Dini İletişimi Olumsuz Yönde Etkileyen Unsurlardan Biri: Hatibin Güvenilir Olmaması

Yıl 2020, Cilt: 7 Sayı: 1, 286 - 301, 30.06.2020

Coşkun Baba

Öz

Kaynak, mesaj, kanal ve alıcı, iletişim sürecinin temel ögeleri olarak görülmektedir. Dini iletişim de bu ögeler vasıtasıyla gerçekleşmektedir. İletişimi, mesaj alışverişi olarak görebiliriz. Bu alışverişi olumsuz yönde etkileyen bazı unsurlar vardır. Bu unsurlardan bir kısmı hatibe aittir. Mesajları veren hatibin bazı özelliklerinden dolayı ortaya çıkan olumsuz durumlar görülmektedir. Bu durumlardan biri, hatibin güvenilir olmayışıdır. Hatibin güvenilirliği konusu, dini iletişimde büyük bir öneme sahiptir. Hatibin güvenilir olmaması yani hatibin ethosunun düşük olmasından dolayı (dini) iletişim, olumsuz yönde etkilenmektedir. Bundan dolayı hatibin ethosunun yüksek olması, iletişimin sağlıklı ve başarılı sürdürülebilmesinde önemli bir yere sahiptir.
Bu makalede hatibin güvenilirliği diğer bir ifade ile hatibin ethosu üzerinde durulacaktır. Daha sonra hatibin ethosunun düşük olması neticesinde ortaya çıkacak olan durumlar gösterilmeye çalışılacaktır. Böylece hatibin güvenilirlik özelliğine sahip olmasının önemi ortaya koyulacaktır. Bu bağlamda özellikle din adamlarının ve dini anlatan her kesimden insanın hatip olarak güvenilirlik açısından dikkat etmesi gereken hususlar belirtilmeye çalışılacaktır. Çünkü hatibin ethosunun düşük olması son dönemde karşılaşılan en büyük problemlerden biridir.

Anahtar Kelimeler

Retorik, Dini İletişim, Hatip, Güvenilirlik, Ethos

Kaynakça

• Akarsu, Bedia. Felsefe Terimleri Sözlüğü. İstanbul: İnkılâp Kitabevi, 1988.
• Anık, Cengiz. Siyasal İkna. Ankara: Vadi Yayınları, 2000.
• Aristoteles. Retorik. çev. Mehmet H. Doğan. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları, 1995.
• Baba, Coşkun. Retoriğin İkna Gücü. Konya: Çizgi Kitabevi, 2018.
• Baba, Coşkun. “Ethos Bağlamında Model İnsan: Hz. Muhammed”. Bilgiden Beceriye Sınırsız Öğrenme. ed. Firdevs Güneş, Ayşe Derya Işık. 61-68. Ankara: Sead, 2018.
• Bakır, Uğur. Televizyon Reklamlarında İkna Unsuru Olarak Mizah. İzmir: Ege Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, 2006.
• Benjamin, James. Principles, Elements and Types of Persuasion. Pennsylvania: Wadsworth Publishing, 1997.
• Bilgin, Nuri. Sosyal Psikoloji Sözlüğü, İstanbul: Bağlam Yayınları, 2003.
• Cevizci, Ahmet. Felsefe Sözlüğü. İstanbul: Paradigma Yayıncılık, 2005.
• Ekinci, Necdet. “Antik Yunan’dan Roma’ya Retorikten Propagandaya”. Manas Sosyal Araştırmalar Dergisi 5/4 (2016), 149-174.
• Erdoğan, İrfan. İletişimi Anlamak. Ankara: Pozitif Matbaacılık, 2011. Furat, Ayşe Zişan, “Yaygın din Eğitiminde Kitle İletişim Araçlarının Yeri: Televizyon Örneği” İstanbul Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 19 (2009) ss. 37-62.
• Güçlü, Abdülbaki vd., Felsefe Sözlüğü, Ankara: Bilim ve Sanat Yayınları, 2008.
• Hovland, Carl I., ve Weiss, Walter, “The influence of source credibility on communication effectiveness”, Public Opinion Quarterly, 15 (1951), ss. 635-650.
• Kağıtçıbaşı, Çiğdem, İnsan ve İnsanlar, İstanbul: Evrim Yayınevi, 2014.
• Kapar, M. Ali, “Hz. Peygamber’in Güvenilirliği”, İstem, 1 (2003), ss. 39-48.
• Kaya, Mevlüt, Din Eğitiminde İletişim ve Dini Tutum, Samsun: Etüt Yayınları, 1998.
• Kaya, Mevlüt - Küçük, Nurettin, “Din Görevlilerinin Mesleki Yeterlilikleri: Safranbolu’da Görev Yapan Din Görevlileri Üzerine Bir Araştırma”, Karabük Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi Özel Sayı I, (2015), ss. 1-18.
• Keyifli, Şükrü, “Cami İçi Din Eğitimi ve İletişimi Süreci Olarak Hutbeler”, Ekev Akademi Dergisi 55 (Bahar 2013), 71-88.
• Macit, Yusuf, “Dini İletişimi olumsuz Yönde Etkileyen Faktörler”, Marife, 2 (Güz 2008), ss. 85-98.
• Meyer, Michel, Retorik, çev. İsmail Yerguz Ankara: Dost Kitabevi, 2009.
• Türk Dil Kurumu. “İletişim”. Erişim: 08 Aralık 2019. https://sozluk.gov.tr/?kelime=ileti%C5%9Fim.
• Williams, James D. (ed.), An Introduction to Classical Rhetoric: Essential Readings, Oxford: Wıley-Blackwell Publication, 2009.
• Yaran, Cafer Sadık, İnformel Mantık, İstanbul: Rağbet Yayınları, 2011.
• Yıldırım, Mustafa, “Usûl Hatasının İbadet-Ahlak ilişkisine Olumsuz Etkileri”, Geçmişten Geleceğe Ahlak, ed. Asife Ünal, Bartın: Bartın Üniversitesi Yayınları, 2015. ss. 19-27.
• Yüksel, Ahmet Halûk, İkna Edici İletişim, ed. Mine Oyman, Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yayınları, 2012.
• Zıllıoğlu, Merih, İletişim Nedir, İstanbul: Cem Yayınevi, 1996.
• Zıllıoğlu, Merih ve Yüksel, Ahmet Halûk, İletişim Bilgisi, Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yayınları, 2005.