapraz O. “Ahp-Topsis yöntemine dayalı tedarikçi seçimi uygulaması”. İstanbul Üniversitesi Ekonomi ve İstatistik e-Dergisi, 13, 1-22, 2011.
• [20] Ayvaz B, Kuşakcı AO. “A trapezoidal type-2 fuzzy multicriteria decision making method based on TOPSIS for supplier selection”. Pamukkale University Journal of Engineering Sciences, 23(1), 71-80, 2017.
• [21] Coşkun S, Polat O, Kara B. “A decision model for supplier selection based on business system management and safety criteria and application of the model”. Pamukkale University Journal of Engineering Sciences, 21(4), 134-144, 2015.
• [22] Kuşakçı AO, Ayvaz B, Öztürk F, Sofu F. “Bulanık MULTIMOORA ile personel seçimi: havacılık sektöründe bi̇r uygulama”. Ömer Halisdemir Üniversitesi Mühendislik Bilimleri Dergisi, 8(1), 96-110, 2019.
• [23] Öztürk F, Kuşakçı AO, Ayvaz B, Sırakaya Karakoç M. “Biyoyakıt tedarik zinciri ağ tasarımı çalışmaları için öz düzenleyi haritalar”. Mühendislik Bilimleri ve Tasarım Dergisi, 8(2), 345-356, 2020.
• [24] Öztürk F, Kaya GK. “Personnel selection with fuzzy VIKOR: an application in automotive supply industry”. Gazi University Journal of Science Part C: Design and Technology, 8(1), 94-108, 2020.
• [25] Çalış Boyacı A, Tüzemen MÇ. “Bütünleşik SWARAMULTIMOORA yaklaşımı ile uçak gövdesi için malzeme seçimi,” Gazi Üniversitesi Fen Bilimleri Dergisi Part C: Tasarım ve Teknoloji, 8(4), 768-782, 2020.
• [26] Wiguna KA, Sarno R, Ariyani NF. “Optimization solar farm site selection using multi-criteria decision making fuzzy AHP and PROMETHEE: case study in Bali”. International Conference on Information, Communication Technology and System Optimization, India, 4-5 March 2016.
• [27] Rouyendegh B, Erkan T. “An application of the Fuzzy ELECTRE method for academic staff selection”. Human Factors and Ergonomics in Manufacturing and Service Industries, 23(2), 107-115, 2013.
• [28] Tolga AC, Parlak IB, Castillo O. “Finite-interval-valued Type-2 gaussian fuzzy numbers applied to fuzzy TODIM in a healthcare problem”. Engineering Applications of Artificial Intelligence, 87, 1-13, 2020.
• [29] Konstantinos I, Georgios T, Garyfalos A. “A decision support system methodology for selecting wind farm installation locations using AHP and TOPSIS: case study in Eastern Macedonia and Thrace region, Greece”. Energy Policy, 132, 232-246, 2019.
• [30] Aydemir-Karadag A. “Katı atık depolama tesisi yer seçimi için birleştirilmiş hedef programlama ve AHP yaklaşımı”. Uluslararası Muhendislik Araştırma ve Geliştirme Dergisi, 11(1), 211-225, 2019.
• [31] Kabadayı N, Çakır Esen TE. “Gri İlişkisel temelli TOPSIS yöntemi ile depo yeri seçimi”. Anemon Muş Alparslan Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 9(1), 169-184, 2021.
• [32] Emre U, Akman G. “AHP-TOPSIS teknikleriyle kuruluş yeri seçimi probleminin çözümü: barış destekleme harekatı örneği”. Electronic Journal of Vocational Colleges, 8(2), 1-10, 2018.
• [33] Karagöz S, Deveci M, Simic V, Aydın N. “Interval type-2 fuzzy ARAS method for recycling facility location problems”. Applied Soft Computing, 102, 1-14, 2021.
• [34] Oruç KO, Arıcan M. “Bulanık Analitik Hiyerarşi Süreci ve bulanık ARAS yöntemleri ile polis merkezi kuruluş yeri seçimi: Isparta örneği”. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 24(3), 715-734, 2019.
• [35] Oğuzhan Y. “Depo yeri seçimi probleminde Gri Sistem Teorisi ve VIKOR yönteminin karşılaştırmalı analizi,” İstanbul Gelişim Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 5(1), 169-191, 2018.
• [36] Gergin RE, Peker I. “Literature review on success factors and methods used in warehouse location selection”. Pamukkale University Journal of Engineering Sciences, 25(9), 1062-1070, 2019.
• [37] Saaty RW. “The analytic hierarchy process-what it is and how it is used”. Mathematical Modelling, 9(3-5), 161-176, 1987.
• [38] Zavadskas EK, Turskis Z.“A new additive ratio assessment (ARAS) method in multi criteria decision-making”. Ukio Technologinis ir Econominis Vystymas, 16(2), 159-172, 2010.
• [39] Altın FG, Tunca MZ, Ömürbek N. “Entropi temelli SAW ve ARAS yöntemleri ile Nato ülkeleri askeri güçlerinin sıralanması”. Alanya Akademik Bakış, 4(3), 731-753, 2020.
• [40] Hwang CL, Yoon K. Multiple Attribute Decision Making: Methods and Applications. 1st ed. New York, USA, Springer-Verlag, 1981.
• [41] Balli S, Karasulu B. “Parallel computing in fuzzy decision making systems”. Pamukkale University Journal of Engineering Sciences, 19(2), 61-67, 2013
• [42] Chen C-T. “Extension of fuzzy TOPSIS for group decisionmaking under fuzzy environment”. Fuzzy Sets and Systems, 114(1), 1-9, 2000.
• [43] Wang TC, Da Lee H. “Developing a fuzzy TOPSIS approach based on subjective weights and objective weights”. Expert Systems with Applications, 36(5), 8980-8985, 2009.