Dindarlık İle Özgecilik Arasındaki İlişki: Üniversite Öğrencileri İle Yapılan Bir Araştırma

Yıl 2020, Cilt: 7 Sayı: 1, 742 - 773, 30.06.2020

Mehmet Sait Az Muhammet Cevat Acar

Öz

Bu araştırmanın amacı üniversite öğrencilerinin dindarlık düzeyleri ile özgecilik düzeyleri arasında bir ilişki olup olmadığının belirlenmesidir. Araştırmanın bir diğer amacı da öğrencilerin dindarlık ve özgecilik düzeylerinin cinsiyet, sınıf ve fakülte değişkenlerine göre farklılaşıp farklılaşmadığının belirlenmesidir. Bu amaçla Dinsel yaşayış Ölçeği ile Özgecilik Ölçeği kullanılmıştır. Araştırma, kotalı ve seçkisiz örnekleme yöntemleri kullanılarak belirlenen 510 öğrenci ile gerçekleştirilmiştir. Araştırma sonucunda öğrencilerin dindarlık düzeyleri ile özgecilik düzeyleri arasında pozitif yönlü anlamlı bir ilişki olduğu belirlenmiştir. Araştırmanın bir diğer sonucu ise Cinsiyetin dindarlığın ibadet alt boyutunda ve özgeciliğin tüm alt boyutlarında anlamlı bir farklılığa yol açtığıdır. Sınıf ve fakülte değişkenleri de dindarlığın ve özgeciliğin bazı alt boyutlarında farklılaşmaya yol açtığıdır.

Anahtar Kelimeler

Özgecilik, Dindarlık, Üniversite Öğrencileri, Din Psikolojisi

Kaynakça

• Abuzar, Celil. “Dinin Toplumsal Yaşam Üzerindeki Etkisi”. Harran Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 26 (2011), 143-153.
• Acar, Muhammet Cevat - Apak, Hıdır. “Sosyal Hizmet Bölümü Öğrencilerinin Empatik Eğilimleri ile Özgecilik Düzeyleri Arasındaki İlişkinin İncelenmesi”. Toplum ve Sosyâl Hizmet Dergisi 28/1 (2017), 93-112.
• Akbaba, Sırrı. Grupla Psikolojik Danışmanın Sosyal Psikolojik Bir Kavram Olan Özgecilik Üzerindeki Etkisi. Erzurum: Atatürk Üniversitesi Soysal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, 1994.
• Arslan, Mustafa - Tunç, Esra. “İlahiyat Fakültesi Öğrencilerinin Değer Yönelimlerindeki Farklılaşmalar”. Değerler Eğitim Dergisi 11/26 (2013), 7-39.
• Avcı, Dilek vd. "Hemşirelik Öğrencilerinde Empati-Özgecilik İlişkisi ve Özgeci Davranışın Bazı Değişkenler Açısından İncelenmesi". Balıkesir Sağlık Bilimleri Dergisi 2 (2013), 108-113.
• Ayten, Ali. Prososyal Davranışlarda Dindarlık ve Empatinin Rolü. İstanbul: Marmara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, 2009.
• Ayten, Ali. "The RelationshIp between helping behaviors, religiosity and lIfe satisfaction. A case study on Turkish Muslims". Yakın Doğu Üniversitesi İslam Tetkikleri Merkezi Dergisi 3 (2017), 7-25.
• Bodur, Hüsnü Ezber - Korkmaz, Sezai. “İlahiyat Öğrencilerinde Sosyal Medya Kullanımı ve Dindarlık İlişkisi”. KSÜ İlahiyat Fakültesi Dergisi, 30 (2017), 329-351.
• Çelik, Yusuf. “Kur’an’da İbadet”, Atatürk Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 41 (2014), 203-219.
• Dağcı, Abdullah. Pozitif Psikoloji Bağlamında Umudun Dindarlıkla İlişkisi. Konya: Necmettin Erbakan Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2014.
• Duru, Erdinç. “Öğretmen Adaylarında Empatik Eğilim Düzeyinin Bazı Psikososyal Değişkenler Açısından İncelenmesi”. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi 12 (2002), 21-35.
• Feyizli, Hasan Tahsin. Feyzu’l Furkan Açıklamalı Kur’an-ı Kerim Meali, İstanbul: Server İletişim, 2013.
• Günör, Recep Batu. Modern Ahlak Felsefesinde Özgecilik. Ankara: Gazi Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, 2014.
• Harputlu, İlke. Dini Tutum ve Özgecilik İlişkisi. Isparta: Süleyman Demirel Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2015.
• Hökelekli, Hayati. Din Psikolojisi. Ankara. TDV Yayınları, 2013.
• İşmen, Esra. - Yıldız, Armağan. “Öğretmenliğe İlişkin Tutumların Özgecilik ve Atılganlık Düzeyleri Açısından İncelenmesi”. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi 42 (2005), 151-166.
• Kaçar Banbal, Güliz. Hemşirelik Öğrencilerinin Özgecilik Düzeyleri. İstanbul: İstanbul Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2010.
• Karaca, Faruk. Ölüm Psikolojisi. İstanbul: Beyan Yayınları, 2000.
• Karaca, Faruk. Din Psikolojisi. Trabzon: Eser Ofset Matbaacılık, 2011.
• Karaca, Rüveyda. İlahiyat Fakültesi Öğrencilerinin Değer Yönelimleri. İstanbul: Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2008.
• Kasapoğlu, Figen. İyilik Hali ve Özgecilik. Ankara: Gece Kitaplığı, 2017.
• Kayıklık, Hasan - Kalgı, Mehmet Emin. “Dinsel Yaşayış Ölçeği: Geçerlilik ve Güvenirlik Çalışması”, Çukurova Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 1/1 (2017), 1-19.
• Keskin, Y. Mustafa. “Din ve Toplum İlişkileri Üzerine Bir Genelleme”. Din bilimleri Akademik Araştırma Dergisi 4/2 (2014), 7-21.
• Khalınbaylı, Kamala. - Taş, Besra. “Üniversite Öğrencilerinde Özgecilik ve Mükemmeliyetçilik Anlayışı Arasındaki İlişkinin İncelenmesi”. Opus Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi 14/20 (2019), 1564-1593.
• Kıraç, Ferdi. Dindarlık Eğilimi, Varoluşsal Kaygı ve Psikolojik Sağlık. Ankara: Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2007.
• Kıraç, Ferdi. “Üniversite Öğrencilerinde Dindarlık Eğilimi ve Anlam Duygusu”. Mukaddime 7 (2013), 165-178.
• Kızılgeçit, Muhammed. Din Psikolojisinin 100’ü. Ankara; Otto Yayıncılık, 2017.
• Kimter, Nurten. Benlik Saygısı ve Dindarlık İlişkisi. Bursa: Uludağ Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, 2008.
• Koç, Samet. Örgüt Kültürü ve Özgecilik Arasındaki İlişkinin İncelenmesi Kamu ve Özel Spor Kurumlarında Alan Araştırması (Muğla İli Örneği). Muğla: Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2018.
• Köktaş, M. Emin. Türkiye’de Dinî Hayat. İstanbul: İşaret Yayınları, 1993.
• Köse, Ali. - Ayten, Ali. Din Psikolojisi. İstanbul: Timaş Yayınları, 2013.
• Mehmetoğlu, Ali Ulvi. “İlâhiyat Fakültesi Öğrencilerinin Değer Yönelimleri ve Dindarlık-Değer İlişkisi (M.Ü. İlâhiyat Fakültesi Örneği)”, Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 30 (2006), 133-167.
• Mutafçılar, Işıl. Özgecilik Kavramının Tarihsel Gelişimi ve Öğretmen Özgeciliği Üzerine Bir Araştırma. İstanbul: Yeditepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2008.
• Onatır, Melahat. Öğretmenlerde Özgecilik ile Değer Tercihleri Arasındaki İlişki (İstanbul ili, Anadolu Yakası Örneği). İstanbul: Yeditepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2008.
• Onay, Ahmet. Dindarlık, Etkileşim ve Değişim. İstanbul: Dem Yayınları, 2004.
• Özafşar, Mehmet Emin vd. Hadislerle İslam Hasbilik ve İsar Bölümleri, 3. Cilt. Ankara DİB Yayınları, 2015.
• Özcan, Zeynep – Erol, Haticetül Kübra. “Üniversite Öğrencilerinin Değer Yönelimleri ve Dindarlık-Değer İlişkisi (Karabük Örneği)”. Tarih Kültür ve Sanat Araştırmaları Dergisi 4 (2017), 913-947.
• Uçanok, Başak. “Çalışma Ahlakının Kontrol Odağı, Dindarlık ve Demografik Değişkenlerle İlişkisi”. M.Ü. Örgütsel Davranış Anabilim Dalı Bülteni 9 (2004), 3-18.
• Ümmet, Durmuş. Üniversite Öğrencilerinde Özgecilik Davranışının Transaksiyonel Analiz Ego Durumları ve Yaşam Doyumu Bağlamında İncelenmesi. İstanbul: Marmara Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Doktora Tezi, 2012.
• Ümmet, Durmuş vd. “Özgecilik (Altruism) Ölçeği Geliştirme Çalışması”, Değerler Eğitimi Dergisi 11/26 (2013), 301-321.
• Yapıcı, Asım. Ruh Sağlığı ve Din, Psiko-Sosyal Uyum ve Dindarlık. Adana: Karahan Kitapevi, 2007.
• Yavuzer, Haluk vd. “Öğretmen Özgeciliği Ölçeği: Geliştirme, Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması”. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri 6/3 (2006), 947-972.
• Yıldırım, Musa - Topçuoğlu, Pınar. Özgeciliğin Çeşitli Demografik Değişkenlerle İncelenmesi: Sakarya Örneği, Sakarya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi 32 (2016), 40-53. Yener, Dursun. “Tüketici Etnosentrizmini Etkileyen Bir Faktör Olarak Dindarlık” Uluslarası İktisadi ve İdari İlimler Dergisi 6/12 (2014), 65-84.
• Yıldız, Murat. Dini Hayat ile Ölüm Kaygısı Arasındaki İlişki Üzerine Bir Araştırma. İzmir: Dokuz Eylül Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, 1998.
• Yüksel, Asuman. “İlköğretim 5. Sınıf Öğrencilerinin Empatik Becerileriyle Aile İşlevleri ve Benlik Kavramları Arasındaki İlişkinin İncelenmesi”. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi 25 (2009), 153-165.