el-Ḥumeydî’nin Bedî‘iyyesinde Kullandığı Bazı Edebi Sanatlar

Yıl 2022, Cilt: 9 Sayı: 2, 660 - 685, 31.12.2022

Ramazan Ege Sadullah Tilkitaş

https://doi.org/10.17859/pauifd.1151174

Cited By: 1

Öz

Allah Resûlü’nün vefatından sonra İslam dünyasında yaşanan siyasi çalkantılar, sıkıntılar, haçlı tehdidi vb. sebeplerle Müslümanlar manevi destek arayışına girmişlerdir. Ayrıca şairler, ruhi ve bedeni rahatsızlıklarına şifa ummak, gönüllerindeki peygamber sevgisini izhar etmek, edebi sanatların öğrenilmesine katkı sağlamak gibi düşüncelerle Hz. Peygamber’i konu alan kasideler yazmışlardır. H. 7. asırdan sonra belli başlı şartları taşıyan bu tür kasidelere bedî‘iyye denilmiştir. Abdurrahman b. Ahmed b. Ali el-Humeydî de Temliḥu’l bedî' bi medḥi’ş-şefî‘ adını verdiği kasidesi ile bu türün temsilcilerinden biri olmuştur. Bu makalede el-Humeydî’nin, kasidesinde geçen 49 sanat tanıtılacak ve beyitler tercüme edilerek istişhâd ettiği yerlere değinilecektir. Bu çalışma ile bedî‘iyye türünün örneklerinden olan el-Humeydî’nin beyitleri ve bu beyitlerde geçen edebî sanatların tanıtılması amaçlanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Şiir, medih, bedî‘, bedî‘iyyât, kaside

Kaynakça

• Akdemir, Hikmet. Belâğat Terimleri Ansiklopedisi. İzmir: Nil Yayınları, 1999.
• Ahmed Muhtar Abdulhamîd. Mu‘cemu’l-luġati’l-‘Arabiyyeti’l-muâsıra. b.y.: Âlemü’l-kütüb, 2008.
• Aydın, Mustafa. Arap Dili Belâgatında Bedî‘ İlmi ve Sanatları. İstanbul: İşaret Yayınları, 2018.
• Bağdatlı İsmail Paşa. Hediyyetü’l-Arifîn Esmâü’l-Müellifîn ve Asârü’l-Musannıfîn. İstanbul: Müessesetü’t-Târîhi’l-Arabi, 1951.
• el-Buhârî, Ebû Abdillâh Muhammed b. İsmâîl. el-Câmi‘u’s-Sahîh. Beyrut: Dâru İbn Kesîr, 1423/2002.
• Bulut, Ali. Bedî‘ İlmi. İstanbul: M.Ü. İlahiyat Fakültesi Vakfı Yayınları, 2016.
• ……………., Belâgat (meânî, beyân, bedî‘). İstanbul: M.Ü İlahiyat Fakültesi Vakfı Yayınları, 2007.
• Dereli, Muhammed Vehbi. Arap Edebiyatında Bedî’iyye Geleneği ve Suyûtî’nin Nazmu’l-bedî‘ Adlı Eseri. Konya: Palet Yayınları, 2021.
• Durmuş, İsmail. “İdmâc”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. Cilt: 21. İstanbul: TDV Yayınları, 2000.
• Durmuş, İsmail. Pala, İskender. “İ’tilâf”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. Cilt: 23. İstanbul: TDV Yayınları, 2001.
• Ebû Hilâl el-Askerî. Kitâbü's-sınâateyn el-kitâbe ve'ş-şi'r. thk. Ali Muhammed el-Bicâvî -Muhammed Ebu’l-Fazl İbrâhîm. Beyrut: el-Mektebetü’l-‘Unsuriyye, 1998.
• Eren, Cüneyt. Peygambere Adanmış Manzumeler –Bedîiyyât- İstanbul: Sütun Yayınları, 2005.
• İbn Ebi’l-İsbaʿ el-Bağdâdî el-Mısrî. et-Taḥrîru’t-taḥbîr fî sınāati’ş-şiʿri ve’n-nes̱r ve beyâni iʿcāzi’l-ḳur’ân. Birleşik Arap Cumhuriyeti: el-Meclisü'l- ‘A’lâ li'ş-Şüûni'l-İslāmiyye, ts.
• Habenneka, Abdurrahmân Hasan el- Meydânî. el-Belâġatü’l-‛ arabiyye ususuhâ ve‛ ‘ulûmuhâ ve funûnuhâ. Dimeşk: Dâru’l-Ḳalem, 1996.
• İbn Hacer el-Askalânî. Fehu’l-bâri şerhu Sahîhi’l-Buhârî. Beyrut: Dâru’l-Mârife, 1379.
• Ḫatîb el-Ḳazvînî. Telḫîs ve Tercümesi. trc. Nevzat H. Yanık vd. İstanbul: Huzur Yayınları, ts.
• el-Hillî, Safiyyüddîn Abdülazîz b. Serâyâ b. Alî. Şerhu’l-Kâfiyeti’l-bedîʿiyye fî ʿulûmi’l-belâga ve mehâsini’l-bedîʿ. thk. Nesîb Neşâvî. Beyrut: Dâru Sâdır, 1992.
• el-Hillî, Safiyyüddîn Abdülazîz b. Serâyâ b. Alî, Dîvân. Beyrut: Dâru Sâdır, ts.
• İbn Ḥicce, Takıyyuddîn Ebû Bekr Muhammed b.‘Ali el-Ḥamevî. Ḫıẓânetu’l-edeb ve Ġâyetu’l-Ereb. thk. İsam Şuaytû. Beyrut: Dâru’l-Kutubi’l-‘Hilâl, 2004.
• el-Humeydî, Abdurrahmân b. Ahmed. Menhu’s-Semi‘ bi Şerhi Temlîhi’l- Bedî‘ bi Medhi’ş-Şefî‘. İspanya: San Lorenzo de el Escorial Manastırı Ulusal Miras Kraliyet Kütüphanesi, No: “Arap 422”.
• …………., ed-Durru’l-manẓûm fî medḥi’n-nebiyyi’l-‘a‘zam. Mısır: el-Matbaatü’l- ‘Âmire, 1322/1896.
• el-Kazvînî, Celaluddin Ebû Abdillâh Muhammed. el-Îḍâh fî ‘ulûmi’l-belâġa, thk. İbrahim Şemsüddîn. Beyrût: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 2003.
• Kocabıyık, Halil İbrahim. “Ebû Hayyân ve el-Bahrul-Muhît adlı Tefsiri (II)”. Academic Platform Journal of Islamic Researches, 3/3 (Aralık 2019), 378-388.
• Kudâme b. Ca‘fer. Nakdü'ş-şi'r. Kostantiniyye: Matbaatü’l-Cevâib, h. 1302.
• Kehhâle, Ömer Rıza. Mu‘cemü’l-müellifîn. Beyrut: Mektebetü’l-Müsennâ, 1957.
• İbn Maʿsûm, Sadruddîn ‘Ali b. Ahmed el-Medenî. Envâru’r-rabî ‘fî envâ ‘i’l-Bedî ‘. thk. Şakir Hâdî Şukr. Necef: Matba‘atu’n-Nu ‘mân, 1969.
• Müslim, Ebü’l-Hüseyn Müslim b. El-Haccâc. el-Câmi ‘u’s-saḥîḥ. thk. Muhammed Fuad Abdülbâkî. Ḳāhire: y.y., 1374/1995.
• en-Nüveyrî, Şihabüddin Ahmed bin Abdilvehhab. Nihâyetü’l-ereb fi-fünûni’l-edeb. Ḳāhire: Dâru'l-Kütübi ve'l-Vesāiḳ'l-Ḳavmiyye, 1423/2002.
• Reşîḳ el-Kayrevânî. el-ʿUmde fî meḥâsini’ş-şiʿr ve âdâbih. thk. Muhyiddîn Abdülhamîd b.y.: Dâru’l-Ceyl, 1401/1981.
• Serkîs, Yusuf ‘İlyân. Mu’cemu’l-matbûati’l-arabiyye ve’l-muarrabe. Mısır: Matbaatu Serkîs, 1928.
• es-Sübkî, Ebû Nasr Tâcüddîn Abdülvehhâb b. Alî b. Abdilkâfî. Arûsu’l-efrâḥ fî şerḥi telḫîsi’l-miftâḥ. thk. Abdulhamid Hindâvî. Beyrut: el-Mektebetü’l-‘Asriyye, 2003.
• Şihâbüddin el-Ḫafâcî. Reyḥânetü'l-elibbâ ve zehretü'l-ḥayâti'd-dünyâ. thk. Abdülfettah Muḥammed el-Ḥulv. Ḳahire, Matbaatu İsa el-Bâbî el-Ḥalebî, 1967.
• Yanık, Nevzat H. ve vd. Telḫîs ve Tercümesi. İstanbul: Huzur Yayınları, ts.