Ortaokul Ebeveynlerinin Dijital Fırsatlara Yönelik Farkındalığı: Bir Ölçek Geliştirme Çalışması

Yıl 2025, Sayı: 65, 1 - 23, 19.09.2025

Duygu Gür , Yalın Kılıç Türel

https://doi.org/10.9779/pauefd.1402398

Öz

Teknolojik gelişmeler çocuklara ve gençlere, iletişim, eğlence, eğitim gibi birçok alanda çeşitli fırsatlar sunmaktadır. Ancak ebeveynler çocuklarının teknoloji kullanımına yönelik var olan risk ve tehditlere odaklanarak çocuklarını doğru yönlendirebilecek yaklaşım ve davranışları sergilemekte güçlük yaşayabilmektedir. Yapılan araştırmalarda ebeveynlerin çocukları için teknolojinin olumsuz etkilerini en aza indirerek sunduğu olanaklardan en üst düzeyde yararlanabilmelerini sağlayacak bilgi ve farkındalığa sahip olması oldukça önemli görülmektedir. Bu araştırmada ebeveynlerin çocuklarının teknoloji kullanımlarında var olan dijital fırsatlara yönelik farkındalığını belirleyecek bir ölçek geliştirilmesi amaçlanmıştır. Bu amaç doğrultusunda öncelikle alan yazın taraması yapılarak ve uzman görüşüne başvurularak madde havuzu oluşturulmuş ve 51 maddeden oluşan ölçek formu hazırlanmıştır. Daha sonra ölçek formu, Doğu Anadolu’da bir il merkezindeki altı devlet ortaokulunda öğrenim gören 318 6. ve 7. sınıf öğrencilerinin ebeveynlerine uygulanmıştır. Elde edilen veriler ile açımlayıcı faktör analizi yapılmış ve güvenirlik belirleme çalışmaları yürütülmüştür. Analiz işlemlerinin ardından 28 maddeden oluşan iki faktörlü (Eğitsel, Sosyal) ölçeğe son şekli verilmiştir. Nihai ölçek formu 232 öğrenci ebeveynine uygulanarak doğrulayıcı faktör analizi yapılmıştır. Uyum indeksleri değerleri incelenmiş, ölçek maddelerinin kabul edilebilir ve iyi düzeyde uyum sağladığı görülmüştür. Ölçeğin Cronbach Alfa ve McDonald’s Omega güvenirlik katsayıları .95, tabakalı alfa katsayısı .96 olarak belirlenmiştir. Böylece alana ortaokul öğrenci ebeveynlerinin dijital fırsatlara yönelik farkındalığını ölçen geçerli ve güvenilir bir araç kazandırıldığı söylenebilir.

Anahtar Kelimeler

Dijital fırsatlar , Farkındalık , Ebeveyn , Ortaokul , Ölçek geliştirme

Etik Beyan

Bu araştırma, Fırat Üniversitesi Bilimsel Araştırma ve Yayın Etiği Sosyal ve Beşeri Bilimler kurulunun 24/03/2022 tarihli E-97132852-100-163091 sayılı kararı ile alınan izinle yürütülmüştür.

Middle School Parents' Awareness of Digital Opportunities: A Scale Development Study

Öz

Technological advancements offer children and young people various opportunities in many areas, including communication, entertainment, and education. However, parents may find it challenging to show their children appropriate approaches and behaviors if they concentrate solely on the risks and threats associated with their children's use of technology. Research has indicated that it is crucial for parents to possess the knowledge and awareness to minimize the negative effects of technology on their children and maximize the benefits it offers. This study aimed to develop a scale to determine parents' awareness of the digital opportunities available in their children's technology use. For this purpose, an item pool was created by reviewing the relevant literature and consulting experts, and a 51-item scale was prepared. The scale was then administered to 318 parents of 6th- and 7th-grade students attending six public middle schools in a provincial center in Eastern Anatolia. Exploratory factor analysis was conducted on the obtained data, and reliability studies were conducted. Following the analyses, the 28-item two-factor scale (educational and social) was finalized. The final scale was administered to 232 parents of students, and a confirmatory factor analysis was conducted. Fit indices were examined, and the scale items were found to have acceptable and satisfactory fits. Cronbach's alpha and McDonald's omega reliability coefficients were 0.95, and the stratified alpha coefficient was 0.96. Thus, it can be said that the field has developed a valid and reliable tool to measure the awareness of middle school students' parents regarding digital opportunities.

Anahtar Kelimeler

Digital opportunities , Awareness , Parent , Middle school , Scale development

Etik Beyan

This research was conducted with permission of the Fırat University Scientific Research and Publication Ethics Board of Social and Human Sciences, dated March 24, 2022, numbered E-97132852-100-163091.

Kaynakça

• Adachi, P. J. C., & Willoughby, T. (2013). More than just fun and Games: The longitudinal relationships between strategic video games, self-reported problem solving skills, and academic grades. Journal of Youth and Adolescence, 42(7), 1041-1052.
• Adigwe, I., & van der Walt, T. (2020). Parental mediation of online media activities of children in Nigeria: A parent-child approach. Computers in Human Behavior Reports, 2, 100041.
• Akkoyunlu, B. (1995). Bilgi teknolojilerinin okullarda kullanımı ve öğretmenlerin rolü. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 11(11).
• Álvarez, M., Torres, A., Rodríguez, E., Padilla, S., & Rodrigo, M. J. (2013). Attitudes and parenting dimensions in parents’ regulation of İnternet use by primary and secondary school children. Computers & Education, 67, 69-78.
• Bendaş, K. (2020). Dijitalleşen dünyada medyanın dönüşümü: Geleneksel medyadan yeni medyaya geçiş ve Türkiye’de internet haberciliği. Anasay, (22), 373-396.
• Biagianti, B., Quraishi, S. H., & Schlosser, D. A. (2018). Potential benefits of incorporating peer-to-peer interactions into digital interventions for psychotic disorders: a systematic review. Psychiatric services, 69(4), 377-388.
• Biçer, S. (2014). Akademisyenlerin sosyal ağlarda bulunma motivasyonları: Facebook örneği. Dumlupınar University Journal of Social Science/Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, (40).
• Blunch, N. J. (2008). Introduction to structural equation modelling: Using SPSS and AMOS. Sage Publications.
• Bowen, N. K., & Guo, S. (2011). Structural equation modeling. Oxford University Press.
• Brown, T.A. (2006). Confirmatory factor analysis for applied research. Guilford Press.
• Büyüköztürk, Ş. (2002). Faktör analizi: Temel kavramlar ve ölçek geliştirmede kullanımı. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 32(32), 470-483.
• Büyüköztürk, Ş. (2007). Sosyal bilimler için veri analizi el kitabı (8. baskı). PegemA Yayıncılık.
• Büyüköztürk, Ş., Çakmak, E. K. ve Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş. ve Demirel, F.(2011). Bilimsel araştırma yöntemleri. Pegem Akademi.
• Byrne, B. M. (2013). Structural Equation Modeling with AMOS: Basic Concepts, Applications, and Programming. Routledge
• Cabı, E. (2016). Dijital teknolojiye yönelik tutum ölçeği. Kastamonu Education Journal, 24(3), 1229-1244.
• Casaló, L. V., Flavián, C., & Ibáñez-Sánchez, S. (2017). Antecedents of consumer intention to follow and recommend an Instagram account. Online Information Review, 41(7), 1046-1063.
• Chandrima, R. M., Kircaburun, K., Kabir, H., Riaz, B. K., Kuss, D. J., Griffiths, M. D., & Mamun, M. A. (2020). Adolescent problematic internet use and parental mediation: A Bangladeshi structured interview study. Addictive Behaviors Reports, 12, 100288.
• Chang, F. C., Chiu, C. H., Chen, P. H., Chiang, J. T., Miao, N. F., Chuang, H. Y., & Liu, S. (2019). Children's use of mobile devices, smartphone addiction and parental mediation in Taiwan. Computers in Human Behavior, 93, 25-32.
• Chang, F. C., Chiu, C. H., Miao, N. F., Chen, P. H., Lee, C. M., Chiang, J. T., & Pan, Y. C. (2015). The relationship between parental mediation and Internet addiction among adolescents, and the association with cyberbullying and depression. Comprehensive psychiatry, 57, 21-28.
• Cheng, C., & Li, A. Y. L. (2014). Internet addiction prevalence and quality of (real) life: A meta-analysis of 31 nations across seven world regions. Cyberpsychology, behavior, and social networking, 17(12), 755-760.
• Child, D. (2006). The essentials of factor analysis. A&C Black.
• Child, J. (1975). Managerial and organizational factors associated with company performance‐part II. A contingency analysis. Journal of Management studies, 12(1‐2), 12-27.
• Chou, M. J., & Fen, C. F. (2014). Parent-child Play within Information Technology: A Quest for Quality Family Atmosphere. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 122, 273-282.
• Christensen, L. B. (2004). Experimental methodology. Allyn & Bacon.
• Clark, L. A., & Watson, D. (2016). Constructing validity: Basic issues in objective scale development. In A. E.
• Kazdin (Ed.), Methodological issues and strategies in clinical research (4th ed., pp. 187–203). American Psychological Association.
• Çetinkaya, L. ve Sütçü, S. S. (2016). Çocukların Gözüyle Ebeveynlerinin Bilişim Teknolojileri Kullanımlarına Yönelik Kısıtlamaları ve Nedenleri. Turkish Online Journal of Qualitative Inquiry, 7(1), 79.
• Çite, H., Gürbüzer, S. ve Alkış Küçükaydın, M. (2023). İlkokulda yavaş geçişli animasyon ve dijital kavram haritası kullanımı: Fen bilimleri tutumu ve üst bilişsel farkındalık açısından bir değerlendirme. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi (58), 177-200. https://doi.org/10.9779/pauefd.1085078
• Çokluk, Ö., Şekercioğlu, G. ve Büyüköztürk, Ş. (2012). Sosyal bilimler için çok değişkenli istatistik: SPSS ve LISREL uygulamaları. Pegem Akademi.
• Dağtekin, N. (2016). Ortaokul öğrencilerinin derslerde teknolojinin kullanılmasına yönelik farkındalık ölçeğinin geliştirilmesi [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Yüzüncü Yıl Üniversitesi.
• David, L., & Weinstein, N. (2024). The how and how much of technology use in the classroom: A motivational approach to teachers' technology use. European Journal of Education, 59, e12674.
• David-Ferdon, C., & Hertz, M. F. (2007). Electronic media, violence, and adolescents: An emerging public health problem. Journal of Adolescent Health,41(6), 1-5.
• DeVellis, R. F., & Thorpe, C. T. (2021). Scale development: Theory and applications. Sage publications.
• Dünya Sağlık Örgütü (2024). Teens, screens and mental health. https://www.who.int/europe/news-room/25-09-2024-teens--screens-and-mental-health
• Erdogan, O. (2023). The mediator's role of communication skills in the effect of social skills on digital game addiction. Acta Psychologica, 237, 103948.
• Erkorkmaz, Ü., Etikan, İ., Demir, O., Özdamar, K. ve Sanisoğlu, S. Y. (2013). Doğrulayıcı faktör analizi ve uyum indeksleri. Turkiye Klinikleri Journal of Medical Sciences, 33(1), 210-223.
• Ersoy, H., Duman, E. ve Öncü, S. (2016). Artırılmış gerçeklik ile motivasyon ve başarı: deneysel bir çalışma. Journal of Instructional Technologies and Teacher Education, 5(1), 39-44.
• Etzel, R. A. (2023). Foreword: Wireless technologies and children. Current Problems in Pediatric and Adolescent Health Care, 53(2), 101375-101375.
• Fam, J. Y., Männikkö, N., Juhari, R., & Kääriäinen, M. (2023). Is parental mediation negatively associated with problematic media use among children and adolescents? A systematic review and meta-analysis. Canadian Journal of Behavioural Science/Revue canadienne des sciences du comportement, 55(2), 89.
• Fornell, C., & Larcker, D. F. (1981). Evaluating structural equation models with unobservable variables and measurement error. Journal of marketing research, 18(1), 39-50.
• Gan, B., Menkhoff, T., & Smith, R. (2015). Enhancing students’ learning process through interactive digital media: New opportunities for collaborative learning. Computers in Human Behavior, 51, 652-663.
• Geržičáková, M., Dedkova, L., & Mýlek, V. (2023). What do parents know about children's risky online experiences? The role of parental mediation strategies. Computers in Human Behavior, 141, 107626.
• Gil, M., & Sylla, C. (2022). A close look into the storytelling process: The procedural nature of interactive digital narratives as learning opportunity. Entertainment Computing, 41, 100466.
• Gómez, P., Harris, S. K., Barreiro, C., Isorna, M., & Rial, A. (2017). Profiles of İnternet use and parental involvement, and rates of online risks and problematic İnternet use among Spanish adolescents. Computers in Human Behavior, 75, 826-833.
• Gutnick, A. L., Robb, M., Takeuchi, L., & Kotler, J. (2011, March). Always connected: The new digital media habits of young children. In New York: The Joan Ganz Cooney Center at Sesame Workshop.
• Gülşen, İ. (2019). Nesnelerin İnterneti: Vaatleri ve Faydalari. Avrasya Sosyal ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 6(8), 106-118.
• Günbatar, M. S. (2014). Bilgi ve iletişim teknolojilerine yönelik bir tutum ölçeği geliştirme çalişmasi. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 15(1), 121-135.
• Güney, Z. (2020). Çocukların sosyal medya kullanımı üzerine bir araştırma. Gümüşhane Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 11(1), 188-199.
• Hair J. D., Anderson R. E., Tatham R. L., & Black W. C. (1998) Multivariate Data Analysis (5. baskı). Prentice Hall, NJ.
• Hammer, M., Scheiter, K., & Stürmer, K. (2021). New technology, new role of parents: How parents' beliefs and behavior affect students’ digital media self-efficacy. Computers in Human Behavior, 116, 106642.
• Han, Y., Kim, S., Lee, T., & Kim, S. (2024). Family factors and offline/online risk behaviors among South Korean adolescents: A multidimensional approach using latent profile analysis. Children and Youth Services Review, 156, 107230.
• Hawk, S. T., Keijsers, L., Hale III, W. W., & Meeus, W. (2009). Mind your own business! Longitudinal relations between perceived privacy invasion and adolescent-parent conflict. Journal of Family Psychology, 23(4), 511.
• Henseler, J., Ringle, C. M., & Sarstedt, M. (2015). A new criterion for assessing discriminant validity in variancebased structural equation modeling. Journal of the Academy of Marketing Science, 43, 1-21.
• Hooper, D., Coughlan, J., & Mullen, M. (2008, September). Evaluating model fit: a synthesis of the structural equation modelling literature. In 7th European Conference on research methodology for business and management studies (pp. 195-200).
• Hurwitz, L. B., & Schmitt, K. L. (2020). Can children benefit from early internet exposure? Short-and long-term links between internet use, digital skill, and academic performance. Computers & Education, 146, 103750.
• Ibáñez, M. B., Portillo, A. U., Cabada, R. Z., & Barrón, M. L. (2020). Impact of augmented reality technology on academic achievement and motivation of students from public and private Mexican schools. A case study in a middle-school geometry course. Computers & Education, 145, 103734.
• Johnson, R. A., & Wichern, D. W. (2014). Applied multivariate statistical analysis. New Jersey: Prentice-Hall.
• Kaiser, H. F. (1958). The varimax criterion for analytic rotation in factor analysis. Psychometrika, 23(3), 187-200.
• Kalaycı, S. (2010). SPSS uygulamalı çok değişkenli istatistik teknikleri (5. baskı). Asil Yayın.
• Kalkan, B., Kılıç, A. F. ve Yılmaz, A. D. (2022). Teknoloji kullanımında ebeveyn tutum ölçeğinin geliştirilmesi. Erken Çocukluk Çalışmaları Dergisi, 6(2), 364-386.
• Kaplan, A. (2019). Yapısal Eşitlik Modelleri Üzerine Bir Uygulama [Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Marmara Universitesi.
• Kapus, K., Nyulas, R., Nemeskeri, Z., Zadori, I., Muity, G., Kiss, J., ... & Feher, G. (2021). Prevalence and risk factors of internet addiction among Hungarian high school students. International Journal of Environmental Research and Public Health, 18(13), 6989.
• Karakoç, F. Y. ve Dönmez, L. (2014). Ölçek geliştirme çalışmalarında temel ilkeler. Tıp Eğitimi Dünyası, 13(40), 39-49.
• Karasar, N. (2005). Bilimsel araştırma yöntemi. Nobel Yayın Dağıtım.
• Karoğlu, A. K., Bal, K. ve Çimşir, E. (2020). Toplum 5.0 sürecinde Türkiye’de eğitimde dijital dönüşüm. Üniversite Araştırmaları Dergisi, 3(3), 147-158.
• Taş, M. ve Çevik, M. (2024). Dijital Hikâyelerle Geliştirilen STEM Etkinliklerinin Kullanılması: Bir Karma Yöntem Araştırması. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi(61), 60-93. https://doi.org/10.9779/pauefd.1355302
• Tinsley, H. E., & Kass, R. A. (1979). The latent structure of the need satisfying properties of leisure activities. Journal of Leisure Research, 11(4), 278-291.
• Kenar, İ. (2012). Teknoloji ve derslerde teknoloji kullanımına yönelik veli tutum ölçeği geliştirilmesi ve tablet PC uygulaması. Eğitim Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 2(2), 123-139.
• Kenny, D. A. (2010). Measuring model fit. http://davidakenny.net/cm/fit.htm
• Kline, R. B. (2010). Principals and practice of structural equation modeling (3. baskı). Guilford Press.
• Kline, T. J. B. (2005). Psychological testing: A practical approach to design and evaluation. Thousand Oaks: Sage Publications Inc.
• Koutamanis, M., Vossen, H. G., Peter, J., & Valkenburg, P. M. (2013). Practice makes perfect: The longitudinal effect of adolescents’ instant messaging on their ability to initiate offline friendships. Computers in Human Behavior, 29(6), 2265-2272.
• Ktoridou, D., Eteokleous, N., & Zahariadou, A. (2012). Exploring parents’ and children's awareness on internet threats in relation to internet safety. Campus-wide information systems, 29(3), 133-143.
• Kuss, D. J., Griffiths, M. D., & Binder, J. F. (2013). Internet addiction in students: Prevalence and risk factors. Computers in Human Behavior, 29(3), 959-966.
• Lauricella, A. R., Cingel, D. P., Blackwell, C., Wartella, E., & Conway, A. (2014). The mobile generation: Youth and adolescent ownership and use of new media. Communication Research Reports, 31(4), 357-364.
• Lawshe, C. H. (1975). A quantitative approach to content validity. Personnel psychology, 28(4), 563-575.
• Lee, S.-J., & Chae, Y.-G. (2012). Balancing participation and risks in Children's internet Use: The role of internet literacy and parental mediation. Cyberpsychology, Behavior, and Social Networking, 15(5), 257-262.
• Leech, N.L., Barrett, K.C., & Morgan, G.A (2005). SPSS for intermediate statistics: Use and interpretation (2. Baskı). Lawrence Erlbaum Associates Inc.
• Livingstone, S., & Bober, M. (2004). UK children go online: Surveying the experiences of young people and their parents. London School of Economics and Political Science, London, UK
• Livingstone, S., & Helsper, E. (2010). Balancing opportunities and risks in teenagers’ use of the internet: The role of online skills and internet self-efficacy. New Media & Society, 12(2), 309-329.
• Livingstone, S., & Helsper, E. J. (2008). Parental mediation of children's İnternet use. Journal of broadcasting & electronic media, 52(4), 581-599.
• Livingstone, S., Haddon, L., Görzig, A., & Ólafsson, K. (2011). Risks and safety on the internet: The perspective of European children. Full Findings. LSE, London: EU Kids Online, 65.
• Livingstone, S., Ólafsson, K., Helsper, E. J., Lupiáñez-Villanueva, F., Veltri, G. A., & Folkvord, F. (2017). Maximizing Opportunities and Minimizing Risks for Children Online: The Role of Digital Skills in Emerging Strategies of Parental Mediation. Journal of Communication, 67(1), 82-105. https://doi.org/10.1111/jcom.12277
• Loehlin, J. C. (2003). Latent variable models: An introduction to factor, path, and structural equation analysis (4. baskı). Lawrence Erlbaum Associates.
• MacCallum, R. C., & Sehee, H. (1997). Power analysis in covarience structure modeling using GFI and AGFI. Multivariate Behavioral Research, 2(32), 193- 210.
• Mahmoudi, H., Koushafar, M., Saribagloo, J. A., & Pashavi, G. (2015). The effect of computer games on speed, attention and consistency of learning mathematics among students. Procedia - Social and Behavioral Sciences, 176, 419-424.
• Malak, M. Z., Khalifeh, A. H., & Shuhaiber, A. H. (2017). Prevalence of Internet Addiction and associated risk factors in Jordanian school students. Computers in Human Behavior, 70, 556-563.
• Manap, A. (2020). Anne babalarda dijital ebeveynlik farkındalığının incelenmesi. [Yayınlanmamış doktora Tezi]. İnönü Üniversitesi.
• Mc Carthy, C. M., de Vries, R., & Mackenbach, J. D. (2022). The influence of unhealthy food and beverage marketing through social media and advergaming on diet‐related outcomes in children—A systematic review. Obesity Reviews, 23(6), e13441.
• McPake, J., Plowman, L., & Stephen, C. (2013). Pre‐school children creating and communicating with digital technologies in the home. British Journal of Educational Technology, 44(3), 421- 431.
• Mhlongo, S., Mbatha, K., Ramatsetse, B., & Dlamini, R. (2023). Challenges, opportunities, and prospects of adopting and using smart digital technologies in learning environments: An iterative review. Heliyon, 9(6).
• Mulaik, S. A., James, L. R., Van Alstine, J., Bennett, N., Lind, S., & Stilwell, C. D. (1989). Evaluation of goodness-of-fit indices for structural equation models. Psychological bulletin, 105(3), 430.
• Nang, H., & Harfield, A. (2019). The nature of technology consumption among school children in lower Northern Thailand, International Association of Online Engineering, 13(5), 137-144.
• Neverkovich, S. D., Bubnova, I. S., Kosarenko, N. N., Sakhieva, R. G., Sizova, Z. M., Zakharova, V. L., &
• Sergeeva, M. G. (2018). Students’ İnternet addiction: study and prevention. Eurasia Journal of Mathematics, Science and Technology Education, 14(4), 1483-1495.
• Öncü, H. (1994). Eğitimde ölçme ve değerlendirme. Master Basım.
• Özcan, N., Açar, E. ve Köse, M. F. (2023). Dijital bağımlılıklar, sosyal bağlılık ve yaşam memnuniyeti ile akademik yılmazlık arasındaki ilişkilerin incelenmesi. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi(59), 192-212.
• Özdemir, O. ve Celayir, E. (2020). Öğrenci velilerine yönelik teknolojiye karşı direnç ölçeği. Trakya Eğitim Dergisi, 10(3), 614-631.
• Özdinçler, A. R., Rezaei, D. A., Abanoz, E. Ş., Atay, C., Keleş, Y. A., Tahran, Ö. ve Köroğlu, F. (2019). Okul çağındaki çocuklarda teknoloji bağımlılığının postür ve vücut farkındalığı üzerine etkisi. Bağımlılık Dergisi, 20(4), 185-196.
• Öztop, F. (2022). Matematik öğretiminde dijital teknoloji kullanımının matematik motivasyonunu artırmadaki etkililiği: Bir meta-analiz çalışması. Karaelmas Eğitim Bilimleri Dergisi, 10(1), 15-26.
• Öztürk, Y. (2020). Dijital okuryazarlık hakkında lise öğrencilerinin kendilerine ve anne-babalarına yönelik görüşleri Kırıkkale ili örneği [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Gazi Üniversitesi.
• Pallant, J. (2017). SPSS Kullanma Klavuzu SPSS İle Adım Adım Veri Analizi.(Çev. Sibel Balcı, Berat Ahi). Anı Yayıncılık.
• Parlak, B. (2017). Dijital çağda eğitim: Olanaklar ve uygulamalar üzerine bir analiz. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 22(Kayfor 15 Özel Sayısı), 1741-1759.
• Pedersen, S., & Liu, M. (2003). Teachers’ beliefs about issues in the implementation of a student-centered learning environment. Educational Technology Research and Development, 51(2), 57–76.
• Ratniece, D., & Cakula, S. (2015). Digital opportunities for student's motivational enhancement. Procedia Computer Science, 65, 754-760.
• Reich, S. M., Subrahmanyam, K., & Espinoza, G. (2012). Friending, IMing, and hanging out face-to-face: overlap in adolescents' online and offline social networks. Developmental psychology, 48(2), 356.
• Rodríguez-de-Dios, I., van Oosten, J. M. F., & Igartua, J.-J. (2018). A study of the relationship between parental mediation and adolescents’ digital skills, online risks and online opportunities. Computers in Human Behavior, 82, 186-198.
• Sasson, H., & Mesch, G. (2014). Parental mediation, peer norms and risky online behavior among adolescents. Computers in Human Behavior, 33, 32-38.
• Schumacker, R. E., & Lomax, R. G. (2004). A beginner's guide to structural equation modeling. Psychology press.
• Slinker, B. K., & Glantz, S. A. (1985). Multiple regression for physiological data analysis: the problem of multicollinearity. American Journal of Physiology-Regulatory, Integrative and Comparative Physiology, 249(1), 1-12.
• Snider, S., & Hirschy, S. (2009). A self-reflection framework for technology use by classroom teachers of young learners. He Kupu, 2(1), 30-44.
• Stafford, L., & Hillyer, J. D. (2012). Information and communication technologies in personal relationships. Review of Communication, 12, 290–312.
• Sümer, N. (2000). Yapisal Eşitlik Modelleri: Temel Kavramlar ve Örnek Uygulamalar. Türk Psikoloji Yazilari, 3(6), 49–74.
• Symons, K., Vanwesenbeeck, I., Walrave, M., Van Ouytsel, J., & Ponnet, K. (2020). Parents’ concerns over internet use, their engagement in interaction restrictions, and adolescents’ behavior on social networking sites. Youth & Society, 52(8), 1569-1581.
• Tabachnick, B. G., & Fideli, L.S. (2001). Using Multivariate Statistics (4. baskı). Ally And Bacon.
• Tabachnick, B. G., & Fidell, L. S. (2012). Çok değişkenli istatistik kullanımı. Uluslararası baskı.
• Tavşancıl, E. (2014).Tutumların Ölçülmesi ve SPSS ile Veri Analizi (5. Baskı). Nobel Yayınevi.
• Tekin, A. ve Polat, E. (2016). Ortaokul öğrenci velilerinin güvenli İnternet kullanımı farkındalığı. Öğretim Teknolojileri ve Öğretmen Eğitimi Dergisi, 5(2).
• Thomas, M. (2011). Digital education: Opportunities for social collaboration. Springer.
• Thomas, M.O.J., & Palmer, J.M. (2014). Teaching with Digital Technology: Obstacles and Opportunities. In: Clark-Wilson, A., Robutti, O., Sinclair, N. (eds) The Mathematics Teacher in the Digital Era. Springer, Dordrecht. https://doi.org/10.1007/978-94-007-4638-1_4
• Thompson, B. (2004). Exploratory and confirmatory factor analysis: Understanding concepts and applications. Washington DC: American Psychological Association.
• Tucker L. R., & MacCallum R. C. (1997). Exploratory factor analysis. Ohio State University, Columbus.
• TÜİK (2024). Çocuklarda bilişim teknolojileri kullanım araştırması. https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Cocuklarda-Bilisim-Teknolojileri-Kullanim-Arastirmasi-2024-53638
• Türel, Y. K. ve Gür, D. (2019). Ebeveynlerin çocukların bilişim teknolojileri kullanımına yönelik tutumları üzerine bir ölçek geliştirme çalışması. Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 32(1), 145-165.
• Twenge, J. M., Martin, G. N., & Spitzberg, B. H. (2019). Trends in US Adolescents’ media use, 1976–2016: The rise of digital media, the decline of TV, and the (near) demise of print. Psychology of Popular Media Culture, 8(4), 329.
• Uzuegbunam, C. (2019). The Digital Lifeworlds of Young Nigerians – Exploring Rural and Urban Teens’ Practices with, and Negotiation of, Digital Technology. https://open.uct.ac.za/handle/11427/31316.
• Vale, A., Pereira, F., Gonçalves, M., & Matos, M. (2018). Cyber-aggression in adolescence and İnternet parenting styles: A study with victims, perpetrators and victim-perpetrators. Children and Youth Services Review, 93, 88-99.
• Valkenburg, P. M., & Peter, J. (2009). Social consequences of the internet for adolescents a decade of research. Current Directions in Psychological Science, 18(1).
• Veneziano, L., & Hooper, J. (1997). A Method For Quantifying Content Validity of Health-Related Questionnaires. American Journal of Health Behavior, 21(1), 67-70.
• Voorhees, C. M., Brady, M. K., Calantone, R., & Ramirez, E. (2016). Discriminant validity testing in marketing: an analysis, causes for concern, and proposed remedies. Journal of the academy of marketing science, 44, 119-134.
• Vossen, H. G. M., & Valkenburg, P. M. (2016). Do social media foster or curtail adolescents' empathy? A longitudinal study. Computers in Human Behavior, 63, 118-124.
• Vryzas, K., & Tsitouridou, M. (2002). The home computer in children's everyday life: the case of Greece. Journal of Educational Media, 27(1-2), 9-17.
• Wang, L., & Ngai, S. S. Y. (2021). Understanding the effects of personal factors and situational factors for adolescent cyberbullying perpetration: The roles of internal states and parental mediation. Journal of Adolescence, 89, 28-40.
• Wang, S., Wilson, A., Jesson, R., Liu, Y., & Meiklejohn-Whiu, S. (2023). Opportunities to learn literacy in digital classrooms in New Zealand primary schools: Does class achievement level make a difference?. Teaching and Teacher Education, 130, 104171.
• Winter, J. W. (2018). Performance and motivation in a middle school flipped learning course. TechTrends, 62, 176-183.
• Yaman, F., Dönmez, O., Akbulut, Y., Yurdakul, I. K., Çoklar, A. N. ve Guyer, T. (2019). Ebeveynlerin dijital ebeveynlik yeterliklerinin çeşitli demografik değişkenler açısından incelenmesi. Eğitim ve Bilim, 44(199).
• Yaşlıoğlu, M. M. (2017). Sosyal bilimlerde faktör analizi ve geçerlilik: Keşfedici ve doğrulayıcı faktör analizlerinin kullanılması. İstanbul Üniversitesi İşletme Fakültesi Dergisi, 46, 74-85.
• Yavuz, S. (2005). Developing a technology attitude scale for pre-service chemistry teachers. The Turkish Online Journal of Educational Technology, 4(1), 17-25.
• Yurdakul, İ. K., Dönmez, O., Yaman, F. ve Odabaşı, H. F. (2013). Digital parenting and changing roles. Gaziantep University Journal of Social Sciences, 12(4), 883-896.