Öğretmenlerin Proaktif Kişilik Özelliklerinin Problem Çözme Becerilerini Yordama Gücü

Yıl 2019, Cilt: 45 Sayı: 45, 175 - 189, 03.01.2019

Gönül Şener

Öz

Bu çalışmada, alan yazındaki araştırmalardan yola
çıkarak proaktif kişilik özelliklerinin, problem çözme becerilerini ne düzeyde
yordadığı araştırılmaya değer görülmüştür. Araştırmada, öğretmenlerin proaktif
kişilik özelliklerin problem çözme yeteneğine güven, kişisel kontrol,
yaklaşma-kaçınma alt boyutlarından oluşan problem çözme becerilerini yordama
düzeyini belirlemek amaçlanmıştır. Nicel araştırma paradigması doğrultusunda
hazırlanan bu araştırmada ilişkisel tarama modeli kullanılmıştır. Bu doğrultuda
proaktif kişilik kavramı bağımsız değişken, problem çözme becerileri ise
bağımlı değişken olarak ele alınmıştır. Araştırmada Problem Çözme Envanteri ile
Proaktif Kişilik Özellikleri Ölçeğinin Türk dil ve kültür yapısına uyarlanmış
hali kullanılmıştır. Araştırmanın sonucunda öğretmenlerin proaktif kişilik
özellikleri ile problem çözme becerileri ve problem çözmenin alt boyutları olan
problem çözme yeteneğine güven, yaklaşma-kaçınma, kişisel kontrol arasında
pozitif ve anlamlı bir ilişki olduğu görülmektedir. Her üç alt boyut için ANOVA
değerlerine bakıldığında p değerinin anlamlı olduğu; bir başka deyişle
regresyon modelinin geçerli olduğu söylenebilir. Regresyon katsayılarının
anlamlılığına ilişkin t-testi sonuçları ise proaktif kişilik özelliklerinin
problem çözme yeteneğine güven, yaklaşma-kaçınma ve kişisel kontrol alt boyutu
üzerinde anlamlı bir yordayıcı olduğu görülmektedir. Ayrıca bütün alt boyutlar
için Durbin-Watson değerleri hata terimleri arasında bir ilişkinin olmadığı
varsayımı doğrulanmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Proaktif Kişilik, Problem Çözme Becerisi

The Predictive Power of Teachers' Proactive Personality Traits on Their Problem Solving Skills

Öz

In
this research, it was aimed to determine the level of teachers' proactive
personality traits predicting the problem-solving skills consisting of the
sub-dimensions of confidence in problem-solving ability, personal control and
approach-avoidance. The relational
screening model was used in this research which was prepared in accordance with
the quantitative research paradigm. Accordingly, the concept of proactive
personality was discussed as an independent variable, and problem solving
skills were discussed as dependent variables. It is seen that there is a positive and significant relationship
between teachers' proactive personality traits and problem solving skills and
confidence in problem-solving ability, approach-avoidance and personal control,
which are the sub-dimensions of problem solving. When the ANOVA values are
examined for all three sub-dimensions, it can be said that the value p is significant,
in other words, the regression model is valid. According to the t-test results
regarding the significance of the regression coefficients, it is seen that
proactive personality traits are a significant predictor on the sub-dimensions
of confidence in problem solving ability,
approach-avoidance and personal
control. Furthermore, according to Durbin-Watson values for all
sub-dimensions, the assumption that there is no relationship between error
terms is confirmed.

Anahtar Kelimeler

Proactive Personality, Problem-Solving Skills

Kaynakça

• Altunışık, R., Recai, C., Bayraktaroğlu, S. ve Yıldırım, E. (2010). Sosyal Bilimlerde Araştırma Yöntemleri SPSS Uygulamaları. Adapazarı: Sakarya Kitabevi.
• Ashford, S. J. & Black, J. S. (1996). Proactivity During Organizational Entry: Antecedents, Tactics, and Outcomes. Journal of Applied Psychology, 81, 199–214.
• Bateman, T. S. & Grant, J. M. (1993). The Proactive Component of Organizational Behavior. Journal of Organizational Behavior, 14, 103-118.
• Boyar, E. ve Güngörmüş, A. H. (2016). Muhasebe Meslek Mensuplarının Proaktif Kişilik Özelliklerinin, Kariyer Memnuniyeti İle UFRS’ ye Bakış Açıları ve Bilgi Düzeyleri Üzerine Etkisi, Muhasebe ve Finansman Dergisi, 55-66.
• Brophy J. (1983). Research on the Self-Fulfilling Prophecy and Teacher Expectations. Journal of Educational Psychology, 75, 631-661.
• Crant J. M. 2000. Proactive Behavior in Organizations. Journal of Management, 26, 435-462.
• Crant, J. M. (1995). The Proactive Personality Scale and Objective Job Performance Among Real Estate Agents. Journal of Applied Psychology, 80, 532–537.
• Çokluk, Ö., Şekercioğlu, G. ve Büyüköztürk, Ş. (2010). Çok Değişkenli İstatistik SPSS ve LISREL Uygulamaları, Pegem Akademi Yayınları, Ankara.
• D’zurilla, T. J. & Goldfried, M. R. (1971), Problem Solving and Behavior Modification. Journal of Abnormal Psychology, 18, 407–426.
• Duygulu, E. (2008). Algılanan Kurumsal Görünüm, Proaktif Kişilik Özelliği ve İş Kurma (Girişimcilik) Tutumu: Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Öğrencileri Üzerine Bir İnceleme, Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 10(2), 95-120.
• Erdem, A. R. ve Yazıcıoğlu, A. (2015). Öğretmen Adaylarının Problem Çözme Becerileri İle Eleştirel Düşünme Becerileri Arasındaki İlişki, Türkiye Sosyal Politika ve Çalışma Hayatı Araştırmaları Dergisi, 5(9), 27-41.
• Gupta, V. K. & Bhawe, N. M. (2007). The Influence of Proactive Personality and Stereotype Threat on Women's Entrepreneurial Intentions, Journal of Leadership and Organizational Studies, 13, 73–85.
• Henley, M. (2006). Classroom Management: A Proactive Approach. Upper Saddle River, NJ: Pearson Merrill Prentice Hall.
• Heppner, P. P., Baumgardner, A. H. & Jakson, J. (1985). Depression and Attributional Style: Are They Related?, Cognitive Therapy and Research, 9, 105–113.
• Heppner, P.P. & Petersen, C.H. (1982). The Development and İmplications of A Personal Problem -Solving Inventory, Journal of Counseling Psychology, 29, 66-75.
• Heppner, P.P. & Baker, C.E. (1997). Application of Problem Solving Inventory, Measurement and Evaluation in Counseling and Development, 29,(4),129-143.
• Jawahar, I. M. & Liu, Y. (2016). Why Are Proactive People More Satisfied With Their Job, Career, and Life? An Examination of the Role of Work Engagement, Journal of Career Development, 44(4), 344-358.
• Karasar, N. (2007). Bilimsel Araştırma Yöntemleri. (17.baskı). Ankara: Nobel Yayıncılık.
• Konaklıoğlu, E. ve Kızanlıklı, M. M. (2011). Üniversite Öğrencilerinin Proaktif Kişilik Özellikleri İle Girişimcilik Eğilimleri Arasındaki İlişki, Ticaret ve Turizm Eğitim Fakültesi, 1, 72-92.
• Lee, S.M. & Peterson, S. (2000). Culture, Entrepreneurial Orientation and Global Competitiveness, Journal of World Business, 35, 401–416.
• Li, W. D., Frese, M. Fay, D., Harms, P., & Gao, X. (2014). Reciprocal Relationship Between Proactive Personality and Work Characteristics: A Latent Change Score Approach, Journal of Applied Psychology, 99(5), 948-965.
• Morrison, E. W. (1993a). Newcomer Information Seeking: Exploring Types, Modes, Sources, and Outcomes, Academy of Management Journal, 36, 557–589.
• Morrison, E. W. (1993b). Longitudinal Study of The Effects of İnformation Seeking on Newcomer Socialization, Journal of Applied Psychology, 78, 173–183.
• Oral Kaya, N., Vergili, A. ve Erdem, R. (2016). Sağlık Çalışanlarının Proaktif Kişilik Yapıları İle Duygusal Bulaşma Durumları Arasındaki İlişkinin İncelenmesi Üzerine Bir Araştırma, Balkan Sosyal Bilimler Dergisi, 91-103.
• Prabhu, V. P. (2007). Understanding The Effect of Proactive Personality on Job Related Outcomes In An Organizational Change Setting. Unpublished doctoral thesis. Auburn University, Auburn, Alabama.
• Rosenberg, M. (1989). Society and The Adolescent Self-Image. (Rev. ed.). Middeltown, CT: Wesleyan University Press.
• Siebert, S. E., Crant, M. J. & Kraimer, M. L. (1999). Proactive Personality and Career Success, Journal of Applied Psychology, 84(3), 416-423.
• Şahin, N., Şahin, N. H., and Heppner, P. P. (1993). Psychometric Proporties of the Problem Solving Inventory in a Group of Turkish University Students, Cognitive Therapy and Research, 4 (17), 379–396.
• Thompson, J. A. (2005). Proactive Personality And Job Performance: A Social Capital Perspective, Journal of Applied Psychology, 90, 1011–1017.
• Uncuoğlu Yolcu, İ. ve Çamak, A. F. (2017). Proaktif Kişilik İle Proaktif Çalışma Davranışı İlişkisi Üzerinde Psikolojik Güçlendirmenin Etkisi, Uluslararası Yönetim İktisat ve İşletme Dergisi, 13(2), 425-438.
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2006). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri. (6. baskı). Ankara: Seçkin Yayıncılık.