ORTAYA ÇIKARAN FAKTÖRLER DOĞRULTUSUNDA GÜVENCESİZ İSTİHDAM: BİREY VE AİLE ÜZERİNE ETKİLERİ

Yıl 2021, Cilt: 17 Sayı: 2, 191 - 212, 22.11.2021

Gözde Soysal

Öz

Güvencesiz istihdam, hem çalışma yaşamı kalitesini belirleyen hem de bireyin tüm hayatını etkileyen oldukça önemli bir olgudur. Güvencesiz istihdamı tanımlamak için standart istihdamın niteliklerinden yola çıkılabilmektedir. Keynesyen refah devletinin temel hedeflerinden biri olan tam istihdam doğrultusunda 1945-1975 yılları arasında “Altın Çağ” olarak adlandırılan dönemde fordist kitle üretimiyle birlikte standart istihdam koşulları hüküm sürmüştür. Ancak 1970’li yılların ikinci yarısından itibaren yaşanan petrol krizi tüm dünyada birçok alanda yaşanan dönüşüm sürecinin başlangıcını oluşturmuştur. Kitle üretim ve tüketiminin krize girmesi, tüm dünyada neo liberal politikaların benimsenmesi gibi değişimler standart istihdam koşullarından uzaklaşılarak güvencesiz istihdam koşullarının ortaya çıkmasına neden olmuştur. Bu nedenle çalışma kapsamında öncelikle güvencesiz istihdam olgusunun farklı tanımlamaları ele alınacak daha sonra standart istihdam ve tarihsel süreçte bu istihdam şeklinin üretim sistemi olan fordist kitle üretiminden yola çıkılarak açıklanacaktır. Ardından güvencesiz istihdam koşullarının ortaya çıkmasına neden olan faktörler olarak 1970’li yıllarda refah devletinin yaşadığı krizle birlikte istihdam koşullarında meydana gelen değişimler, siyasal ve ekonomik paradigmalardaki dönüşüm, bilgi teknolojilerinin gelişmesi ve üretimde yaşanan değişimler ele alınacaktır. Son olarak güvencesiz istihdam koşullarının birey ve aile üzerine etkileri analiz edilmeye çalışılacaktır.

Anahtar Kelimeler

güvencesiz istihdam, standart istihdam, belirsizlik

Kaynakça

• KAYNAKÇA Beck, U, (2011). Risk Toplumu, çev. Kazım Özdoğan- Bülent Doğan, İstanbul, İthaki Yayınları.
• Bora, T. Ve Erdoğan, N. (2011). “Cüppenin, Kılıcın, Kalemin Mahçup Yoksulları: Yeni Kapitalizm, Yeni İşsizlik ve Beyaz Yakalılar”, Boşuna mı Okuduk?, ed: Tanıl Bora- Aksu Bora- Necmi Erdoğan- İlknur Üstün, 2.b., İstanbul, İletişim Yayınları.
• Bora, T. (2011). “Beyaz Yakalıların İş Bulma ve Geçinme Stratejileri”, Boşuna mı Okuduk?, Tanıl Bora- Aksu Bora- Necmi Erdoğan- İlknur Üstün, 2.b., İstanbul, İletişim Yayınları.
• Bozkurt, V. (2003). “Bilgi Toplumunun Getirdikleri ve Türkiye”, İş Güç Endüstri İlişkileri ve İnsan Kaynakları Dergisi, c:5, s:2.
• Bozkurt, V. Ve Baştürk, Ş. (2021). “Örgütlerde İşgücünün Değişimi: Çalışan Profilindeki Farklılaşma ve Vasıf Düzeyinin Etkileri”, Örgüt Sosyolojisi, ed. Memet Zencirkıran, Bursa, Dora Yayınları, ss:405-433. Castells, M. (2013). Enformasyon Çağı: Ekonomi, Toplum ve Kültür Ağ Toplumunun Yükselişi, çev. Ebru Kılıç, İstanbul, İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
• Çakır, Ö. (2007). “İşini Kaybetme Kaygısı: İş Güvencesizliği”, Çalışma ve Toplum, s:1, ss:117-144.
• DİSK-AR, (2017). “Türkiye İşçi Sınıfı Gerçeği Araştırması” http://disk.org.tr/wp-content/uploads/2018/02/DISK-Turkiye-Isci-Sinifi-Arastirmasi-Basin-Toplantisi-Ozet-Rapor-1.pdf 10.05.2019
• Doogan, K. (2001). “ Insecurity and Long-Term Employment”, Work Employment Society, Vol.15, Issue 3, ss:419-441
• Erdut, Z. (2004). “Liberal Ekonomi Politikaları ve Sosyal politika”, Çalışma ve Toplum, s:2, ss:11-37.
• Erdoğan, N. (2011). “ Sancılı Dil, Hadım Edilen Kendilik ve Aşınan Karakter: Beyaz Yakalı İşsizliğine Dair Notlar”, Boşuna mı Okuduk?, Tanıl Bora- Aksu Bora- Necmi Erdoğan- İlknur Üstün, 2.b., İstanbul, İletişim Yayınları.
• Ferrie E., J. (1999). “Health Consequences of Job Insecurity”, Labour Market Changes and Job Insecurity: A Challenge For Social Welfare and Health Promition, eds. Jane E. Ferrie-Michael G. Mamot-John Griffiths- Erio Ziglio, WHO Regional Publications, European Series, No:81, Denmark, ss:59-99.
• Giddens, A. (2019). Sosyoloji, çev. E. Arzu Kayhan, İstanbul, Kırmızı Yayıncılık.
• Giddens, A. (2012). Sosyoloji, çev. Cemal Güzel, İstanbul, Kırmızı Yayıncılık.
• Gorz, A. (1995). İktisadi Aklın Eleştirisi, çev. Işık Ergüden, İstanbul, Ayrıntı Yayınları.
• Greenhalgh, L.- Rosanblatt, Z. (1984). “Job Insecurity:Toward Conceptual Clarity”, Academy of Management Review, Vol.9, ss:438-448.
• Gül Sallan, S. (2006). Sosyal Devlet Bitti Yaşasın Piyasa, Ankara Ebabil Yayıncılık, 2.b.
• Harvey, D. (2014). Postmodernliğin Durumu, çev. Sungur Savran, İstanbul, Metis Yayınları.
• Jain, A.- Hassard, J. (2014). Precarious work: definitions, workers, affected and OSH https://oshwiki.eu/wiki/Precarious_work:_definitions,_workers_affected_and_OSH_consequences
• Kalleberg, Arne, L., (2009), “Precarious Work, Insecure Workers: Employment Relations in Transition”, American Sociological Rewiew, Vol.4, ss:1-22.
• Kumar, K. (2013). Sanayi Sonrası Toplumdan Post-Modern Topluma, çev. Mehmet Küçük, Ankara, Dost Kitapevi Yayınları.
• Levidow, L. (2008). “Yüksek Öğretimde Neoliberal Gündemler”, A. Saad-Filho- D. Johnston, Neoliberalizm:Muhalif Bir Seçki, İstanbul, Yordam Kitap.
• Milberg, W. – Winkler, D. (2011). “ Actual and Perceived Effects of Offshoring on Economic Insecurity: The Role of Labour Market Regimes”, Making Golobalization Socially Sustainable, eds. March Bacchetta- Marion Jansen, World Trade Organization- International Labour Office, Genava.
• Munck, R. (2013). “The Precariat: a view from the South” Third World Quarterly, 34/5, ss:747-762.
• Munck, R. (2003). Emeğin Yeni Dünyası, (çev. Mehmut Tekçe), İstanbul, Kitap Yayınevi.
• Özdemir, S. (2007). Küreselleşme Sürecinde Refah Devleti, İstanbul Ticaret Odası Yayınları.
• Piore, M. (2011). “Post-Fordizm”, Sosyolojide Temel Fikirler, çev. Ümit Tatlıcan-Gülhan Demiriz, 4.b. İstanbul, Sentez Yayıncılık, ss:440-446.
• Rosenau, Marie P. (2004). Post- Modernizm ve Toplum Bilimleri, çev. Tuncay Birkan, 2.b. İstanbul, Bilim ve Sanat Yayıncılık.
• Savul, G. (2012). “Standart Dışının Standartlaşması: Güvencesiz İstihdam”, Güvencesizleştirme: Süreç, Yanılgı, Olanak, ed. Özay Göztepe, Ankara, Notabene Yayınları.
• Selamoğlu, A. (2002). “Gelişmiş Ülkelerde İstihdam Politikaları, Esneklik Arayışı ve Etkileri”, Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, c:4, s:2.
• Sennett, R. (2005). Saygı, çev. Ümmühan Bardak, İstanbul, Ayrıntı yayınları, 2.b.
• Sennett, R. (2011). Yeni Kalizmin Kültürü, çev. Aylin Onacak, İstanbul, Ayrıntı Yayınları.
• Sennett, R. (2012). Karakter Aşınması, çev. Barış Yıldırım, 6.b., İstanbul, Ayrıntı Yayınevi.
• Soysal, G. (2015). Güvencesiz İstihdam: Bursa’da Kamu Sektöründe Taşeron Çalışanlar Üzerine Nitel Bir Araştırma, (Yüksek Lisans Tezi), Bursa Uludağ Üniversitesi. Standing, G. (2014). Prekarya, çev. Ergin Bulut, İstanbul, İletişim Yayıncılık.
• Sümer N., Solak N., Harma M., (2013). İşsiz Yaşam: İşsizliğin ve İş Güvencesizliğinin Birey ve Aile Üzerindeki Etkileri, İstanbul, Koç Üniversitesi Yayınları.
• Şenkal, A. (2015). Sosyal Boyutuyla Bilgi Ekonomisi ve Emek, Kocaeli, Umuttepe Yayınları.
• Tokol, A. (2000). “Küreselleşme ve Endüstri İlişkileri Üzerine Etkileri”, Küreselleşmenin İnsani Yüzü, ed. Veysel Bozkurt, Bursa, Alfa Yayınevi, s:131-152.
• Tokol, A. (2017). Endüstri İlişkilerinde Yeni Gelişmeler, 4.b, Bursa, Dora Yayınları.
• Twenge, M. Jean, (2009). Ben Nesli, çev. Esra Öztürk, İstanbul, Kaknüs Yayıncılık.
• Ulukan, U. (2014). “ Esneklik ve Güvence Arasında Bir Denge Mümkün mü: Avrupa ve Türkiye’den Güvenceli Esneklik Pratikleri”, Türkiye’de Esnek Çalışma, ed. Özgür Müftüoğlu- Arif Koşar, Evrensel Kültür Kitaplığı.
• Uyanık, Y. (2008). “Neoliberal Küreselleşme Sürecinde İşgücü Piyasaları”, Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, c:10, s:2.
• Zencirkıran, M. (2020). “Küreselleşme, Küresel Sosyal Sorunlar ve Çözüm Arayışları”, Türkiye’nin Toplumsal Yapısı, ed. Memet Zencirkıran, Bursa, Dora Yayınları.
• Zencirkıran, M. (2020). Sosyoloji, Bursa, Dora Yayınları.
• Zengingönül, O. (2004). Yoksulluk, Gelişmişlik ve İşgücü Piyasaları Ekseninde Küreselleşme, Adres Yayınları.