Müdür Yardımcılığının Henry Mintzberg’in Yöneticinin Özelliklerine İlişkin Görüşleri Bağlamında Değerlendirilmesi

Yıl 2021, Sayı: 51, 276 - 298, 14.01.2021

Abdullah Balıkçı

https://doi.org/10.9779/pauefd.699705

Öz

Okulların diğer örgütler gibi amaçları doğrultusunda yönetilmesinde yöneticilere ihtiyaç vardır. Okullarda bu görevi üstelenenlerden birisi müdür yardımcılarıdır. Bu araştırmada amaç, müdür yardımcılarının okuldaki yerlerini ve özelliklerini nasıl anlamlandırdıklarını H. Mintzberg’in yöneticinin özellikleriyle ilgili görüşlerini dikkate alarak ortaya koymaktır. Araştırmada nitel araştırma yöntemi ve fenomenolojik desen kullanılmıştır. Araştırmanın katılımcıları Konya’da görev yapan 19 müdür yardımcısıdır. Veriler; görüşmelerden, gözlemlerden ve dokümanlardan elde edilmiştir. Verilerin analizi için betimsel ve içerik analizinden faydalanılmıştır. Analizler sonucu iki tema ortaya çıkmıştır: Bunlar müdür yardımcısının okul için anlamı ve müdür yardımcısının özellikleridir. Araştırmanın sonuçlarına göre, müdür yardımcılığına hem formal hem de informal anlamlar yüklenmektedir. Buna paralel olarak müdür yardımcısının bürokrasi ve iletişim başta olmak üzere farklı ve birçok özelliği vardır. Araştırmada, Henry Mintzberg’in yöneticinin özellikleriyle ilgili görüşleri elde edilen görüşme verileriyle karşılaştırılmış ve görüşlerin elde edilen verilerle genelde örtüştüğü görülmüştür. Araştırmanın son bölümünde araştırmacılar ve uygulayıcılar için önerilere yer verilmiştir.

Anahtar Kelimeler

okul yönetimi, müdür yardımcısı, nitel araştırma, Henry Mintzberg,

Assessment of Assistant Principal in the Context of Henry Mintzberg’s Views on The Administrator’s Features

Öz

Administrators are needed to administrate schools for their purposes, like other organizations. One of those who assume this task in schools is the assistant principals. The purpose of this study is to reveal how the assistant principals made sense of their place and characteristics in the school in the context of H. Mintzberg’s views on the administrator’s features. Qualitative research methods and phenomenological patterns were used in this study. The participants of the research were 19 assistant principals working in Konya. The data were obtained from the interviews, observations, and documents. Descriptive and content analysis methods were used for data analysis. In this regard, two themes emerged: the meaning of the assistant principal for the school and the characteristics of the assistant principal. According to the research results, both formal and informal meanings are attributed to the assistant principal. In parallel, the assistant principal has different and many features, especially bureaucracy and communication. In this study, Henry Mintzberg's opinions about the administrators were compared with the interview data obtained, and it was observed that the views generally overlapped with the data obtained. In the last part of this study, suggestions for researchers and practitioners were included.

Anahtar Kelimeler

school administration, assistant principal, qualitative research,, Henry Mintzberg,

Kaynakça

• Acar, Ç. (2019). Ortaokullarda görev yapan okul yöneticilerinin mesleki deneyimlerinin incelenmesi: fenomonolojik bir çalışma. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Marmara Üniversitesi, İstanbul.
• Acosta, N. J. (2015). The accountability role of middle school assistant principals: relating to teachers and students (Doctoral dissertation) Retrieved from ProQuest Dissertations and Theses. UMI Number: 3712003
• Açıkalın, A. (1998). Toplumsal kurumsal ve teknik yönleriyle okul yöneticiliği. Ankara: PegemA.
• Balıkçı, A. (2016). Bürokrasi ve gündelik hayat bağlamında okul müdürlüğünün incelenmesi (Yayımlanmamış doktora tezi). Osmangazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Eskişehir.
• Brooks, K. J. (2014). How do principals and assistant principals differ in their beliefs regarding the characteristics and culture of a good school. Unpublished Doctor of Education Doctoral Thesis, University of Houston.
• Bursalıoğlu, Z. (2000). Okul yönetiminde yeni yapı ve davranış. Ankara: PegemA.
• Bursalıoğlu, Z. (2003). Eğitim yönetiminde teori ve uygulama. Ankara: PegemA.
• Christensen, L.B., Johnson, R.B.,& Turner, L.A. (2015). Nitel ve karma yöntem araştırmaları (M. Sever, Çev.), (A. Aypay, Çev. Ed.) Araştırma yöntemleri desen ve analiz (s. 400-433) içinde. Ankara: Anı.
• Cranston, N., Tromans, C., & Reugebrink, M. (2004). Forgotten leaders: What do we know about the deputy principal ship in secondary schools? International Journal of Leadership in Education, 7(3), 225-242.
• Creswell, J. W. (2016). Nitel araştırma tasarımı. A. Budak ve İ. Budak, (Çev.), M. Bütün ve S. B. Demir, (Çev. Ed.), Nitel araştırma yöntemleri (s. 42-68) içinde. Ankara: Siyasal.
• Döş, İ. ve Savaş, A. C. (2015). Elementary school administrators and their roles in the context of effective schools. SAGE Open, 1–11.
• Drucker, P. F. (2011). Etkin yöneticiyi etkin yapan nedir? (M. İnan, Çev.), Liderlik (s. 35-51) içinde. İstanbul: Optimist.
• Dwyer, C. P (1993). Administrator perceived differences in the role of the suburban secondary school assistant principal Doctoral dissertation) Retrieved from ProQuest Dissertations and Theses. UMI Number: 9332791
• Eren, E. (2001). Yönetim ve organizasyon. İstanbul: Beta.
• Ersoy, A. F. (2016). Fenomenoloji. A. Saban ve A. Ersoy (Ed.), Eğitimde nitel araştırma desenleri ( s. 51-110) içinde. Ankara: Anı.
• Glesne, C. (2015). Nitel araştırmaya giriş. A. Ersoy, (Çev.), A. Ersoy ve P. Yalçınoğlu, (Çev. Ed.), Öykünüzü keşfetmek: veri analizi ( s. 255-300) içinde. Ankara: Anı.
• Grissom, J. A., Loeb, S. (2011). Triangulating principal effectiveness: how perspectives of parents, teachers, and assistant principals ıdentify the central ımportance of managerial skills. American Educational Research Journal, 48 (5), 1091–1123.
• Gökçe, O. (2019). Klasik ve nitel içerik analizi. Konya: Çizgi. Hausman, C., Nebeker, A., McCreary, J., & Donaldson, G. (2002). The worklife of the assistant principal, Journal of Educational Administration, 40 (2), 136-157.
• Hohner, J. (2016). Exploring the transition from classroom teacher to vice-principal in rural schools. Electronic Thesis and Dissertation Repository, 4214.
• Karasoy, M. (2010). Okul müdür yardımcılığından müdürlüğe geçiş ve bu süreçte karşılaşılan sorunlar (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Yeditepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Karpinski, C. F. (2008). This is my school, not yours a novice assistant principal’s attempt to lead. Journal of Cases in Educational Leadership, 11(1), 87-96.
• Koçel, T. (2001). İşletme yöneticiliği. İstanbul: Beta.
• Kotnis, B. (2004). Enabling bureaucraiıes ın educatıon: a case study of formalization in an urban district and schools (Doctoral dissertation) Retrieved from ProQuest Dissertations and Theses. UMI Number: 3141293
• Landry, T. J. (2012). The role of school assistant principals and their perceptions regarding the characteristics and culture of a good school (Doctoral dissertation) Retrieved from ProQuest Dissertations and Theses. UMI Number: 3515584
• Lennon, P. A. (2009). The relationship of bureaucratic structure to school climate: an exploratory factor analysis of construct validity. Doctoral dissertation, Retrieved from ProQuest Dissertations and Theses, UMI Number: 3421862.
• Madden, A. C. (2008). Preparation of the assistant principal for the role of the principal: an examinatıon of real tasks as compared to the perceived ideal tasks (Doctoral dissertation) Retrieved from ProQuest Dissertations and Theses. UMI Number: 3323223
• McCrary Cramp, A. (2006). Opinions, beliefs, and attitudes, ıncluding perceived value, that Virginia principals and assistant principals have towards mentoring for their job assignment. Doctoral dissertation, Retrieved from ProQuest Dissertations and Theses, UMI Number: 3322183.
• Merriam, S. B. (2015a). Nitel araştırma desen ve uygulama için bir rehber (S. Turan, D. Yılmaz, Çev.), (S. Turan, Çev. Ed.). Araştırmanın desenlenmesi ve örneklem seçimi (s. 55-82) içinde. Ankara: Nobel.
• Merriam, S. B. (2015b). Nitel araştırma desen ve uygulama için bir rehber (H. Özen, M. Yalçın, Çev.), (S. Turan, Çev. Ed.). Dikkatli bir gözlemci olmak (s. 111-131) içinde. Ankara: Nobel.
• Merriam, S. B. (2015c). Nitel araştırma desen ve uygulama için bir rehber (E. Dinç, Çev.), (S. Turan, Çev. Ed.). Nitel araştırmalarda geçerlik, güvenirlik ve etik (s. 199-228) içinde. Ankara: Nobel.
• Miles, M. B., & Huberman A. M. (2015). Veri toplamaya odaklanmak ve veri toplamayı sınırlamak: anlamlı bir başlangıç (D. Örücü, Çev.), (S. Akbaba Altun, A. Ersoy, Çev. Ed.) Nitel veri analizi (s. 16-39) içinde. Ankara: PegemA.
• Milli Eğitim Bakanlığı (MEB) (2013). Millî eğitim bakanlığı ortaöğretim kurumları yönetmeliği. [Çevrim-içi: http://www.meb.gov.tr], Erişim tarihi: 13.01.2020 tarihinde erişim sağlanmıştır.
• Milli Eğitim Bakanlığı (MEB) (2014). Millî eğitim bakanlığı okul öncesi ve ilköğretim kurumları yönetmeliği. [Çevrim-içi: http://www.meb.gov.tr], Erişim tarihi: 13.01.2020 tarihinde erişim sağlanmıştır.
• Mintzberg, H. (1973). The nature of managerial work. Harper ve Row, Publishers, New York, USA.
• Mintzberg, H. (2014). Yapının temelleri (A. Aypay, Çev.), (A. Aypay, Çev. Ed.) Örgütler ve yapıları (s. 1-17) içinde. Ankara: Nobel.
• Oliver, R. (2005). Assistant principal professional growth and development. Educational Leadership and Administration, 17, p. 89-100.
• Patton, M. Q. (2014). Nitel araştırmanın doğası, M. Bütün, S. B. Demir, (Çev.), M. Bütün, S. B. Demir (Çev. Ed.), Nitel araştırma ve değerlendirme yöntemleri (s. 3-36) içinde. Ankara: PegemA.
• Paquette, B. S. (2004). Are today’s beginning school administrators prepared for their jobs? a case study. International Journal of Educational Reform, 13(2), 111-117.
• Rintoul, H. M., Kennelly, R. (2014). The vice principalship: the forgotten realm. Developing and Cultivating Leaders for the Classroom and beyond Advances in Educational Administration, 21, 43-68. Rios-Harrist, L. (2011). The perceptions of principals and assistant principals on their role in parental involvement (Doctoral dissertation) Retrieved from ProQuest Dissertations and Theses. UMI Number: 3462833
• Shore, K., & Walshaw, M. (2018) Assistant/deputy principals: what are their perceptions of their role? International Journal of Leadership in Education, 21:3, 310-326.
• Sun, A., & Shoho, A. R. (2017). Assistant principals’ perceptions of value added to school success. Journal of School Leadership, 27, p. 456-490.
• Şevik, Y.(2014). İlkokul müdür ve müdür yardımcılarının öğrencilerin akademik başarısını etkileyen faktörlere ilişkin görüşleri ile akademik başarısına katkıları (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Burdur.
• Şimşek, H. ve Yıldırım, A. (2000). Vocational schools in Turkey: an administrative and organizational analysis. International Review of Education, 46(3/4), 327–342.
• Yaman, R. (2018). Okul yöneticilerinin yöneticilik becerilerinin okul iklimine etkisi (Sarıyer örneği) (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Okan Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2011). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin.