Eskimo Masallarındaki Kültürel Motiflerin İncelenmesi

Yıl 2024, Cilt: 13 Sayı: 2, 39 - 58, 26.12.2024

Şenay Uçar , Ezel Cansın Kanbur , Kenan Böğürcü

Öz

Masallar ortaya çıktığı toplumdan izler taşımış, bunu sonraki nesillere ve diğer toplumlara aktarmada başarılı olmuştur. Öncelikle kendisi de küçüklüğünü Eskimoların arasında geçirmiş, Kuzey kutbuna ilk ulaşan kâşif olan yazar Knud Rasmussen’in ‘‘Eskimo Masalları’’ ile hayat boyu çeviri uğraşına gönül vermiş yazar Kâmuran Şipal ’in ‘‘Eskimo Masalları’’ adlı kitapları alınmıştır. Eskimo masallarında yer alan hayvanlar motifleri ile çeşitli motif gruplarının S.Thompson’un tip sınıflandırmasına göre tespit edildiği bu çalışmada incelenen motif yapısı hakkında bilgi vermek amaçlanmıştır. Aynı zamanda incelenen motiflerden yola çıkarak Eskimo kültürünü tanıtacak dijital çizim içerikli Eskimo köyünün oluşturulmasıyla birlikte her iki kitaptan masal adlarına göre seçilen masallardaki olay örgüsünün ana düşüncesinin çıkarılması da hedeflenmiştir. Nitel araştırma yöntemiyle çalışmada veri analizi olarak içerik analizi yöntemi kullanılmıştır. Masallarda işlenen motifler fişlenerek tespit edilmiştir. Bir başka kişiden, masalları okuması istenerek yapılan sapmaların doğruluğunun değerlendirilmesi sağlanmıştır. İncelenen her iki kitaptaki hayvanlar motifine göre Eskimoların hayatlarının olmazsa olmazı olan fok balığı, balina, köpek, mors, ayı, ren geyiği, kuzgun motifleri en çok karşımıza çıkmıştır. Aynı şekilde çeşitli motif gruplarına göre incelediğimizde kayık, kürek, kızak, zıpkın, elbise, çizme, kürk, eldiven, çadır, ip, ok, gibi yine Eskimoların yaşamlarını sürdürmede etkili olan motif unsurlarını görüyoruz. Toplumsal olarak inanç dünyalarını yansıtan çeşitli motif gruplarında ise ruh, büyücü, canavar, cüce, dev, cin gibi öğeler bulunmaktadır. İncelenen motif yapısına göre de dijital çizimi yapılan öğelerle oluşturacağımız masal köyü ile Eskimoların yaşantısında her zaman yer bulan öğeleri ve yaşantısal olarak vazgeçilmezlerinin neler olduğunu da gözler önüne sermek istedik. Tespit edilen bu motiflerle kültürün, geleneğin kısacası toplumun masallara, masalların da topluma ve topluma dair her alana olan etkisinin önemini açıkça göstermektedir.

Anahtar Kelimeler

Dijital çizim, Eskimo Masalları, Masal köyü, Motif, Olay örgüsü

Kaynakça

• Akgün Çomak N. (2021). İletişim Araştırmaları ve Film Çözümlemeleri II Dijital Çağda Medya: Dijitalleşen Masallar: Masalsı Reklamlar Üzerine Bir Çalışma. Eğitim Yayınevi.
• Bayraktar Özen, C. ( 2022). Anadolu Masalları ve Bu Masalların Türkçe Öğretimindeki Yeri Üzerine Bir İnceleme. [Yayımlanmış yüksek lisans tezi]. Siirt Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Günay, U. (2011) Elazığ Masalları. Atatürk Üniversitesi Yayınları.
• İşnas, S. (2011). Masal Türünün Çocuktaki Kavram Gelişimine Etkisi Üzerine Bir Araştırma (Cahit Zarifoğlu Örneği). [Yayımlanmış yüksek lisans tezi]. Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Kaptan, Ş.T. (1988). Denizli’nin halk kültürü ürünleri. Yenigün Ofset Baskıcılık.
• Korkmaz, G. (2020).Kazak çocuk masallarında kullanılan motifler ve masalların Türkçe öğretimine faydaları. [Yüksek Lisans Tezi, Karabük Üniversitesi/Lisansüstü Eğitim Enstitüsü].
• Özer, N. (2004). Zincirleme masallarda yapı ve işlev. Milli Folklor.
• Sakaoğlu, S. (2019). Masal araştırmaları- 1. Akçağ Basım Yayın.
• Sakaoğlu, S. & Karadavut Z.(2011). Halk Masalları. Anadolu Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi Yayınları.
• Saltık, O. (2016). Derlenmiş masallar ile kurgulanmış masalların çocuğa görelik. [Yayınlanmamış doktora tezi]. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Seyidoğlu, B.(1987). “Masalın Kaynakları” Çocuk Edebiyatı Yılığı. Gökyüzü Yayınları.
• Yalçın, A. & Aytaş, G. (2014). Çocuk edebiyatı. Akçağ Basım Yayın.