Hz. Peygamber'in Belli Bir Sebebe Binaen Yapmış Olduğu Fiiller “İbn Hibbân’ın et-Tekâsîm ve’l-Envâ` Adlı Eseri Özelinde”

Yıl 2020, Cilt: 7 Sayı: 1, 173 - 204, 30.06.2020

Fatih Mehmet Yılmaz

Öz

Kur’an-ı Kerim tarafından üsve-i hasene diye tanıtılan Hz. Peygamber, ibâdetten, aileye, sosyal hayattan, idareye kadar birçok alana ilişkin davranış modelleri oluşturmuş, müminler de ortaya konulan bu yaşam tarzına tabi olmakla emrolunmuşlardır. Bu amaçla sahâbe-i kirâm, Resûl-i Ekrem’e ait fiilleri çok dikkatli bir şekilde takip etmişler, içlerinden bazıları da ilgili amelin hangi ortam ve gerekçelerle meydana geldiğini araştırma ihtiyacı hissetmişlerdir. Zira bir eylemin sebebinin bilinmesi, onun anlaşılması ve örnekliği noktasında önemli bir aşamayı teşkil etmektedir. Sahâbe döneminden başlayan efâlü’r-resûle yönelik anlama gayretleri, ilerleyen devirlerde de artarak devam etmiştir. Nitekim hicri 4. asırda sünneti değerlendirmede kendine özgü yaklaşımı ile öne çıkan İbn Hibbân, efâlü’n-nebîyi elli alt başlıkta incelemiştir. İşte bu çalışma; İbn Hibbân’a ait et-Tekâsîm ve’l-envâ` eseri çerçevesinde, makasıdın tespiti dolayısıyla ahkâmın anlaşılması hususunda önemli bir katkı sağlayacağını düşündüğümüz, Hz. Peygamber’in belli bir sebebe binaen yapmış olduğu fiillerin incelenmesini konu edinmektedir.

Anahtar Kelimeler

Hadis, Sünnet, Efâlü’r-resûl, İbn Hibbân

Kaynakça

• Abdulmüttalib, Rifat Fevzî. Tevsîku’s-sünne fi’l-karni’s-sânî üsüsühü ve’t-ticâhâtühü. Mısır: Mektebetü’l-Hâncı, 1400/1981.
• Abdürrezzâk, Ebû Bekr Abdürrezzâk b. Hemmâm es-San`ânî. el-Musannef. thk. Habîbürrâhmân el-A`zamî. 11 Cilt. Hindistan: el-Meclisü’l-İlmî, 2. Basım. 1403/1983.
• Aclûnî, İsmâîl b. Muhammed el-Aclûnî. Keşfü’l-hafâ ve müzîlü’l-ilbâs ammâ iştehera mine’l-ehâdîsi alâ elsine-ti’n-nâs. 2 Cilt. by.: Mektebetü’l-Kuds, ts.
• Ahmed b. Hanbel, Ebû Abdullah Ahmed b. Hanbel b. Hilâl b. Esed eş-Şeybânî. Müsned. 6 Cilt. Kâhire: Müessesetü Kurtuba, ts.
• Aktan, Hamza. “Kefâet”, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 15/167. Ankara: TDV Yayınları, 2002.
• Âmidî, Ebü’l-Hasen Seyfüddîn Ali b. Ali b. Muhammed el-Âmidî. el-İhkâm fî usûli’l-ahkâm. thk. Abdürrezzâk Afîfî. 4 Cilt. Beyrut: el-Mektebetü’l-İslâmî, ts.
• Aşkar, Muhammed Süleymân. Efâlü’r-Resûl ve delâletühâ ale’l-ahkâmi’ş-şer`iyye. Beyrut: Müessesetü’r-Risâle, 6. Basım. 1424/2003.
• Aynî, Bedrüddîn Ebû Muhammed Mahmûd b. Ahmed el-Aynî. Umdetü’l-kârî şerhu sâhîhi’l-Buhârî. 25 Cilt. b.y.: Dâru’l-Fikr, ts.
• Bâcî, Ebü’l-Velîd Süleymân b. Halef b. Sa`d b. Eyyûb el-Bâcî. el-Müntekâ şerhu’l-muvatta. 7 Cilt. Mısır: Matbaatü’s-Saâdet, 1332.
• Bağdâdî, İsmâîl b. Muhammed Emîn b. Mîr Selîm el-Bâbânî el-Bağdâdî. Hediyyetü’l-ârifîn esmâü’l-müellifîn ve âsârü’l-muhaddisîn. 3 Cilt. Beyrut: Dâru İhyâi’t-Türâsi’l-Arabî, ts.
• Begavî, Ebû Muhammed el-Hüseyn b. Mes`ûd el-Begavî. Meâlümü’t-tenzîl. thk. Muhammed Abdullah en-Nemr vd. 8 Cilt. Riyâd: Dâru Taybe, 1409/1989.
• Bereketî, Muhammed Amîm el-İhsân el-Müceddidî el-Bereketî. et-Ta`rîfâtü’l-fıkhiyye. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1424/2003.
• Birmâvî, Ebû Abdullah Muhammed b. Mûsâ en-Nuamî el-Askalânî el-Birmâvî. el-Lâmi`u’s-sahîh bi şerhi’l-câmi`i’s-sahîh. 18 Cilt. Katar: Dâru’n-Nevâdir, 1433/2012.
• Buhârî, Ebû Abdullah Muhammed b. İsmâîl b. İbrâhim b. el-Muğîre el-Cu`fî el-Buhârî. el-Câmiu’l-müsned es-sahîhu’l-muhtasar min umûri Resûlillâhi ve sünenihî ve eyyâmihî. thk. Muhammed Züheyr b. Nâsır en-Nâsır. 9 Cilt. b.y.: Dâru Tavkı’n-Necât, 1422.
• Cevherî, Ebû Nasr İsmâîl b. Hammâd el-Cevherî. es-Sıhâh. thk. Ahmed Abdülgafûr Attâr. 6 Cilt. Beyrut: Dâru’l-İlmi’l-Melâyîn, 4. Basım. 1407/1987.
• Cürcânî, Ebü’l-Hüseyn Ali b. Muhammed b. Ali el-Hüseynî el-Cürcânî. et-Ta`rîfât. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 2. Basım. 1424/2003.
• Cüveynî, Ebü’l-Meâlî Abdülmelik b. Abdullah b. Yûsuf el-Cüveynî. el-Burhân fî usûli’l-fıkh. 2 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1418/1997.
• Demircan, Ali Rıza Demircan. “Teaddüd-i Zevcât”, ed. İsmail Lütfi Çakan. Hz. Peygamber ve Aile Hayatı. İslâmi İlimler Araştırma Vakfı (İSAV) Tartışmalı İlmî Toplantılar Dizisi. İstanbul: Ensar Neşriyat, 1998.
• Ebû Dâvûd, Süleymân b. el-Eş`as b. İshâk es-Sicistânî. Kitâbü’s-Sünen. thk. Muhammed Avvâme. 6 Cilt. Beyrut: Müessesetü’r-Reyyân, 2. Basım. 1425/2004.
• Ebû Şehme, Muhammed b. Muhammed Ebû Şehme. el-Vasît fî ulûm ve mustalahi’l-hadîs. b.y.: Dâru’l-Fikri’l-Arabî, ts.
• Ebû Zehra, Muhammed. el-Ahvâlü’ş-şahsiyye. Kâhire: Dâru’l-Fikri’l-Arabî, 1432/2012.
• Ensârî, Ebû Yahya Zekeriyya el-Ensârî. Menhatü’l-bârî bi şerhi sahîhi’l-Buhârî. thk. Süleymân b. Dürey` el-Âzimî. 10 Cilt. b.y.: Mektebetü’r-Rüşd, 1426/2005.
• Fîruzâbâdî, Ebû İshâk İbrâhîm b. Ali b. Yûsuf el-Fîruzâbâdî. et-Tabsira fî usûli’l-fıkh. thk. Muhammed Hasan Heytu. Dımeşk: Dâru’l-Fikr, 1403.
• Galûş, Ahmed Ahmed Galûş. es-Siretü’n-nebeviyye ve’d-da`vetü fi’l-ahdi’l-mekki. b.y.: Müessesetü’r-Risâle, 1424/2003.
• Görmez, Mehmet. Sünnet ve Hadisin Anlaşılması ve Yorumlanmasında Metodoloji Sorunu. Ankara: TDV Yayınları, 3. Basım. 2011.
• Hallâf, Abdülvehhâb. İlmü usûli’l-fıkh. Küveyt: Dâru’l-Kalem, 20. Basım. 1406/1986.
• Hamevî, Ebû Abdullah Yâkut b. Abdullah el-Hamevî. Mu`cemü’l-büldân. 7 Cilt. Beyrut: Dâru Sâdr, 1397/1977.
• Hamidullah, Muhammed. İslâm Peygamberi. trc. Salih Tuğ. 2 Cilt. İstanbul: İrfan Yayımcılık, 5. Basım. 1414/1993.
• Hatîb, Muhammed Accâc el-Hatîb. es-Sünne kable’t-tedvîn. Beyrut: Dârul’l-Fikr, 1400/1980.
• Herevî, Muhammed el-Emîn b. Abdullah el-Üremî el-Alevî el-Herevî. el-Kevkebü’l-vehhâc ve’r-ravda’l-behhâc fî şerhi Sahîh-i Müslim b. el-Haccâc. 26 Cilt. Cidde: Dâru’l-Minhâc, 1430/2009.
• Işık, Mustafa. İbn Huzeyme, Sahih’i ve İbnu Hibbân’ın Sahih’iyle Mukayesesi. Kayseri: Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 1997. (Doktora Tezi).
• Itr, Nûreddîn. Menhecü’n-nakd fî ulûmi’l-hadîs. Dımeşk: Dâru’l-Fikr, 37. Basım. 1439/2018.
• İbn Abdülber, Ebû Ömer Yûsuf b. Abdullah b. Muhammed b. Abdülber. el-İstîâb fî ma`rifeti’l-ashâb. thk. Ali Muhammed el-Becâvî. 4 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Ceyl, 1412/1992.
• İbn Âşûr, Muhammed Tâhir İbn Âşûr. Mekâsıdü’ş-şerîati’l-İslâmiyye. Kâhire: Dâru’l-Kitâbi’l-Mısrî, 2011.
• İbn Balabân, Ebü’l-Hasen Emîr Alâüddîn b. Balabân. el-İhsân fî takrîbi Sahîh-i İbn Hibbân. thk. Şuayb el-Arnâûd. 18 Cilt. Beyrut: Müessesetü’r-Risâle, 1408/1988.
• İbn Battâl, Ebü’l-Hasen Ali b. Halef b. Abdülmelik İbn Battâl. Şerhu Sahîhi’l-Buhârî. 10 Cilt. Riyâd: Mektebetü’r-Rüşd, ts.
• İbn Dakîku’l Îd, Takiyyüddîn. İhkâmü’l-ahkâm şerhu umdeti’l-ahkâm. thk. Muhammed Hâmid el-Fakî. 2 Cilt. Kâhire: Matbaatü’s-Sünneti’l-Muhammediyye, 1372/1953.
• İbn Ebî Şeybe, Ebû Bekr Abdullah b. Muhammed b. Ebî Şeybe. el-Kitâbü’l-Musannef fi’ehâdîs ve’l-âsâr. 7 Cilt. Beyrut: Dâru’t-Tâc, 1409/1989.
• İbn Hacer, Ahmed b. Ali b. Hacer el-Askalânî. el-İsâbe fî temyîzi’s-sahâbe. thk. Abdullah b. Abdülmuhsin et-Türkî. 8 Cilt. Kâhire: y.y., 1429/2008.
• İbn Hacer, Ahmed b. Ali b. Hacer el-Askalânî. Fethu’l-bârî bi şerhi sahîhi’l-Buhârî. 13 Cilt. b.y.: el-Mektebetü’s-Selefiyye, ts.
• İbn Hacer, Ali b. Ahmed b. Hacer el-Askalânî. Muvâfakatü’l-hubri’l-haber fî tahrîci âsâri’l-muhtasar. thk. Hamdî Abdülmecîd es-Selefî – Subhî es-Seyyid Câsim es-Sâmerrâî. 2 Cilt. Riyâd: Mektebetü’r-Rüşd, 2. Basım. 1414/1993.
• İbn Hibbân, Ebû Hâtim Muhammed b. Ahmed el-Büstî. Sahîhu İbn Hibbân el-müsnedü’s-sahîh ale’t-tekâsîm ve’l-envâ`. thk. Muhammed Ali Sönmez – Hâlis Aydemir. 6 Cilt. Beyrut: Dâru İbn Hazm, 1433/2012.
• İbn Hibbân, Ebû Hâtim Muhammed b. Hibbân b. Ahmed b. Hibbân. es-Sikât. 10 Cilt. Haydarâbâd: Dâiratü’l-Meârifi’l-Osmâniyye, 1393/1973.
• İbn Mâce, Ebû Abdullah Muhammed b. Yezîd el-Kazvînî. Sünen-i İbn Mâce. thk. Şuayb el-Arnaûd v.dğr. 5 Cilt. Dımeşk: Dâru’r-Risâleti’l-Âlemiyye, 1430/2009.
• İbn Manzûr, Ebü’l-Fazl Cemâlüddîn Muhammed b. Mükerrem İbn Manzûr. Lisânü’l-arab. 15 Cilt. Beyrut: Dâru Sâdır, ts.
• İbn Melek, Muhammed b. Abdüllatîf b. Abdülazîz el-Kirmânî. Şerhu mesâbîhi’s-sünne. thk. Nureddîn Tâlib. vd. 6 Cilt. b.y.: İdâretü’s-Sekâfeti’l-İslâmiyye, 1433/2012.
• İbn Nüceym, Zeynüddîn b. İbrâhim b. Muhammed. el-Eşbâh ve’n-nezâir alâ mezhebi Ebî Hanîfe en-Nu`mân. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1419/1999.
• İbnü’l-Hümâm, Kemâlüddîn Muhammed b. Abdülvâhid es-Sivâsî. Fethu’l-kadîr. 10 Cilt. b.y.: Dâru’l-Fikr, ts.
• Kahraman, Abdullah. Fıkıh Usûlü. İstanbul: Rağbet Yayınları, 4. Basım. 2016.
• Karâfî, Ebü’l-Abbâs Şihâbüddîn Ahmed b. İdrîs el-Karâfî. Şerhu tenkîhi’l-füsûl fî ihtisâri’l-mahsûl fi’l-usûl. Beyrut: Dâru’l-Fikr, 1424/2004.
• Karaman, Hayreddin. Mukayeseli İslâm Hukuku. 3 Cilt. İstanbul: Nesil Yayınları, 1991.
• Kârî, Ali b. Sultan Muhammed el-Kârî. Mirkâtü’l-mefâtîh şerhu mişkâti’l-mesâbîh. thk. Muhammed Cemîl el-Attâr, 11 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Fikr, 1414/1994.
• Kâsımî, Muhammed Cemâleddîn el-Kâsımî. Kavîdü’t-tahdîs. thk. Muhammed Behçet el-Baytâr. Beyrut: Dâru İhyâi’l-Kütübi’l-Arabiyye, 2. Basım. 1380/1961.
• Kastallânî, Ebü’l-Abbâs Şihâbüddîn Ahmed b. Muhammed b. Ebû Bekr el-Kastallânî. İrşâdü’s-sârî li şerhi sahîhi’l-Buhârî. 10 Cilt. Mısır: Matbaatü’l-Kübrâ el-Emîriyye, 6. Basım. 1305.
• Kehhâle, Ömer Rızâ Kehhâle. Mu`cemü’l-müellifîn. Beyrut: Dâru İhyâi’t-Türâsi’l-Arabî, ts.
• Kırbaşoğlu, Mehmet Hayri. İslam Düşüncesinde Sünnet. Ankara: Ankara Okulu Yayınları, 2. Basım. 1996.
• Kirmânî, Muhammed b. Yûsuf el-Kirmânî. el-Kevâkibü’d-derârî fî şerhi sahîhi’l-Buhârî. thk. Muhammed Muhammed Abdüllatîf. Beyrut: Dâru İhyâi’t-Türâsi’l-Arabî, 2. Basım. 1401/1981.
• Koca, Ferhat. “İbâdet”, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 19/241. İstanbul: TDV Yayınları, 1999.
• Küçükaşcı, Mustafa Sabri. “Yüzük”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi, 44/55. İstanbul: TDV Yayınları, 2013.
• Küçükaşçı, Mustafa Sabri. “Kâtip”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 25/49. Ankara: TDV Yayınları, 2002.
• Lâşîn, Mûsâ Şâhîn. Fethu’l-mun`im şerhu sahihi Müslim. 10 Cilt. Kâhire: Dâru’ş-Şurûk, 1423/2002.
• Mübârekfûrî, Ebü’l-Ulâ Muhammed Abdurrahman İbn Abdürrahîm el-Mübârekfûrî. Tuhfetü’l-ahvezî bi şerhi câmii’t-Tirmizî. 10 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1410/1990.
• Münâvî, Abdürraûf el-Münâvî. Feyzü’l-kadîr şerhu’l-câmii’s-sağîr. 6 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Ma`rife, 2. Basım. 1391/1972.
• Müslim, Ebü’l-Hüseyn Müslim b. el-Haccâc b. Müslim el-Kuşeyrî. el-Câmiu’s-sahîh. thk. Muhammed Fuâd Abdülbâkî. 5 Cilt. Beyrut: Dâru İhyâi’t-Türâsi’l-Arabî, ts.
• Nîsâbûrî, Ebû Abdullah Muhammed b. Abdullah el-Hâkim en-Nîsâbûrî. el-Müstedrek ale’s-sahîhayn. thk. Mustafa Abdülkâdir Atâ. 4 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 2. Basım. 1422/2002.
• Safedî, Ebü’s-Safâ Selâhüddîn Halîl b. İzzeddîn Aybeg b. Abdullah es-Safedî. el-Vâfî bi’l-vefeyât. thk. Ahmed el-Arnâûd - Türkî Mustafa. Beyrut: Dâru İhyâi’t-Türâsi’l-Arabî, 1420/2000.
• Savaş, Rıza. “Cüveyriye bint Hâris”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 8/146. İstanbul: TDV Yayınları, 1993.
• Semerkandî, Alâaddîn es-Semerkandî. Tuhfetü’l-fukahâ. 3 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1405/1984.
• Sindî, Abdülkâdir b. Habîbullah es-Sindî. Hücciyyetü’s-sünne ve mekânetühâ fi’t-teşrîi’l-İslâmî. Medîne: el-Câmiatü’l-İslâmî, 1395/1975.
• Sönmez, Mehmet Ali. “el-Müsnedü’s-Sahîh”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 32/106. İstanbul: TDV Yayınları, 2006.
• Sönmez, Mehmet Ali. “İbn Hibbân”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 20/63. İstanbul: TDV Yayınları, 1999.
• Söylemez, Mahfuz “Cahiliye Arap İnancında Putların Yeri”, Milel ve Nihal, 11/1 (2014), 18.
• Sûyânî, Muhammed es-Sûyânî. es-Sîretü’n-nebeviyye. 4 Cilt. Riyâd: Mektebetü’l-Abyekân,1424/2004.
• Sübkî, Ebû Nasr Tâcüddîn Abdülvehhâb Ali b. Abdilkâfî es-Sübkî. Tabakatü’ş-Şâfiyyeti’l-kübrâ. thk. Mahmûd Muhammed et-Tanâhî – Abdülfettâh Muhammed el-Hulv. 11 Cilt. Kâhire: Hicr, 2. Basım. 1413/1992.
• Süyûtî, Celâleddîn es-Süyûtî. Tedrîbü’r-râvî fî şerhi takrîbi’n-Nevevî. thk. Ebû Kuteybe Nazar Muhammed el-Fâriyâbî. 2 Cilt. Beyrut: Mektebetü’l-Kevser, 2. Basım. 1415.
• Süyûtî, Ebü’l-Fazl Celâleddîn Abdurrahman es-Süyûtî. et-Tevşîh şerhu’l-câmi`i’s-sahîh. thk. Rıdvân Câmi` Rıdvân. 9 Cilt. Riyâd: Mektebetü’r-Rüşd, 1419/1998.
• Şa`bân, Zekiyyüddîn. İslâm Hukuk İlminin Esasları (Usûlü’l-Fıkh). trc. İbrahim Kâfi Dönmez. Ankara: TDV Yayınları, 4. Basım. 2000.
• Şâtıbî, Ebû İshâk İbrâhîm b. Mûsâ b. Muhammed eş-Şâtıbî. el-Muvâfakât. thk. Ebû Ubeyde Meşhûr b. Hasan Âl Selmân. 6 Cilt. Suudi Arabistan: Dâru İbn Affân, 1417/1997.
• Taberânî, Ebü’l-Kâsım Süleymân b. Ahmed et-Taberânî. el-Mu’cemü’l-evsat. thk. Târık b. İvazullah b. Muhammed - Abdülmuhsîn b. İbrâhîm el-Hüseynî. 10 Cilt. Kâhire: Dâru’l-Haremeyn, 1415/1995.
• Taberî, Ebû Ca`fer Muhammd b. Cerîr et-Taberî. Tefsîrü’t-Taberî Câmiu’l-beyân an te’vîli Âyi’l-Kur’ân. thk. Abdullah b. Abdülmuhsin et-Türkî. 24 Cilt. Kâhire: Dâru Hicr, 1422/2001.
• Taberî, Ebû Ca`fer Muhammed b. Cerîr et-Taberî. Târîhu’t-Taberî. thk. Muhammed Ebü’l-Fazl İbrâhîm. 11 Cilt. Mısır: Dâru’l-Meârif, 2. Basım. ts.
• Tirmizî, Ebû Îsâ Muhammed b. Îsâ b. Sevre et-Tirmizî. el-Câmiu’s-sahîh. thk. Muhammed Fuâd Abdülbâkî. 5 Cilt. Mısır: Mektebetü ve Matbaatü Mustafa el-Bâbî el-Halebî, 2. Basım. 1977/1397.
• Toprak, Süleyman. “Kabir”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 24/37. İstanbul: TDV Yayınları, 2001.
• Useymîn, Muhammed b. Sâlih el-Useymîn. Fethu zi’l-celâli ve’l-ikrâm bi şerhi bulûği’l-merâm. thk. Sayhâ b. Muhammed Ramazan – Ümmü İsrâ bint Arefe Beyûmî. 6 Cilt. Kâhire: el-Mektebetü’l-İslâmiyye, 1427/1006.
• Yücel, Ahmet. Hadis Tarihi. İstanbul: MÜ İlâhiyat Fakültesi Vakfı Yayınları, 7. Basım. 2012.
• Yücel, Ahmet. Hadis Usulü. İstanbul: MÜ İlâhiyat Fakültesi Vakfı Yayınları, 5. Basım. 2012.
• Zehebî, Şemsüddîn Muhammed b. Ahmed b. Osmân ez-Zehebî. Siyerü a`lâmi’n-nübelâ. thk. Ekrem el-Bûsî. 25 Cilt. Beyrut: Müessesetü’r-Risâle, 2. Basım. 1404/1984.
• Zehrânî, Muhammed b. Matar ez-Zehrânî. İlmü’r-ricâl neş’etühü ve tatavvuruhu mine’l-karni’l-evvel ilâ nihâyeti’l-karni’t-tâsi`. Riyâd: Daru’l-Hicre, 1417/1996.
• Zehrânî, Muhammed b. Matar ez-Zehrânî. Tedvînü’s-sünneti’n-nebeviyye neş’etühü ve tatavvuruhu. Riyâd: Dâru’l-Hicre, 1417/1996.
• Zeydan, Abdülkerim. Fıkıh Usulü. trc. Ruhi Özcan. İstanbul: MÜ İlâhiyat Fakültesi Vakfı Yayınları, 2. Basım. 1993.
• Ziriklî, Hayrüddîn ez-Ziriklî. el-A`lâm. 8 Cilt. Beyrut: Dâru’l-İlm li’l-Milliyyîn, 15. Basım. 2002.