İşlevini Yitirmiş Bir Sanayi Alanının Dönüşümünün Kent Kimliğine Etkisi: Bursa Sıcaksu Tabakhanler Bölgesi

Yıl 2016, Cilt: 12 Özel Sayı: 1, 0 - 0, 20.12.2016

Gökçen Kılınç Ürkmez , Gül Atanur

Öz

İşlevini yitirmiş sanayi alanları (brownfield) kentsel dönüşüm gerektiren alanlar içinde farklı birtakım dönüşüm öncelik ve stratejileri içerirler. Bu tür alanlarda, hem eski fonksiyonlarından kaynaklı çevresel kirliliklerinin yarattığı olumsuzlukların bertaraf edilmesi hem de üzerlerinde bulunan sanayi tesislerinin birer endüstri mirası olarak korunması yönünde müdahaleler söz konusu olmaktadır.  Özellikle sürdürülebilir kentleşme bağlamında birer fırsat olarak görülen bu alanlardaki sosyal, ekonomik ve çevresel problemler, çok daha bütünleşmiş bir yaklaşımı gerekli kılmaktadır.

Bursa Sıcaksu Tabakhaneler Bölgesi 2000’li yılların başından bugüne kadar bir türlü dönüşümün gerçekleşmediği ve mevcut haliyle kent kimliğini olumsuz yönde etkileyen bir alan durumundadır. Kentin en değerli bölgesinde yer almasına rağmen hala bir çöküntü bölgesi görünümünde olan alan için bugüne kadar farklı fonksiyonlar içeren projeler oluşturulmuş ancak hiçbirisi hayata geçirilememiştir. Son olarak da, alanın termal turizm merkezi olarak planlanması gündeme gelmiş ve bu sayede gelecekte Bursa’nın “termal kent “ kimliğine önemli bir katkı sunacağı savunulmuştur.

Bu çalışmada, Bursa’nın sanayi geçmişinde önemli bir yeri olan ve kent içindeki konumu nedeniyle zaman içinde yeni alan ihtiyaçlarının doğmasına bağlı olarak dönüşüm süreci içine giren Sıcaksu-Tabakhaneler Bölgesi için öngörülen projenin kent kimliğine katkısı ve tüm dünyada işlevini yitirmiş sanayi alanlarının dönüşümünde hakim olan yaklaşımlar çerçevesinde uygunluğunun değerlendirilmesi amaçlanmaktadır.

Kaynakça

• • Akın, B. (2014), “Osmanlı’nın son dönemlerinde Ayvalık ve yakın çevresinde endüstri ve ticaret yapıları” Doktora Tezi, ÇOMÜ Sosyal Bilimler Enstitüsü, Çanakkale.
• • Bartsch, C. (2002) “Financing Brownfield Cleanup and Redevelopment”, Government Finance Review, February 2010: 26-31.
• • Brachman, L. (2004), “Turning Brownfields into Community Assets: Barriers to Redevelopment” Recycling the City : The Use and Reuse of Urban Land, Rosalind Greenstein and Yeşim Süngü Eryılmaz (eds.) Lincoln Institute of Land Policy, Cambridge, Massachusetts, 67-88.
• • Bursa Büyükşehir Belediyesi, (2005) “Sağlıklı Bursa İçin Vizyonumuz ve Projelerimiz” http://www.bursa.bel.tr/dosyalar/vizyon_ve_planlarimiz_trk_02_aralik_2005.pdf, (Nisan,2016)
• • Bursa Büyükşehir Belediyesi, (2009), “Tabakhaneler Temizleniyor” http://www.bursa.bel.tr/?bolum=haber&id=1127, (Nisan,2016)
• • Bursa Büyükşehir Belediyesi, (2010), “Tabakhaneler Moloz Yığınlarından Arınıyor”, http://www.bursa.bel.tr/?bolum=haber&id=4182, (Nisan, 2016)
• • Bursa Büyükşehir Belediyesi, (2013a), “Sıcaksu’da Dönüşüm Başlıyor”, http://www.bursa.bel.tr/?bolum=haber&id=13136, (Nisan, 2016)
• • Bursa Büyükşehir Belediyesi, (2013b), “Bursa’nın 2030 Planı açıklandı”, http://cevreduzeniplani.bursa.bel.tr/basindan/bursanin-2030-plani-aciklandi-2-2349.html, (Nisan,2016)
• • Bursa Büyükşehir Belediyesi, (2014), “Bursa: Termal Turizmin Yeni Başkenti” Kentsel Dönüşüm Şube Müdürlüğünce hazırlanan tanıtım kitabı.
• • Bursa Büyükşehir Belediyesi, (2015), “Bursa Stratejik Planı 2015-2019, http://www.bursa.bel.tr/dosyalar/birimek/2015-2019-stratejik-plan.diger.0Sa43lZ6T6..pdf, (Nisan,2016)
• • Cengiz, N. (2001), “Deri Sanayinde Kullanılan Kimyasalların İşçi ve Çevre Sağlığına Etkilerinin Araştırılması”, Doktora Tezi, Y.Y.Ü. Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Farmakoloji ve Toksikoloji, Van.
• • Deitrick, S.E. (1999), "Multi-layered economic restructuring in an old industrial region: The Pittsburgh Transition", The Great Lakes Geographer, 6(1-2):12-28
• • De Sousa, C. (2001), “Contaminated sites: The Canadian situation in an international context”, Journal of Environmental Management, (62):131-154
• • De Sousa, C. (2005), “Policy performance and brownfield redevelopment in Milwaukee, Wisconsin”, Professional Geographer, Volume 57, Issue 2, pp. 312 – 327
• • Eisen, J. B., (1999), “Brownfields Policies for Sustainable Cities” Duke Environmental Policy Reform, Vol 9, 187-229
• • Guglielmi,A.,O., (2006), Recreating the Western City in a Post Industrialized World: European Brownfield Policy and an American Comparison., European Policy, HeinOnline, 53 Buffalo Law Review 1273-1312
• • Güvenç, B. (1991), “Kentlerin Kimliği ve Antalya üzerine Notlar, Öneriler, Örnekler” Mimarlık Dergisi, 1, ss19-28
• • Howland, M. (2003), “Private Initiative and Public Responsibility for the Redevelopment of Industrial Brownfields: Three Baltimore Case Studies”, Economic Development Quarterly, 17(4): 367-381
• • Kacabova, P., (2001), Dealing With the Environmental Damages From The Past in the Czech Republic. Pp. 8-11, CLARINET Sustainable Management of Contaminated Land Final Conference, June 21-22, 2001 Vienna, Austria, Federal Environment Agency Austria and the Federal Ministry for Agriculture, Forestry, Environment and Water Management, pp. 123.
• • Kazas, J. (2008), “Endüstriyel Miras Kapsamındaki Alanların Kentsel Yenilemeyi Oluşturmadaki Rolünün İrdelenmesi: Ödemiş Örneği”, Doktora Tezi, YTÜ Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• • Kılınç, G. (2012) “Assessment of Brownfields Redevelopment Projects in Pittsburgh, PA with their Economic, Social and Institutional Dimensions”, AESOP’2012, (10-14 Temmuz 2012), Ankara.
• • Kılınç-Ürkmez, G. (2015), Brownfields Redevelopment: Strategies for Turkey Through Pittsburgh Case, Lap Lambert Publishing, Germany.
• • Koçak, M. (2013) “İşlevini Yitirmiş Sanayi Alanlarının Dönüşümüne İlişkin Çevresel Risk Değerlendirmesi, Strateji ve Öneriler: Kayseri Sümerbank Bez Fabrikası Örneği”, Y. Lisans Tezi, Erciyes Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Kayseri.
• • Köksal, T.G. (2005) “ İstanbul’daki Endüstri Mirası için Koruma ve Yeniden Kullanım Önerileri”, Doktora Tezi, İTÜ Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• • Marsikova, K. (2006), “Brownfield Sites in Europe”, Liberec Teknik Üniversitesi- İktisat Fakültesi 5. Uluslar arası Avrupa Bölgesi Çek Girişimcilik Sempozyumu, 2006 Yılı Avrupa Bölgesinde Çek Girişimciliği, Liberec Teknik Üniversitesi Yayını.
• • Ocakçı, M. ve Aydın-Türk, Y. (2012) “Kentsel Kimlik”, Kentsel Planlama Ansiklopedik Sözlük (derleyen: Melih Ersoy), Ninova Yayınları, İstanbul.
• • Oliver, L., Ferber, U., Grimski, D. Millar, K. ve Nathanail, P. (2005), “The Scale and Nature of European Brownfields”, http://www.cabernet.org.uk/resourcefs/417.pdf, (Mart,2016)
• • Oral, Elif Ö. (2004), “Bursa’daki İpek Fabrikaları ve İpekçilikle İlgili Endüstri Mirasının Korunması”, Doktora Tezi, İTÜ Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• • Pellow, D.N. (1998), A Community Based Perspective on Brownfields: Seeking Renewal From the Bottom-Up, Evanston II: North Western University, Departments of Sociology, Institute for Policy Research
• • Polat, S. ve Dostoğlu, N. (2007), “Kentsel Dönüşüm Kavramı Üzerine: Bursa’da Kükürtlü ve Mudanya Örnekleri”, Uludağ Üniversitesi Mühendislik-Mimarlık Fakültesi Dergisi, 12(1), 61-76
• • Rafson, H., ve Rafson, R. (1999), Brownfields: Redeveloping Environmentally Stressed Properties, McGraw-Hill, New York.
• • Tekeli, İ. (1991), “Bir Kentin Kimliği Üzerine Düşünceler”, Kent Planlaması Konuşmaları, TMMOB Mimarlar Odası, Ankara,ss79-88.
• • Thornton, G.; Franz, M.; Edwards, D.; Pahlen, G.; Nathanail, P (2007), “ The Challenge of Sustainability: Incentives for Brownfield Regeneration in EU”, Environmental Science and Policy, 10(2): 116-134
• • Tolga, H.B. (2006), “ Endüstriyel Alanların Dönüşümü, Kentsel Mekana Etkileri: Beykoz Kundura ve Deri Fabrikasi İçin Bir Dönüşüm Senaryosu”, Y. Lisans Tezi, Yıldız Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• • WPBC (Western Pennsylvania Brownfields Center), (2007), “Southside Works (LTV)”, http://www.cmu.edu/steinbrenner/brownfields/Case%20Studies/pdf/southside%20works%20-%20LTV.pdf , (Nisan, 2016)