Hakikat Sonrası Çağda Enformasyon Toplumunun Dezenformasyon Toplumuna Dönüşümü

Yıl 2023, Cilt: 2 Sayı: 2, 86 - 100, 30.12.2023

Alper Önen

Öz

Günümüz iletişim ortamında enformasyona atfedilen özgürlük söylemi, çevrimiçi ağlardaki aşırı enformasyon yükü ve hakikat krizi ekseninde yoğun bir tür tutsaklığa dönüşmüştür. Artık enformasyon toplumunun temel nüvesi olan bilgi, özgürleştirici bir araç olmaktan öte, sınırsız iletişimle kitlelerin temel yargı yetilerini körelten ve kolayca dezenformasyona evrilen hâkim bir iktidar mekanizması halini almıştır. Dezenformasyon, enformasyon formuna erişmiş ve hakikat karşısında toplumsal tahakkümün formülünü ortaya koyan kurgusal gerçekliğin etkin bir ideolojik temsiline dönüşmüştür. Sınırsız enformasyon belirsizliği ortadan kaldırmadığı gibi bilinçli bir iletişim ve hakikat eksikliğine neden olmakta, özgürlük ideası altında iletişimsel eylem pratiğini sekteye uğratarak eleştirel akla ve kolektif bilince zarar vermektedir. Bir bakıma “enformasyon toplumu” olarak nitelendirilen yeni toplum düzeni hakikat sonrası çağda yeni bir düzene; “dezenformasyon toplumuna” evrilmektedir. Çalışma bu kapsamda; “enformasyon toplumu” ütopyasının hakikat sonrası dönemde karşılık geldiği toplumsal ve iletişimsel düzeni literatür üzerinden eleştirel bakış açısıyla yorumlamayı ve analiz etmeyi amaçlamaktadır.

Anahtar Kelimeler

Bilgi Toplumu, Enformasyon, Dezenformasyon, Hakikat Sonrası, Manipülasyon

TRANSFORMATION OF INFORMATION SOCIETY TO DISINFORMATION SOCIETY IN POST- TRUTH ERA

Öz

The discourse of freedom attributed to information in today's communication environment has turned into a kind of captivity in the axis of information overload and truth crisis in digital networks. Information which is the basic element of information society is no longer a liberating tool, but has become a predominant power mechanism that blunts the judgment skills of the public and produces disinformation. Disinformation has reached an information form and turned into an effective ideological representation of the new reality that reveals the formula of social domination against the truth. More information do not remove the fundamental uncertainty of the whole, on the contrary it causes a loss of conscious communication and harms the collective consciousness under the idea of freedom. Furthermore, the new social order, which is described as the "information society" has led to a new order in the post- truth era; It has evolved into a “disinformation society”. Herein, the study aims to interpret the social and communicative order to which the concept and utopia of the "Information Society" corresponds in the post- truth period through critical literature.

Anahtar Kelimeler

Information Society, Information, Disinformation, Post Truth, Manipulation

Kaynakça

• Althusser, L. (2019). İdeoloji ve Devletin İdeolojik Aygıtları. (Çev. Tümertekin, A). İstanbul: İthaki Yayınları.
• Arslan, H. (1992). Epistemik Cemaat (Bir Bilim Sosyolojisi Denemesi). İstanbul: Paradigma Yayınları.
• Başlar, G. (2018). Bilgi Toplumu Tartışmaları: Bilgi Toplumu Kuramları Bağlamında Kamusal Alan ve Bilgi Yanılsaması. İstanbul: Pales Yayınları.
• Bektaş, A. (2002). Siyasal Propaganda: Tarihsel Evrimi ve Demokratik Toplumdaki Uygulamaları. İstanbul: Bağlam Yayınları.
• Bell, D. (1976). The Coming of Post Industrial Society: A Venture in Social Forecasting, 2nd edition. Basic Books, NY.
• Block, D. (2009). Post Truth and Political Discourse. Palgrave MacMillan.
• Brzezinski, Z. (1970). Between Two Ages: America’s Role in the Technetronic Era. New York: Viking Press.
• Burke, P. (2001). Bilginin Toplumsal Tarihi, (Çev.Tunçay, M). İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları, 118.
• Burke, P. (2013). Bilginin Toplumsal Tarihi II: Encyclopedie’den Wikipedia’ya. (Çev. Tunçay, M). İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları.
• Castells, M. (1999). Information Technology, Globalization and Social Development: Networking. Web: www.unrisd.org Erişim: 07.07.2022.
• Castells, M. (2005a). Enformasyon Çağı: Ekonomi, Toplum ve Kültür. (Çev. Kılıç, E). İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, 2005a.
• Chomsky, N. (1993). Medya Denetimi: Immediast Bildirgesi. (Çev. Süer, Ş). İstanbul: Tüm Zamanlar Yayınları.
• Chomsky, N. ve Herman, S. (1999). Medya Halka Nasıl Evet Dedirtir. (Çev. Akyoldaş, B). İstanbul: Minerya Yayınları.
• Chomsky, N. ve Herman, S. (2004). Medyanın Kamuoyu İmalatı. (Çev. Köymen, A; Kalak, E ve Alpmen, H). İstanbul: Chiviyazıları.
• Çakır, M. (2018). Bilgi Toplumu Tartışmaları. “Bilgi Toplumu Kuramları ve Prekarya Tartışmaları. İstanbul: Pales Yayınları.
• Derakhshan, H. (2016). Social Media Is Killing Discourse Because It’s Too Much Like TV. MIT Technology Review. https://rb.gy/rsid Erişim: 20.05.2021
• Drucker, P. F. (1993). Kapitalist Ötesi Toplum. (Çev. Çorakçı, B). Ankara: İnkılap Yayınevi
• Foucault, M. (2002). Toplumu Savunmak Gerekir. (Çev. Aktaş, Ş). İstanbul: YKY.
• Fuchs, C. & Sandoval, M. (2014). Introduction: Critique, Social Media and the Information Society in the Age of Capitalist Crisis. Critique Social Media and the Information Society. 1-47. NewYork: Routledge.
• Geray, H. (1997). "İletişim, bilgi toplumu ve küreselleşme": Küreselleşme içinde (34-45). Ankara: İmge Yayınları.
• Habermas, J. (2021). Kamusallığın Yapısal Dönüşümü. (Çev. Bora, T ve Sancar, M). İstanbul: İletişim Yayınları.
• Han, B. C. (2017). Şeffaflık Toplumu. (Çev. Barışcan, H). İstanbul: Metis Yayınları.
• Han, B. C. (2020). Psikopolitika, Neoliberalizm ve Yeni İktidar Teknikleri. (Çev. Barışcan, H). İstanbul: Metis Yayınları.
• Han, B. C. (2022). Enfokrasi Dijitalleşme ve Demokrasinin Krizi. (Çev. Özdemir, M). İstanbul: Ketebe Yayınları. Hess, A. (2017). How to Escape Your Political Bubble for a Clearer View: https://www.nytimes.com/2017/03/03/arts/the-battle-over-your-political-bubble.html Erişim: 22.01.2023 Jaques, C., Islar, M., & Lord, G. (2019). Post-Truth: Hegemonyon Social Media and Implications for Sustainability Communication. Lund University Centre for Sustainability Studies, 2120(11), 1-16.
• Keyes, R. (2017). Hakikat Sonrası Çağ: Günümüz Dünyasında Yalancılık ve Aldatma. (Çev. Özçetin, D). İzmir: DeliDolu Yayınları.
• Kılıç, D. (2021). Dijital Dünyada Habercilik Pratikleri. Ankara: Gece Kitaplığı.
• Kumar, K. (2004). Sanayi Sonrası Toplumdan Post-Modern Topluma: Çağdaş Dünyanın Yeni Kuramları, (Çev. Küçük, M). Ankara: Dost Kitabevi Yayınları.
• Lyotard, J. F. (2000). Postmodern Durum: Bilgi Üzerine Bir Rapor (3. b.). (Çev. Çiğdem, A). Ankara: Vadi Yayınları.
• Marsh, K. (2017). Living Post Truth Lives...but What Comes After? NATO Strategic Communication Center of Excellence. 2017(3), s. 191-206.
• Marshall, J.P. & da Rimini, F. (2015) ‘Paradoxes of property: Piracy and sharing in information capitalism’ in Baumgärtel, T. (ed.) A Reader in International MediaPiracy: Pirate Essays, Amesterdam: Amsterdam University Press.
• Marshall, J.P. (2013b). ‘The mess of information and the order of doubt’.Global MediaJournal. Australian Edition, vol. 7, no. 1, pp. 1-11.
• Marshall, J. P. (2017). Disinformation Society, communication and cosmopolitan democracy. https://rb.gy/2ha Erişim: 20.01.2023
• Marwick, A., ve Lewis, R. (2017). Media Manipulation and Disinformation Online. New York: Data & Society Research Institute.
• Masuda, Y. (1985). Computopia, The Microelectronics Revolution. T. Forester (ed), Oxford: Basil Blackwell, UK, pp. 620–634.
• Masuda, Y. (1990). Managing in the Information Society: Releasing Synergy Japanese Style, Basil Blackwell, Oxford, UK.
• McIntyre, L. (2019). Hakikat- Sonrası. (Çev. Biçici, M. F). İstanbul: Tellect- Can Yayınları.
• Mosco, V. (2009). The Political Economy of Communication. California: Sage Publications.
• Naisbitt, J. (1984). Megatrends: Ten New Directions Transforming Our Lives. New York: Warner Books.