Âlim Kime Denir? Ḳûtu'l-Ḳulûb ve İhyâu Ulûmi'd-Din Üzerinden Karşılaştırılmalı Bir İnceleme

Yıl 2020, Cilt: 7 Sayı: 1, 536 - 558, 30.06.2020

Ümmügül Betül Kanburoğlu Ergün

Öz

Bu çalışmada Ebû Tâlib el-Mekkî’nin (öl. 386/996) Ḳûtu’l-ḳulûb isimli eseri ve Ebû Hâmid el-Gazzâlî’nin (öl. 505/1111) İḥyâu ulûmi’d-dîn başlıklı başyapıtında ortaya konan âlim portreleri, karşılaştırmalı olarak incelenmektedir. Bu minvalde çalışmada, “hangi ilimle uğraşan kimselerin hakiki anlamda âlim olarak vasıflandırılabileceği” ve “hakiki anlamda âlim vasfıyla nitelendirilebilecek kimselerin hangi özelliklere sahip olması gerektiği” sorularına cevap aranmaktadır. Doküman inceleme yönteminin kullanıldığı çalışmanın amacı, İḥyâ ve bu eserin kaynakları arasında yer alan Ḳûtu’l-ḳulûb özelinde âlim olmanın kriterlerini ortaya koymaktır. Bu sayede İslâm düşüncesinde ilim tahsilinin temel gayesi olan “Allah ile yakınlık kurmak” meselesinin bu iki eserde nasıl işlendiği ortaya konacak; ayrıca Mekkî ve Gazzâlî düşüncesine göre bunun nasıl mümkün olabileceğinin pratik yönüne yer verilecektir.

Anahtar Kelimeler

Mekkî, Gazzâlî, Ḳûtu’l-ḳulûb, İḥyâ, İlim

Kaynakça

• DEMİRLİ, Ekrem. “Gazzâlî ve Tasavvuf”. Gazzâlî Konuşmaları. yay. haz. M. Cüneyt Kaya. 253-291. İstanbul: Küre Yayınları, 2012.
• GAZZÂLÎ, Ebû Ḥâmid el-. Bidâyetü’l-hidâye. thk. Muhammed Haccâr. Beyrut: Dâru’l-beşâiri’l-İslâmiyye, 7. Basım, 1410/1990.
• GAZZÂLÎ, Ebû Ḥâmid el-. Cevâhiru’l-Ḳur’ân ve düreruhu. thk. İḥyâi’t-türasi’l-arabî Encümeni. Beyrut: Dâru’l-âfâki’l-cedîdi, 6. Basım, 1411/1990.
• GAZZÂLÎ, Ebû Ḥâmid el-. el-Munḳıẕu mine’d-ḍalâl. thk. Nûrşîf Abdurraḥîm Rifʿat. Washington, D.C.: The Council for Research in Values and Philosophy, 2001.
• GAZZÂLÎ, Ebû Ḥâmid el-. er-Risâletu’l-leduniyye. haz. Riyâḍ Muṣṭafâ el-ʿAbdullâh. Dımaşk: Dâru’l-ḥikme, 1406/1986.
• GAZZÂLÎ. İḥyâu ʿulûmu’d-dîn. thk. Komisyon. 10 Cilt. Beyrut-Lübnan: Dâru’l-minhâc, 3. Basım, 1437/2016.
• GAZZÂLÎ. Kimyâ-yı Saʿâdet [Mutluluğun Formülü]. çev. Ali Arslan. 2 Cilt. İstanbul: Hikmet Neşriyat, 2004.
• GAZZÂLÎ, Ebû Ḥâmid el-. Meʿâricu’l-ḳuds fî medârici maʿrifeti’n-nefs. Beyrut-Lübnan: Dâru’l-kutubi’l-ʿilmiyye, 1409/1988.
• GUTAS, Dimitri. Yunanca Düşünce Arapça Kültür. çev. Lütfü Şimşek. İstanbul: Kitapevi Yayınları, 2016.
• Kur’ân-ı Kerîm.
• KUTLUER, İlhan. “İlim”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 22/109-114. Ankara: TDV Yayınları, 2000.
• MEKKÎ, Ebû Tâlib el-. Kûtü’l-kulûb [Kalplerin Azığı]. çev. Yakup Çiçek-Dilaver Selvi. 4 Cilt. İstanbul: Semerkand Yayınları, 7. Basım, 2014.
• ORMSBY, Eric Lee. İslam Düşüncesinde ‘İlahi Adalet’ (Teodise) Sorunu. çev. Metin Özdemir. Ankara: Kitâbiyât Yayınları, 2001.
• ROSENTHAL, Franz. Knowledge Triumphant: The concept of knowledge in medieval Islam. Leiden: Brill, 2007.
• TREIGER, Alexander. “Al-Ghazâlî’s Classifications of the Sciences and Descriptions of the Highest Theoretical Science”. Dîvân: Disiplinlerarası Çalışmalar Dergisi 16/30 (2011/1), 1-32.
• YAVUZ, Yusuf Şevki. “İlim”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 22/108-109. Ankara: TDV Yayınları, 2000.