Bizans Tasvir Sanatında Şeytan ve Kötü Ruhlar

Yıl 2024, Sayı: 6, 42 - 58, 27.09.2024

Gülgün Köroğlu

https://doi.org/10.5281/zenodo.13819381

Öz

İyilik ve kötülüğün tanımını yapan inanç sistemlerinde kötü her zaman şeytan veya kötü ruhlar (demon, cin vb.) ile açıklanmıştır. Bu bağlamda özellikle insanları ayartan, kötülük yapmaya sevk eden, ölümler, kısırlık vb. gibi pek çok felakete ve hastalığa sebep olan bu varlıklardan yüzyıllar boyunca korunmanın yolları aranmıştır. Çeşitli materyallerden üretilmiş farklı desen ve figürleri barındıran tılsım takılar hiç şüphesiz bu durumdan korunmanın başlıca yöntemlerinden biri olmuştur. Bununla yetinmeyip bu kötülükten korunmak için çeşitli sembol ve yazıları yaşadıkları mekânlara da kazımışlardır. Peki, ama bu kadar korkulan ve pek çok önlem alınarak korunmaya çalışılan bu varlık ya da varlıklar neye benzemektedir.
Çalışmanın konusunu oluşturan Bizans tasvirlerinde karşılaşılan şeytan ve kötü ruh tasvirleriyle bu korkulan ve korunmak istenen varlıkların Hristiyan Bizans toplumunda nasıl algıladığı açıklanmaya çalışılmıştır. Bu çerçevede şeytan ve kötü ruhlar günümüze ulaşan tasvirlerden hareketle değerlendirilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Şeytan, Kötü Ruh, Lilit, İsa’nın sınanması, İsa’nın mucizeleri, aziz, tılsım

Kaynakça

• Çorağan Karakaya, N. (2010). Myra Aziz Nikolaos Kilisesi ve Duvar Resimleri Işığında Aziz Nikolaos’un Yaşamı ve Kişiliği. N. Çevik (Eds.) Arkeolojisinden Doğasına Myra/ Demre (127-135).
• Dickie, M. W. (1995). The Fathers of the Church and the Evil Eye, H. Maguire (Eds.), Byzantine Magic (9- 34).
• Gezgin, İ. (2012). Fallusun Arkeolojisi. İstanbul.