Fatiha Suresinde Söz Konusu Olan Müfred Ve Cemi Zamirleri Arasındaki Geçişlerin Belağat Açısından Incelenmesi

Yıl 2019, Cilt: 6 Sayı: 12, 342 - 356, 30.12.2019

Bashar Al Qahwajı

https://doi.org/10.17859/pauifd.644542

Öz

Bu çalışma Fâtihâ suresini bazı dilsel açılardan
incelemeyi amaçlamaktadır. Nitekim Kur’ân’ın kendisiyle başlaması ve bu sureyi
okumadan namaz kılmanın mümkün olmayışı, Fâtihâ suresinin ehemmiyetini ifade
etmek açısından yeterlidir.  Bu önem
bizleri araştırmamız için bu konuyu seçmeye sevk etmiştir.  Çalışmada özellikle surede geçen “نَعْبُد” (taparız),
“نَسْتَعِينُ” (yardım dileriz) ve
“اهْدِنَا” (bizi ulaştır) şeklindeki ifadelerde neden tekil değil
de çoğul bir kullanımın tercih edildiği sorusuna cevap aranacaktır. Bu bağlamda
ilgili kullanımın Müslümanlar arasındaki birlik ve beraberliğine dair işaret
ettiği hususlara ve faydalara değinilecek, mezkur durumun müminlere
bireysellikten ziyade toplumsal bir bakış açısı kazandırmaya çalışmasındaki rolü
incelenecektir.

Anahtar Kelimeler

Birinin vicdanı, topluluğun vicdanı

Illuminations on the conscience of the addressee and attention between the singular and the combination in Surat Al-Fatihah

Öz

This research sheds light on the most important sura in the Holy Quran، Al-Fatihah،
which was chosen by God to open his holy book. The research presents some of
its virtues، also it calls for the believer to think
about and understand the
instructions and the signals it pointed to.

    The researcher focused on some of benefits and maxims that can be
learned from the turn of the conscience of one to the group in Al-Fatiha SURAT: “Thee do we worship،
And Thine aid we seek * Show us the straightway”. The emphasis on the
importance of the group and the unity of the class and the meeting of the word
in Islam as a collective approach required for the nation،
as well as the education of the believer on self-denial and his dedication to
the renunciation of selfishness and independence to care for Muslims and their
needs، and other governance and benefits.

Anahtar Kelimeler

Conscience of one, conscience of the community

إضاءات بلاغية على ضمير المخاطب والتفاته بين المفرد والجمع في سورة الفاتحة

Öz

          هذا البحث يلقي الضوء على أهم سورة في
القرآن الكريم "الفاتحة" التي اختارها الله سبحانه لافتتاح كتابه
الكريم، وليقولها المؤمن في كل ركعة في صلاته. فيعرض البحث لبعض فضائلها، كما يدعو
المؤمن إلى ضرورة التفكر والتدبر بآياتها، والتبصر لأهمية ما ورد بها من الإرشادات
والإشارات.

        وقد ركز الباحث على جملة من الحكم والفوائد
المستمدة من العدول عن ضمير الواحد إلى الجماعة من قوله تعالى: {إِيَّاكَ نَعْبُدُ
وَإِيَّاكَ نَسْتَعِينُ * اهْدِنَا الصِّرَاطَ الْمُسْتَقِيمَ}. فتم التركيز على أهمية الجماعة ووحدة الصف في الإسلام كمنهج
جماعي مطلوب للأمة، وكذلك تعليم المؤمن على نكران الذات ونبذ الأنانية
والاستقلالية ليهتم بشؤون المسلمين وبقضاء حوائجهم، كما أنها تعطي المؤمن عزة وثقة
في نفسه أمام مجتمعه فيشعر كل فرد منهم أنه يتحدث بلسان الجميع، وغير ذلك من الحكم
والفوائد التي ينبغي للمؤمن أن يجعلها نبراساً وهدفاً يسعى إليه ويتذكره في كل وقت
ومع كل صلاة لينال خيري الدنيا والآخرة. 

Anahtar Kelimeler

ضمير الواحد، ضمير الجماعة، عبادة، استعانة، هداية.

Kaynakça

• Ahfeş el-Evset, Ebü'l-Hasen Saîd b. Mes‘ade el-Mücâşiî el-Belhî el-Ahfeş el-Evsat. Meâni’l-Kur’ân. Thk; Huda Kurraa. Kahıra, maktabatul-Hanci, 1411/1990.Ahmed b. Hanbel, Ebû Abdillâh Ahmed b. Muhammed b. Hanbel eş-Şeybânî el-Mervezî (ö. 241/855), el-Müsned,THK; Der el Resala,1416/1996.Âlûsî, Ebü’s-Senâ Şihâbüddîn Mahmûd b. Abdillâh b. Mahmûd el-Hüseynî el-Âlûsî (ö. 1270/1854), Rûḥu’l-meʿânî, Daru İḥyâi’t-Türâṡi’l-‘Arabî, Beyrut. Begavî, Ferrâ, Ebû Muhammed Muhyissünne el-Hüseyn b. Mes‘ûd b. Muhammed el-Ferrâ’ el-Begavî (ö. 516/1122), Meʿâlimü’t-tenzîl,thk;Mehmet Elnemer,ve ,Öttman Dumeyria,Der Tayyba , Rıaad,1409/1988.Buhârî, Sahîhu’l-Buhârî. thk. Mustafa el-Buga. (Şam: Daru’l-Ulûm el-Beşâir, 1413/1993)Derviş, Muḥyiddin b. Aḥmed Muṣṭafa, İ‘rabu'l Kur'an ve Beyânuh, Dımaşk-Beyrut, 1415h.Ebû Dâvûd, Süleymân b. el-Eş‘as b. İshâk es-Sicistânî el-Ezdî (ö. 275/889). es-Sunen. Thk. Muhammed Nasır el-Din el-Arnavuti. Riyad: Kütüphane Saad Al-Rashed, 1417 h.El-Ezherî,Ebu Manṣur Muḥammed b.Aḥmed,Tehẕîbu’l-Luğa,(Thk. Muḥammed ‘Avaḍ Mu‘rıb), Beyrut 2001.El Kārî, Ebü’l-Hasen Nûrüddîn Alî b. Sultân Muhammed el-Kārî el-Herevî (ö. 1014/1605), Mirkātü’l-mefâtîh ,Der-lFiker, Beyrut,1422/2002.Es-Samaani, Ebu El-Muzaffar ), Tefsîrü’l-Ḳurʾân . Thk. Yasser İbrahım. Der el-Vaten, Riyaad,1418/1997.Es-Sâmerrâî,Fadıl, lamasat Byaniya, Der Ammar, Amman- Ürdün,1423/2003.Es-suyuti,celelddin , el-itkan. Thk:mohamed ebu elfadel (Dımaşk: Daru’l-Kalam Tayyib, 1426/2005).İbn Acıbe, Ebü’l-Abbâs Ahmed b. Muhammed b. Mehdî el-Hasenî eş-Şâzelî (ö. 1224/1809) , el-Baḥrü’l-medîd fî tefsîri’l-Ḳurʾâni’l-mecîd.(thk,Ahmet russlan) (Kahire 1375 h).İbn Âdil, Ebû Hafs Sirâcüddîn Ömer b. Nûriddîn Alî b. Âdil en-Nu‘mânî ed-Dımaşkī, el-Lübâb fî ʿulûmi’l-Kitâb,( Thk:Ali Muaad,Adil Abdllmujud). Beyrut: Dar el-kutub el-myaa, ts.1419/1998.İbn Âşûr, Muhammed Tâhir İbn Âşûr’un (ö. 1973), et-Tahrir ve’t-Tevir, El-Der ulTunissye, Tunus,1405/1984.İbn Cerîr et-Taberî’nin (ö. 310/923), Kur’ân-ı Kerîm tefsiri (Camiu’l-Beyan an Te’vili ayi’l-Kuran), (thk,Ahmet Şaker), Daru’r-Risale, Beyrut,1420/2000.İbn cüzey, Ebü’l-Kāsım Muhammed b. Ahmed b. Muhammed el-Kelbî el-Gırnâtî (ö. 741/1340), el Teshil li-ulumıttanzıl, (Thk. ‘Abdullah Elhalid’), Der el-arkam, Beyrut 1416/1996. İbn Kayyim al-Cevziyye. Tefsirü’l-Kur’ani’l-Azim . Thk. Arap ve İslam Araştırmaları ve Araştırma Merkezi,Der el Hilal,1410/1989.İbn Kesir, Ebü’l-Fidâ, İmâdüddîn İsmâîl b. Şihâbiddîn Ömer b. Kesîr b. Dav’ b. Kesîr el-Kureşî ed-Dımaşkī (ö. 774/1373), Tefsîrü’l-Ḳurʾâni’l-ʿazîm,thk;sami selama, Der Taıba,Dımaşk,1420/1999. Ḳurtubî, Ebu ‘Abdullah Muḥammed b. Aḥmed, el-Câmi‘ li Aḥkâmi’l-Ḳur’an, (Thk. Aḥmed el-Berdûnî-İbrahim Eṭfeyyiş), Ḳâhire 1384-1964.Müslim, b. Haccâc el-Kuşeyrî. Sahih-i Müslim, Riyad: Dar Bint Efkar, 1419 h.Müslim. Sahih-i Müslim.(Riyad:Daru Binti’l-Ahmer ed-Devliyye, 1419 h).Nesâî, es-Sunenü’l-kübra. thk. Hassan Şelebi (Beyrut: er-Risâle, 1421/2001).Neysâbûrî, el-Ḥasen b. Muḥammed b. Ḥuseyn, Ğarâibu’l-Ḳur’ân ve Rağâibu’l-Furḳan (Thk. Zekeriyyâ ‘Umeyrât), Beyrut 1416 h.Râzî, Faḫruddin Ebû ‘Abdullah Muḥammed b. ‘Omer, Mefâtîḥu’l-Ğayb = et-Tefsîru’l-Kebîr, Daru İḥyâi’t-Türâṡi’l-‘Arabî, Beyrut, 1420 h.Semîn el-Ḥalebî, Ebu'l-‘Abbâs Şihâbuddîn Aḥmed b. Yûsuf b. ‘Abduddâim, ed-Dürrü'l-Meṣûn fî ‘Ulûmi'l-Kitabi'l-Meknûn, (Thk. Aḥmed Maḥmûd el-Ḫarrâṭ, Daru'l-Ḳalem, Dımaşḳ.Tirmizî’nin, Ebû Îsâ Muhammed b. Îsâ b. Sevre et-Tirmizî(Ö. 279/892) , el-camiu’l-Kebir, Sünenü’t-Tirmiẕî,Der-l Gerb ulıslami,thk;başar Avvad, . Beyrut,1419/1998.Zemaḫşerî, Ebu’l-Ḳâsım Maḥmûd b. ‘Omer, el-Keşşâf ‘an Ḥakâiḳ Ğavâmizi’t-Tenzîl, Dâru’l-Kitabi’l-‘Arabî, Beyrut, 3. Baskı, 1407 h.Zuhayli, Vehbe, Tefsir'ül Münir, Şam: Dar el-Fikr,1418/1997.http://www.nabulsi.com/blue/ar/te.php?art=2872.http://www.nabulsi.com/blue/ar/art.php?art=9340&id=44&sid=46&ssid=48&sssid=49.