The Japanese Model as a Development Strategy in Abdürreşid İbrahim

Yıl 2024, Cilt: 13 Sayı: 2, 1 - 19, 26.12.2024

Kübra Ayşe Aydın

Öz

This study examines the image of Japan and the presentation of Japan's development process to the Turkish-Islamic world as a role-model in a travelogue by Abdürreşid İbrahim, a Russian Muslim Turk, in which he included his notes on his visit to Eastern Asian countries. He emphasizes the importance of cultural capital in the development project in his conferences in Istanbul and in his articles published in various Islamist and nationalist journals, while presenting Japan as a Western-European country that has developed economically without losing its traditional characteristics. He played an important role in establishing the image of Japan in the Ottoman public opinion, inviting the Turkish-Islamic world to develop under the leadership of Japan against the imperialism of the West. Abdürreşid İbrahim, whose Islamic missionary activities in Japan were supported in line with Japan's official foreign policy of imperialism towards Islamic countries at the time, believed that the Turkish and Islamic world’s salvation was possible by applying the Japanese development model. In this context, Abdürreşid İbrahim expressed his observations about Japan's daily life, presenting a modern appearance like a Western European country, in his lectures to Muslims in various parts of the Ottoman Empire, especially in Istanbul, and in Europe.

Anahtar Kelimeler

Japan, development, modernization, modeling

Abdürreşid İbrahim'de Kalkınma Stratejisi Olarak Japon Modeli

Öz

Bu çalışmada Rusyalı Müslüman Türklerden olan Abdürreşid İbrahim’in Doğu Asya ülkelerine yaptığı ziyarete yönelik notlarına yer verdiği seyahatnamesinde, kendisinde oluşan Japon imgesi ve Japonya’nın kalkınma sürecinin rol-model olarak Osmanlı Devleti’ne sunulması işlenecektir. İbrahim’in seyahat sonrası İstanbul başta olmak üzere imparatorluğun çeşitli bölgelerinde verdiği konferanslarda ve İslâmcı ve milliyetçi karakterli Sebiürreşat gibi çeşitli dergilerde yayımlanan yazılarında, kalkınma projesinde kültürel sermayenin önemi vurgulanarak Japon toplumunun geleneksel özelliklerini kaybetmeden iktisaden kalkınmış bir Batı-Avrupalı ülke görünümünde sunması ve Japon imgesinin Osmanlı kamuoyunda yerleşmesinde önemli bir rol oynar. Zaten Batılı ve Hıristiyan olmayan bir devlet olarak Japonya’nın, Batılı ve Hıristiyan bir devlet olan Rusya’yı mağlup etmesi, imparatorluk kamuoyunda heyecanla takip edilmişti. Bu kapsamda İbrahim 1908 yılında başladığı doğu yolcuğuna yönelik notlarını 1910 yılında yayımladığı hacimli eseri Âlem-i İslâm ve Japonya’da İslâmiyetin Yayılması isimli hacimli eserinde ortaya koyarken temel amacı kalkınma projesinde Osmanlı Devleti’ne kültürel özelliklerini koruyarak kalkınma çerçevesini, yani Japon kalkınma modelini uygulama fırsatını sunmaktır.

Anahtar Kelimeler

Japonya, kalkınma, modernleşme, örnek alma, Abdürreşid İbrahim

Kaynakça

• Ağır, S. (2017). Osmanlı iktisat düşüncesinde bir kalkınma stratejisi olarak örnek alma. Duman, A. & Kaya, A. Y. & Özgür, M. E. (Ed.), Türkiye'de iktisadi düşünce içinde (s. 49-92). İletişim Yayınları.
• Ağır, S. (2023). Mili iktisattan önce milli iktisat: Osmanlı merkantilizmi? Ağır, S., Kaya, A. Y. (Ed.), Sonrası kalır milli iktisat iktisadi düşünce ve iktisat içinde (s.25-54). İmge Kitabevi.
• Akan, O. (2017). Abdürreşid İbrahim'e göre Japonya'da modernizm ve İslam. [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. Karadeniz Teknik Üniversitesi
• Aslan, C. E. (2023). Geç Osmanlı dönemi basınında bir merak unsuru ve rol model olarak japonya. [Yayınlanmamış doktora tezi]. Ankara Üniversitesi
• Atik, K. (2012). Japonya, kapalı ülke, ideoloji ve din. Doğu Batı Dergisi, 60, 100-118.
• Aydoğdu, N. Y., & Kara, İ. (2019). Osmanlı modernleşmesinin meseleleri bütün makaleleri 1. Dergâh Yayınları.
• Beasley, W. G. (2022). Introduction: Modern Japan: An Historian's view. W. G. Beasley (Ed.), Modern Japan aspects of history, literature and society içinde, (s. 13-23). Routledge.
• Benedict, R. (2011). Krizantem ve kılıç. Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• Berkem, S. S. (2001). Büyük Japonya. Kitabevi Yayınları.
• Berkes, N. (2023). Türk düşününde batı sorunu. Yapı Kredi Yayınları.
• Brandenburg, U. (2018). The multiple publics of a transnational activist: Abdürreşid İbrahim, Pan-Asianism, and the creation of Islam in Japan. Die Welt des Islams, 58(2), 143-172.
• Büyükbaş, H. (2013). Japon modernleşmesi üzerine (1868-1912). Bilimname, 3, 65-86.
• Çakır, Ç. S. & Çakır, M. A. (2023). Osmanlı Devleti'nde sanayileşme sonrası çevre anlayışı: Sosyo-ekonomik bir inceleme. Paradigma: İktisadi ve İdari Araştırmalar Dergisi, 12(2), 1-7.
• Damlıbağ, F. (2016). Osmanlı sanayisindeki çevre koruma uygulamaları. Türk Dünyası Araştırmaları, 12(2), 91-104.
• Damlıbağ, F. (2021). Yurtdışında elektrik eğitimi alan osmanlılar. Osmanlı Bilimi Araştırmaları, 22(1), 67-69. Dündar, A. M. (2006). Pan-İslâmizm'den büyük asyacılığa: Osmanlı İmparatorluğu, Japonya ve Orta Asya. Ötüken Neşriyat.
• Esenbel, S. (2021). Japon modernleşmesi ve Osmanlı Japonya'nın Türk Dünyası ve İslam politikaları. İletişim Yayıncılık.
• Georgeon, F. (1995). Abdürreşid İbrahim'in "Âlem-i İslâm"ına göre 20. yüzyıl başı uzakdoğusunda Osmanlı imgesi. Toplumsal Tarih, 20, 11-14.
• Hunter, J. E. (2002). Modern Japonya'nın doğuşu 1853'ten günümüze. İmge Kitabevi.
• İbrahim, A. (2012). Âlem-i İslâm ve Japonya'da İslâmiyet'in yayılması (1. Cilt). İşaret Yayınları.
• Kara, İ. (2020). İslâmcıların siyasî görüşleri 1: Hilafet ve meşrutiyet. Dergâh Yayınları.
• Karpat, K. H. (2010). İslâm'ın siyasallaşması. İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
• Kıncal, A. (2016). Japon kalkınması tarihsel süreç ve politikalar. Dokuz Eylül Üniversitesi Araştırma ve İnovasyon Dergisi, 6, 76-88.
• Landau, J. M. (1990). The politics of Pan-Islam ıdeology and organisation. Clarendon Press.
• Marx, K. (2011). Kapital: Sermayenin üretim süreci (1. Cilt). Yordam Kitap.
• Özbek, N. (1994). Abdürreşid İbrahim (1857-1994) The life and thought of Muslim activist. [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. Boğaziçi Üniversitesi
• Özbek, N. (1995). Abdürreşid İbrahim İslâmcı bir eylem adamı. Toplumsal Tarih, 19, 7-12.
• Özdemir, Z. (2005). Japon kalkınması ve piyasa özgürlüğünün sonu. Marmara Üniversitesi İİBF Dergisi, 20(1), 95-106.
• Somel, S. A. (1987). Sırat-ı müstakim Islamic modernist thought in the Ottoman Empire (1908-1912). [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. Boğaziçi Üniversitesi
• Suzuki, T. M. (2021). Japon iktisadi düşünce tarihi. Albaraka Yayınları.
• Trimberger, E. K. (2003). Tepeden inmeci devrimler Japonya, Türkiye, Mısır, Peru. Gelenek Yayıncılık.
• Türkoğlu, İ. (1993). Rusya Türklerinden Abdürreşid İbrahim (1857-1944). [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. Marmara Üniversitesi
• Uğurluay, B. (2022). Geç Osmanlı döneminde seyahat kültürü ve Japonya algısı: Muhayyel Seyyah Kâmi'nin dünya turu. [Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. İstanbul Teknik Üniversitesi
• Yamazaki, N. (2014). Abdürreşid İbrahim's journey to China: Muslim communities in the late Qing as seen by a Russian-Tatar intellectual. Central Asian Survey, 33(3), 405-420.