An Evaluation on the Determinants of Inflation in Türkiye After the Covid–19 Pandemic

Yıl 2024, Cilt: 13 Sayı: 2, 20 - 38, 26.12.2024

Esra Onaç , Yunus Emre Birol

Öz

Covid–19 is a virus pandemic that spread all over the world from Wuhan, China, in the last months of 2019. The pandemic has turned into a global crisis over time due to its deadly effects. The measures taken to prevent the pandemic have brought to the agenda discussions about contraction and stagnation in economies. The economic policies followed during and after Covid–19 are generally based on eliminating the damage caused by Covid–19 to economies. However, these policies have confronted the world with the inflation problem. This study aimed to investigate the reasons for the increasing inflation in Türkiye after the Covid–19 pandemic. The measures implemented during the Covid–19 period negatively affected production and caused supply problems. The depreciation of the Turkish lira has increased production costs in industries dependent on imported inputs. Expansionary economic policies followed to address the negative effects of Covid–19 increased total demand. The fact that loan interest rates are low compared to inflation has increased the demand for loans. With inflation, behaviors such as pushing demand forward and stockpiling have increased. The increase in consumption expenditures was above the economic growth. In addition, the tension between Russia and Ukraine affected energy and food prices all over the world after Covid–19. In conclusion, the pandemic measures implemented, economic policies followed and international factors come to the fore as the determinants of the high inflation that Türkiye encountered after Covid–19.

Anahtar Kelimeler

Covid–19, Inflation, Türkiye

Covid–19 Pandemisi Sonrası Türkiye’de Enflasyonun Belirleyicileri Üzerine Bir Değerlendirme

Öz

Covid–19, 2019 yılının son aylarında Çin’in Wuhan kentinden tüm dünyaya yayılan bir virüs salgınıdır. Salgın, ölümcül etkileri nedeniyle zamanla küresel bir krize dönüşmüştür. Salgının önlenmesi için alınan tedbirler ekonomilerde daralma ve durgunluk tartışmalarını gündeme getirmiştir. Covid–19 süresince ve sonrasında izlenen iktisat politikaları genel olarak Covid–19’un ekonomilere verdiği zararların giderilmesi üzerine kuruludur. Ancak izlenen bu politikalar dünyayı enflasyon sorunu ile yüzleştirmiştir. Bu çalışmada Covid–19 salgını sonrasında Türkiye’de artan enflasyonun nedenlerinin araştırılması amaçlanmıştır. Covid–19 döneminde uygulanan tedbirler üretimi olumsuz etkilemiş ve tedarik sorunlarına yol açmıştır. Türk lirasında yaşanan değer kaybı ithal girdiye bağımlı sanayide üretim maliyetlerini yükseltmiştir. Covid–19’un olumsuz etkilerini gidermek için izlenen genişletici iktisat politikaları toplam talebi arttırmıştır. Kredi faizlerinin enflasyona kıyasla düşük olması kredi talebini arttırmıştır. Enflasyonla beraber talebin öne çekilmesi ve stoklama gibi davranışlar artmıştır. Tüketim harcamalarındaki artış oranı ekonomik büyümenin üzerinde gerçekleşmiştir. Bunlara ek olarak, Rusya ile Ukrayna arasında yaşanan gerilim Covid–19 sonrasında tüm dünyada enerji ve gıda fiyatlarını etkilemiştir. Sonuç olarak Türkiye’nin Covid–19 sonrasında karşılaştığı yüksek enflasyonun belirleyicileri olarak uygulanan salgın tedbirleri, izlenen iktisat politikaları ve uluslararası gelişmeler ön plana çıkmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Covid–19, Enflasyon, Türkiye

Kaynakça

• Aydın, A., & Güner, A. (2020). Covid–19 salgınının tarım sektörü ve gıda güvenliği üzerine etkisi: Türkiye üzerine bir değerlendirme. Artuklu Kaime Uluslararası İktisadi ve İdari Araştırmalar Dergisi, 3(2), 155–171. https://dergipark.org.tr/en/pub/artuklu/issue/57958/811928
• Bayar, M., & Varışlı, N. (2020). Covid–19 pandemisinin Türkiye’de tüketici kredileri hacmi üzerindeki etkisi: 2013-2020 dönemi zaman serisi analizi. Anadolu Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 21(3), 85–99. https://dergipark.org.tr/en/pub/anadoluibfd/issue/56987/791759
• Bölükbaş, M. (2020). Türkiye ekonomisinde enflasyon ve faiz oranı Covid–19 salgınından etkilendi mi? Bankacılar Dergisi, 115, 50–68. https://www.tbb.org.tr/tr/bankacilik/arastirma-ve-yayinlar/bankacilar-dergisi/43?year=2020
• Cavallo, A. (2023). Inflation with Covid consumption baskets. IMF Economic Review, 1–16. https://doi.org/10.1057/s41308-023-00213-y
• Cinel, E.A. (2021). Pandeminin parasal ve finansal boyutları. Sosyal Bilimler Araştırma Dergisi, 10(1), 90–101. http://socialsciencesresearchjournal.com/
• Durmuş, S., & Şahin, D. (2020). Covid–19 küresel salgında dünyada ve Türkiye’de uygulanan ekonomi politikaları üzerine bir değerlendirme. Turkish Studies, 15(4), 923–943. https://doi.org/10.7827/TurkishStudies.44506
• Gautier, E., Ulgazi, Y., & Vertier, P. (2020). Inflation and households’ inflation expectations during the Covid–19 pandemic. Banque De France, Eco Notepad, 171. https://www.banque-france.fr/en/publications-and-statistics/publications/inflation-and-households-inflation-expectations-during-covid-19-pandemic
• Gönen, T., & Çetinkaya, E. (2021). Covid–19 salgınının konut tercihlerine etkisi. Kent ve Çevre Araştırmaları Dergisi, 3(2), 25–33. https://doi.org/10.48118/yykentcevre.1008835
• Gürsoy, S., Tunçel, M.B., & Sayar, B. (2020). Koronavirüsün (Covid–19) finansal göstergeler üzerine etkileri. Ekonomi Maliye İşletme Dergisi, 3(1), 20–32. https://doi.org/10.46737/emid.730941
• İşcan, H., & Kaygısız, A.D. (2019). Türkiye’de döviz kuru, enflasyon ve faiz oranı ilişkisi: 2009-2017 uygulaması. Iğdır Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 17, 581–604. https://dergipark.org.tr/tr/pub/igdirsosbilder/issue/66822/1045076
• Jaworski, K. (2021). Measuring food inflation during the Covid–19 pandemic in real time using online data: A case study of Poland. British Food Journal, 123(13), 260–280. https://doi.org/10.1108/BFJ-06-2020-0532
• Kuzucu, S. (2022). Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası’nın Covid–19 pandemisine karşı para politikasının bir değerlendirmesi. Doğuş Üniversitesi Dergisi, 23 (Covid–19 Özel Sayısı), 265–279. https://doi.org/10.31671/doujournal.1018858
• Ongan, T.H. (2004). Enflasyon hedeflemesi ve Taylor Kuralı: Türkiye örneği. İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi Maliye Araştırma Merkezi Konferansları, 45. Seri. https://dergipark.org.tr/tr/pub/iumamk/issue/743/8016
• Öztürk, O., Kanuşağı, İ., & Özcan, C. (2020). Covid–19 sürecinde Türkiye’de uygulanan para politikalarının etkileri. Türk Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi, 5(2), 70–89. http://tursbad.hku.edu.tr/tr/pub/issue/57516/806434
• Pehlivan, M., Kaya, A., & Keleş, S.S. (2021). Covid–19’un makroekonomik etkileri ve seçilmiş ülkelerde Covid–19 döneminde uygulanan maliye ve para politikaları. Akademik Hassasiyetler, 8(17), 105–135. https://dergipark.org.tr/tr/pub/akademik-hassasiyetler/issue/67434/991825
• Plantier, L.C., & Scrimgeour, D. (2002). Estimating a Taylor Rule for New Zealand with a time-varying neutral real rate. Reserve Bank of New Zealand, Discussion Paper Series (2002/06). https://www.rbnz.govt.nz/hub/publications/discussion-paper/2002/dp2002-06
• Sarı, S.S., & Kartal, T. (2020). Covid–19 salgınının altın fiyatları, petrol fiyatları ve VIX endeksi ile arasındaki ilişki. Erzincan Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 13(1), 93–109. https://doi.org/10.46790/erzisosbil.748181
• Selamzade, F., & Korkmazer, F. (2023). Covid–19 pandemisi sürecinde Türkiye’de tüketici fiyat endeksindeki değişimin incelenmesi. HUMANITAS - Uluslararası Sosyal Bilimler Dergisi, 11 (INCSOS VIII Özel Sayısı), 319–341. https://doi.org/10.20304/humanitas.1240815
• Solmaz, M. (2022). 2002’den Covid–19 pandemisine ve Rus-Ukrayna savaşına Türkiye ekonomisinde enflasyon. Sosyal ve Beşeri Bilimler Dergisi, 6(2), 385–402. https://dergipark.org.tr/tr/pub/jssh/issue/75194/1185262
• TCMB (2021a). Enflasyon raporu 2021 – II (29 Nisan 2021). https://www.tcmb.gov.tr/wps/wcm/connect/TR/TCMB+TR/Main+Menu/Yayinlar/Raporlar/Enflasyon+Raporu/2021/Enflasyon+Raporu+2021+-+II
• TCMB (2021b). Enflasyon raporu 2021 – III (29 Temmuz 2021). https://www.tcmb.gov.tr/wps/wcm/connect/TR/TCMB+TR/Main+Menu/Yayinlar/Raporlar/Enflasyon+Raporu/2021/Enflasyon+Raporu+2021+-+III
• TCMB (2021c). Enflasyon raporu 2021 – IV (28 Ekim 2021). https://www.tcmb.gov.tr/wps/wcm/connect/TR/TCMB+TR/Main+Menu/Yayinlar/Raporlar/Enflasyon+Raporu/2021/Enflasyon+Raporu+2021+-+IV
• TCMB (2022a). Enflasyon raporu 2022 – I (27 Ocak 2022). https://www.tcmb.gov.tr/wps/wcm/connect/TR/TCMB+TR/Main+Menu/Yayinlar/Raporlar/Enflasyon+Raporu/2022/Enflasyon+Raporu+2022+-+I
• TCMB (2022b). Enflasyon raporu 2022 – II (28 Nisan 2022). https://www.tcmb.gov.tr/wps/wcm/connect/TR/TCMB+TR/Main+Menu/Yayinlar/Raporlar/Enflasyon+Raporu/2022/Enflasyon+Raporu+2022+-+II
• TCMB (2022c). Enflasyon raporu 2022 – III (28 Temmuz 2022). https://www.tcmb.gov.tr/wps/wcm/connect/TR/TCMB+TR/Main+Menu/Yayinlar/Raporlar/Enflasyon+Raporu/2022/Enflasyon+Raporu+2022+-+III
• TCMB (2022d). Enflasyon raporu 2022 – IV (27 Ekim 2022). https://www.tcmb.gov.tr/wps/wcm/connect/TR/TCMB+TR/Main+Menu/Yayinlar/Raporlar/Enflasyon+Raporu/2022/Enflasyon+Raporu+2022+-+IV
• TCMB (2023a). Enflasyon raporu 2023 – I (26 Ocak 2023). https://www.tcmb.gov.tr/wps/wcm/connect/TR/TCMB+TR/Main+Menu/Yayinlar/Raporlar/Enflasyon+Raporu/2023/Enflasyon+Raporu+2023+-+I
• TCMB (2023b). Enflasyon raporu 2023 – II (4 Mayıs 2023). https://www.tcmb.gov.tr/wps/wcm/connect/TR/TCMB+TR/Main+Menu/Yayinlar/Raporlar/Enflasyon+Raporu/2023/Enflasyon+Raporu+2023+-+II
• TCMB (2023c). Enflasyon raporu 2023 – III (27 Temmuz 2023). https://www.tcmb.gov.tr/wps/wcm/connect/TR/TCMB+TR/Main+Menu/Yayinlar/Raporlar/Enflasyon+Raporu/2023/Enflasyon+Raporu+2023+-+III
• TCMB (2023d). Enflasyon raporu 2023 – IV (2 Kasım 2023). https://www.tcmb.gov.tr/wps/wcm/connect/TR/TCMB+TR/Main+Menu/Yayinlar/Raporlar/Enflasyon+Raporu/2023/Enflasyon+Raporu+2023+-+IV
• TCMB (2024). Enflasyon raporu 2024 – I (8 Şubat 2024). https://www.tcmb.gov.tr/wps/wcm/connect/TR/TCMB+TR/Main+Menu/Yayinlar/Raporlar/Enflasyon+Raporu/2024/Enflasyon+Raporu+2024+-+I
• TCMB. Elektronik veri dağıtım sistemi. https://evds2.tcmb.gov.tr/
• TÜİK. İstatistik veri portalı. https://data.tuik.gov.tr/
• Ulusoy, T., & Civek, F. (2020). Covid–19 öncesi ve sonrası dönem için enflasyon ve faiz değerlendirmesi: ABD-Türkiye-Çin. International Social Mentality and Researcher Thinkers Journal, 6(39), 2626–2636. https://doi.org/10.31576/smryj.715
• Uysal, D., & Erdoğan, S. (2003). Enflasyon ile işsizlik oranı arasındaki ilişki ve Türkiye örneği (1980-2002). Sosyal Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 3(6), 35–47. https://dergipark.org.tr/tr/pub/susead/issue/28437/302918
• Victor, V., Karakunnel, J.J., Loganathan, S., & Meyer, D.F. (2021). From a recession to the Covid–19 pandemic: Inflation–Unemployment comparison between the UK and India. Economies, 9(2), 73. https://doi.org/10.3390/economies9020073
• Yıldırım, M., & Demir, H.U. (2021). Kredi kartı harcamalarını etkileyen makroekonomik faktörler ve Covid–19 pandemi dönemi üzerine bir inceleme. Ekonomi Politika ve Finans Araştırmaları Dergisi, 6(1), 159–180. https://doi.org/10.30784/epfad.830559
• Yuniarti, D., Rosadi, D., & Abdurakhman, A. (2021). Inflation of Indonesia during the Covid–19 pandemic. Journal of Physics: Conference Series (1821/012039), IOP Publishing. https://doi.org/10.1088/1742-6596/1821/1/012039