Kentleşme Sürecinin Türk Sineması’na Yansıması: Bitmeyen Yol Film Örneği

Yıl 2022, Cilt: 11 Sayı: 2, 89 - 99, 31.12.2022

Münevver Demir Emre Cengiz

Öz

Tarih boyunca insanların en önemli yerleşim alanlarından biri olan kentler; Sanayi Devrimine kadar olan süreçte tarımsal üretimin hakim olduğu, küçük atölye üretimi yapan ve nüfus açısından kırsal alan kadar olmasa da günümüze oranla daha homojen olan bir yapılanmaya sahip olmuştu. Sanayi devrimi ile birlikte kent yapılanmaları tamamen değişime uğramıştır. Bu değişim ekonomide, siyasette, toplumsal yapıda ve günlük hayatta kendini göstermiştir. Değişen üretim biçimi yani fabrikaların kurulması insanların kentlere göç etmesine sebebiyet vermiştir. Toplumsal yapı ve kültürel yapı da bu durumdan oldukça etkilenmiştir. Türkiye’de kentleşme süreci 1950’li yıllarla birlikte artış göstermeye başlamıştır. Çünkü tarımsal alanda yapılan modernleşme hareketleri kırsal alanda iş imkânını azaltmış ve iş bulamayan aileler büyük kentlere göç etmeye başlamıştır. Bu durumun yanında kentlerin çekici etmenlerinin artması da göç sürecini hızlandıran önemli bir etken olmuştur. Türkiye’de kentleşme süreci hayatın her alanında görünür hale gelmiştir. Bu çalışma ile birlikte Türkiye’de 1950’li yıllarda kentlere artan göçün Türk Sineması’na nasıl yansıdığı incelenmiş ve “Bitmeyen Yol” filmi eşliğinde Türkiye’nin kentleşme haritası çıkarılmaya çalışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Kent, Kentleşme, Göç, Türk Sineması

The Reflection of the Urbanization Process on Turkish Cinema: Bitmeyen Yol Movie Sample

Öz

Cities, which have been one of the most important settlements of people throughout history; In the process until the Industrial Revolution, it had a structure dominated by agricultural production, producing small workshops, and having a more homogeneous structure compared to today, although not as much as the rural area in terms of population. With the industrial revolution, urban structuring has completely changed. This change has manifested itself in economy, politics, social structure and daily life. The changing mode of production, the establishment of factories, has caused people to migrate to cities. Social structure and cultural structure were also affected by this situation. The urbanization process in Turkey started to increase with the 1950s. Because the modernization movements in the agricultural field have reduced the job opportunities in the rural areas and the families who cannot find a job have started to migrate to the big cities. In addition to this situation, the increase in the attractive factors of the cities has also been an important factor that accelerated the migration process. The urbanization process in Turkey has become visible in all areas of life. With this study, how the increasing migration to cities in Turkey in the 1950s reflected on Turkish Cinema was examined and an urbanization map of Turkey was tried to be drawn with the movie "Bitmeyen Yol".

Anahtar Kelimeler

City, Urbanization, Migration, Turkish Cinema

Kaynakça

• Adıyaman, K. (2008). Kentleşme sürecinde Türkiye ve kent kimliği, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Selçuk Üniversitesi.
• Aktürk, D. (2009). Türkiye’de Kentsel Dönüşüm Uygulamalarında Süreç ve Aktörler: Sulukule Örneği. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi, İstanbul.
• Arslan, İ. (2004). 1990 sonrası Türk sinemasında film dilinin kullanımı. Selçuk İletişim Dergisi, 3(3), 92-103.
• Bal, H. (2015). Kent sosyolojisi.(6.bs.).Sentez Yayıncılık.
• Başel, H. (2007). Türkiye’de nüfus hareketlerinin ve iç göçün nedenleri. Sosyal Siyaset Konferansları Dergisi,(53), ss.515-542.
• Bayburtluoğlu, S. (2005). 1980 sonrası Türk sineması ve Yavuz Turgul. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi.
• Bıçakçıoğlu, Ö. (2014). Türk Sineması’nda bir tür olarak güldürü: Ertem Eğilmez filmleri, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Maltepe Üniversitesi.
• Boratav, K. (2015). Türkiye iktisat tarihi. (21.bs.). İmge Kitapevi.
• Bozal, B. C. (2018). 1960’lardan günümüze Türk sinemasında kentleşmenin mizah anlayışına yansıması. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Selçuk Üniversitesi.
• Doğru, H. (1995). XVIII. Yüzyıla Kadar Osmanlı Kentlerinin Sosyal ve Ekonomik Görüntüsü. Anadolu Üniversitesi Yayınları.
• Erkan, R. (2004). Kentleşme ve sosyal değişme.(2.bs.). Bilimadamı Yayınları.
• Ersöz, H.Y. (2011). Sosyal politikada yerelleşme. İstanbul Ticaret Odası Yayınları.
• Eşmeler, A. Ş. (2018). Türkiye'de kentleşme sürecinde ortaya çıkan sorunlar kentlerde intihar eğilimleri üzerine bir araştırma Ankara örneği. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi.
• Işık, Ş. (2005). Türkiye’de kentleşme ve kentleşme modelleri. Ege Coğrafya Dergisi,(14), 57-71.
• Kafesoğlu, İ. (1983). Türk milli kültürü. (2.bs.). Boğaziçi Yayınları.
• Karademir, E. Ö. (2015). Türk sinemasında güldürü: İlyas Salman örneği. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Lefke Avrupa Üniversitesi. Keleş, R. (1993). Kentleşme politikası. (2.bs.). İmge Yayınevi
• Keleş, R. (2015). Kentleşme politikası. (15.bs.). imge Kitapevi.
• Koyuncu, A. (2015). Kentleşme ve Göç.(1.bs.). Hikmetevi Yayıncılık
• Köseoğlu, N. (1990). Türk dünyası tarihi ve Türk medeniyeti üzerine düşünceler. Ötüken Yayınları.
• Kurtuluş, H. (2013). Kent sosyolojisinde değişen kavrayışlar ve Türkiye’nin kentleşme deneyimi. Ö. Uğurlu, N. Ş. Pınarcıoğlu, A. Kanbak ve M.Şiriner.(der.), kent sosyolojisi çalışmaları içinde.(ss.177-226). Örgün Yayınevi.
• Ormanlı O. (2005), Türk Sinemasında Eleştiri, 1. Baskı, Bilişim Yayınevi.
• Ortaylı, İ. (2016). Türkiye teşkilat ve idare tarihi.(5.bs.). Cedit Neşriyat Yayınevi.
• Özaltun, M. (2019).Sinema ve felsefe. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Kâtip Çelebi Üniversitesi.
• Özcan, K. (2006). Anadolu-Türk Kent Tarihinden Bir Kesit: Selçuklu Döneminde Anadolu-Türk Kent Model(ler)i. Türk Dünyası Sosyal Bilimler Dergisi, (38), 161-184.
• Özden, P. P. (2008). Kentsel Yenileme. (1.bs.). İmge Kitapevi.
• Özgüç, A. (1993). 100 filmde başlangıcından günümüze Türk sineması. (1.bs.). Bilgi Yayınevi.
• Özön, N. (1968). Türk sineması kronolojisi. (1.bs.) Bilgi Yayınevi.
• Özön, N. (2003). Türk sinema tarihi. (1.bs.). Artis Reklam Ortaklığı Yayınları.
• Pekman, C. (2010), Filim Bir Ada: Ertem Eğilmez, Agora Kitaplığı
• Scognamillo, G. (1990). Türk sinema tarihi. (2.bs.). Metis Yayınevi.
• Shiel M.(2001), Cinema and the City in History and Theory, Mark Shiel and Tony Fitzmaurice.(Ed.), Cinema and the City, Blackwell Publishers. Stefan Yerasimos S. (1996) Tazminat’ın Kent Reformları Üzerine, Paul Dumont, François Georgeon , Modernleşme Sürecinde Osmanlı Kentleri, Tarih Vakfı Yayınları
• Suner, A. (2006). Hayalet ev yeni Türk sinemasında aidiyet, kimlik ve bellek. Metis Yayınları.
• Sümer, F. (2014). Eski Türklerde şehircilik.(3.bs.). Türk Tarih Kurumu Yayınları.
• Şengül, H. T. (2009). Kentsel çelişki ve siyaset. (2.bs.) İmge Kitapevi.
• Tekeli, İ. (2014). Kent, Kentli Hakları, Kentleşme ve Kentsel Dönüşüm.(2.bs.). Tarih Vakfı Yurt Yayınları.
• Tekin, L. (2017). Berci Kristin çöp masalları. (6. Bs.).İletişim Yayıncılık.
• TMMOB Şehir Plancıları Odası.(2003).Kentsel dönüşüm sempozyumu, İstanbul, Tmmob Şehir Plancıları Odası Yayınları.
• Tokol, A. ( 1997). Sosyal Politika. Uludağ Üniversitesi Yayınları.
• Uğur, Y. (2015). Osmanlı Şehirleri ve Şehirleşmesi’, Osmanlı İmparatorluğunda Çevre ve Şehir. İstanbul Medeniyet Üniversitesi-TC. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı Özel Yayını.
• Ulutaş, S. Ö. (2018). Maniheizmin Uygur toplum ve devlet yapısına etkileri. O. K. Gül, B. Kurt, C.C. Çakmakcı(Ed.) II. Uluslararası Türklerin Dünyası Sosyal Bilimler Sempozyumu içinde(ss.433-442),Ankara.
• Yılmaz, E. ve Çiftçi, S. (2011). Kentlerin Ortaya Çıkışı ve Sosyo-politik Açıdan Türkiye’de Kentleşme Dönemleri. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 10(35), 252-267.