Semantic Evaluation of Rubâʿî Verbs Consisting of Repeating Two Letters One After Another in the Qur'an

Yıl 2024, Cilt: 11 Sayı: 1, 334 - 352, 30.06.2024

Lütfi Özbey

https://doi.org/10.17859/pauifd.1440442

Öz

It is possible to see all the rhetorical arts of the Arabic language in the finest details in the Quran. The words used in the Quran are placed according to an extremely precise system. In the Quran, verbs in which two letters are repeated consecutively attract attention. In this study, such verbs will be evaluated semantically and it will be tried to determine what kind of contribution this usage makes to the meaning. In addition, when giving meaning to the verses in which these verbs occur, an effort will be made to reveal whether the meanings of reinforcement and exaggeration are reflected in the translation by taking into account the meaning of the Quran.
While giving the meaning, the fact that some meanings are hidden in the phonetics of the word should be taken into consideration and should be attached to the text.

Anahtar Kelimeler

Quran, repeated letters,, rubâʿî,, meaning,, semantics

Kur’ân’da İki Harfin Art Arda Tekrar Edilmesinden Oluşan Rubâʿî Fiillerin Semantik Açıdan Değerlendirilmesi

Öz

Yaşayan dünya dilleri arasında gramer ve retorik açısından öne çıkmayı başaran dillerden biri de Arapçadır. Arap dilinin sahip olduğu tüm belagat sanatlarını en ince detaylarıyla Kur’ân’da görmek mümkündür. Kur’ân’da kullanılan kelimeler son derece hassas bir sisteme göre yerleştirilmiştir. Kur’ân’da peş peşe iki harfin tekrar edildiği fiiller dikkat çekmektedir. Bu çalışmada bu tür fiiller ele alınarak semantik açıdan değerlendirilecek ve bu kullanımın anlama ne tür katkısı olduğu belirlenmeye çalışılacaktır. Ayrıca bu fiillerin geçtiği ayetlere meal verilirken içerdiği pekiştirme ve mübalağa anlamlarının tercümeye yansıtılıp yansıtılmadığı Diyanet İşleri Başkanlığı’nın basmış olduğu Halil Altuntaş ve Muzaffer Şahin’e ait Kur’an meali dikkate alınarak ortaya konulmaya gayret edilecektir.
Kur’ân’da iki harfin peş peşe tekrar edilmesi suretiyle ifade edilen bu tür fiillerde, kelimenin telaffuzu ve mana arasında sıkı bir bağ vardır. Meal verilirken, zikredilen anlamların kelimenin fonetiğine gizlenmiş olduğu hakikati göz önünde bulundurulmalı ve manada oluşan bu değişiklik ve farklar metne iliştirilmelidir.

Anahtar Kelimeler

Kur’ân, mükerrer harfler, rubâʿî, semantik, anlam, anlambilim.

Kaynakça

• Akalın vd., Şükrü Haluk. Türkçe Sözlük. 1 Cilt. Ankara: Türk Dil Kurumu, 11. Basım, 2011.
• Kur’ân-ı Kerîm Meâli. çev. Halil Altuntaş - Muzaffer Şahin. Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları, 2011.
• Cebel, Muhammed Ḥasan Ḥasan. el-Muʿcemu’l-İştiḳaḳiyyu’l-Muaṣṣal li Elfâẓi’l-Ḳur’ani’l-Kerîm. 4 Cilt. Kahire: Mektebetü’l-Âdâb, 1431/2010.
• Cevherî, Ebû Nasr İsmail b. Hammâd el-Fârâbî el-. Tâcü’l-Luğa ve Ṣıhâhu’l-ʿArabiyye. thk. Ahmed Abdulğaffâr ʿAttâr. 6 Cilt. Beyrut: Dâru’l-ʿİlmi li’l-Melâyîn, 4. Basım, 1407/1987.
• Çelik, İsmail (ed.). Mecmûʿatu’ṣ-Ṣarf. 1 Cilt. İstanbul: Şifa Yayınevi, 7. Basım, 2017.
• Çetin, Nihad M. “Arap - Yazı”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 3/276-309. İstanbul: TDV Yayınları, 1991. Ebû Ḥayyân el-Endelüsî, Muhammed b. Yûsuf b. Alî b. Yûsuf b. Ḥayyân el-Endelüsî. el-Baḥru’l-Muḥîṭ. thk. Ṣıdkî Muhammed Cemîl. 10 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Fikr, 1420/1999.
• Ebû Ḥayyân el-Endelüsî, Muhammed b. Yûsuf b. Alî b. Yûsuf b. Hayyân el-Endelüsî. İrtişâfu’ḍ-Ḍarab min Lisâni’l-ʿArab. thk. Receb Osman Muhammed. 5 Cilt. Kahire: Mektebetü’l-Ḫancî, 1418/1998.
• Enbârî, Ebû Bekr Muhammed b. el-Kasım b. Muhammed b. Beşşâr el-. eẓ-Ẓâhir fî Meʿânî Kelimâti’n-Nâs. thk. Ḥâtim Salih ed-Dâmin. 2 Cilt. Beyrut: Müessesetü’r-Risâle, 1412/1992.
• Endelüsî, Ebû Muhammed Abdülhak b. Gālib b. Abdirrahmân b. Gālib el-Muhâribî el-Gırnâtî el-. el-Muḥarrerü’l-Vecîz fî Tefsîri’l-Kitâbi’l-ʿAzîz. thk. Abdusselam Abduş-Şâfî Muhammed. 6 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-ʿİlmiyye, 1422/2001.
• Esterâbâdî, Muhammed b. el-Hasan er-Raḍîyy el-. Şerḥu Şâfiyeti İbni’l-Ḥâcib. thk. Muhammed Nûr el-Ḥasan vd. 4 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-ʿİlmiyye, 1395/1975.
• Ezherî, Ebû Mansûr Muhammed b. Ahmed el-Herevî el-. Tehẓîbü’l-Lüğa. thk. Muhamed ʿAvaḍ Murʿib. 15 Cilt. Beyrut: Dâru İḥyâi’t-Türâs̱i’l-ʿArabî, 1421/2001.
• Ferâhîdî, el-Ḫalîl b. Aḥmed b. ʿAmr b. Temîm el-. Kitâbu’l-ʿAyn. thk. Mehdî el-Maḫzûmî - İbrahim es-Sâmirrâî. 8 Cilt. Beyrut: Dâru ve Mektebetü’l-Hilâl, ts.
• Ferrâ’, Ebû Zekeriyya Yaḥya b. Ziyâd b. ʿAbdillah b. Manẓûr ed-Deylemî el-. Meʿâni’l-Kur’ân li’l-Ferrâ’. thk. Ahmed Yusuf en-Necâtî vd. 3 Cilt. Kahire: Dâru’l-Mıṣriyye li’t-Te’lîfi ve’t-Terceme, ts.
• Ğalâyînî, Mustafa Muhammed el-. Câmiʿu’d-Durûsi’l-’Arabiyye. Beyrut: el-Mektebetü’l-ʿAṣriyye, 28. Basım, 1414/1993.
• Hasîrîzâde, Elîf Efendi. en-Nûru’l-Furḳan fî Şerḥi Luğati’l-Ḳur’ân. 2 Cilt. İstanbul: Türkiye Yazma Eserler Kurumu Başkanlığı, 2005.
• Herevî, Ebû Sehl Muḥammed b. Ali b. Muhammed el-. İsfâru’l-Faṣîḥ. thk. Aḥmed b. Saʿîd b. Muḥammed Ḳuşâş. 2 Cilt. Medine: ʿİmâdetü’l-Baḥṣi’l-ʿİlmiyyi bi’l-Câmiʿati’l-İslâmiyye, 1. Basım, 1420/1999.
• İbn Ebî Ḥâtim, Ebû Muḥammed ʿAbdurrahman b. Muḥammed b. İdrîs b. el-Münẕir et-Temîmî el-Hanẓalî. Tefsîru’l-Ḳur’âni’l-ʿAzîm li’bni Ebî Ḥâtim. thk. Esʿad Muḥammed eṭ-Ṭayyib. 13 Cilt. Suudi Arabistan: Mektebetü Nizâr Mustafa el-Bâz, 3. Basım, 1419/1998.
• İbn Fâris, Ebu’l-Ḥuseyn Aḥmed b. Fâris b. Zekeriyya el-Ḳazvînî er-Râzî. Muʿcemu Meḳâyîsi’l-Luğa. thk. Abdusselâm Muhammed Hârûn. 6 Cilt. Şâm: Dâru’l-Fikr, 1399/1979.
• İbn Kes̱îr, Ebu’l-Fidâ İsmâʿîl b. ʿOmer b. Kes̱îr el-Ḳureşî el-Baṣrî. Tefsîru’l-Ḳur’âni’l-ʿAzîm (Tefsîr İbn Kes̱îr). thk. Sâmî b. Muḥammed Selâme. 8 Cilt. Riyad: Dâru Ṭıybe li’n-Neşri ve’t-Tevzîʿ, 2. Basım, 1420/1999.
• İbn Manẓûr, Muḥammed b. Mükerrem b. ʿAlî Ebu’l-Faḍl Cemâlü’d-dîn. Lisânu’l-ʿArab. Beyrut: Dâr Ṣâdir, 3. Basım, 1414/1993.
• İbn Sîde, Ebu’l-Ḥasan ʿAlî b. İsmaʿîl b. Sîde el-Mursî. el-Muḥkem ve’l-Muḥîṭu’l-Aʿẓam. thk. Abdulḥamîd Hindâvî. 11 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-ʿİlmiyye, 1421/2000.
• Kecerâtî, Muḥammed Ṭâhir b. ʿAli eṣ-Ṣıddîḳî el-Hindî el-Fettenî el-. Mecmaʿu Biḥâri’l-Envâr. 5 Cilt. Haydarâbâd: Matbaʿatu Dâireti’l-Meʿârifi’l-ʿOs̱mâniyye, 3. Basım, 1378/1967.
• Ḳurṭubî, Ebû ʿAbdillah Muhammed b. Ahmed b. Ebî Bekr b. Ferah el-Ensârî el-Hazrecî Şemsuddîn el-. el-Câmiʿ li Aḥkâmi’l-Ḳur’ân -Tefsîru’l-Ḳurṭubî. thk. Aḥmed el-Berdûnî - İbrahîm Aṭfîş. 20 Cilt. Kahire: Dâru’l-Kütübi’l-ʿİlmiyye, 2. Basım, 1384/1964.
• Mâtürîdî, Ebû Mansûr Muḥammed b. Muḥammed b. Maḥmud el-. Te’vîlâtü Ehli’s-Sünne (Tefsîru’l-Mâtürîdî). thk. Mecdî Bâsellûm. 10 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-ʿİlmiyye, 1426/2005.
• Mâverdî, Ebu’l-Hasen Alî b. Muhammed b. Habîb el-Basrî. en-Nüket ve’l-ʿuyûn Tefsîru’l-Mâverdî. thk. es-Seyyid ibn Abdulmaksud b. Abdurrahim. 6 Cilt. Beyrut-Lübnan: Daru’l-Kütübi’l-İlmiyye, ts.
• Muḳâtil b. Süleyman, Ebu’l-Ḥasen Muḳatil b. Süleyman b. Beşîr el-Ezdî el-Belḫî. Tefsîru Muḳâtil b. Süleyman. thk. ʿAbdullah Maḥmud Şaḥḥâte. 5 Cilt. Beyrut: Dâru İḥyâi’t-Turâs̱, 1. Basım, 1423/2002.
• Musṭafa vd., İbrahim. el-Muʿcemu’l-Vasîṭ. Kahire: Mecma‘u’l-Luğati’l-‘Arabiyye, 3. Basım, 1405/1985.
• Râzî, Ebû ʿAbdillah Muḥammed b. ʿOmer Faḫruddin er-. Mefâtîḥu’l-Ğayb, et-Tefsîru’l-Kebîr (Tefsîru’r-Râzî). 32 Cilt. Beyrut: Dâru İḥyâi’t-Türâs̱i’l-ʿArabî, 3. Basım, 1420/1999.
• Râzî, Zeynü’d-dîn Ebû ʿAbdillah Muḥammed b. Ebî Bekr b. ʿAbdilkadir el-Ḥanefî er-. Muḫtâru’s-Ṣıḥâḥ. thk. Yusuf eş-Şeyḫ Muḥammed. Beyrut: el-Mektebetü’l-ʿAsriyye - ed-Dâru’n-Nemûẕeciyye, 5. Basım, 1420/1999.
• Rıḍâ, Aḥmed. Muʿcemu Metni’l-Luğa. 5 Cilt. Beyrut: Dâru Mektebeti’l-Ḥayât, 1379/1960. Ṣâḥib b. ʿAbbâd, Ebu’l-Ḳâsım eṭ-Ṭalaḳânî İsmaʿîl b. ʿAbbâd b. el-ʿAbbâs. el-Muḥîṭ fi’l-Luğa. thk. Muḥammed Ḥasan Âl Yâsîn. Beyrut: ʿÂlemü’l-Kütüb, 1414/1994. Sarı, Mevlüt. el-Mevârid Arapça-Türkçe Sözlük. İstanbul: Bahar Yayınları, ts. Ṣâʿidî, ʿAbdurrezzak b. Ferrâc es-. Tedâḫulu’l-Uṣûli’l-Luğaviyyeti ve Es̱eruhu fî Binâi’l-Muʿcem. 2 Cilt. Medine: ʿİmâdetü’l-Bahs̱i’l-ʿİlmiyyi bi’l-Câmiʿati’l-İslâmiyye, 1. Basım, 1422/2002.
• Semerḳandî, Ebu’l-Leys̱ Nasr b. Muhammed b. Ahmed b. İbrahim es-. Baḥru’l-ʿUlûm - Tefsîru’s-Semerḳandî, ts.
• Sîbeveyhi, Ebû Bişr ʿAmr b. ʿOs̱mân b. Ḳanber el-Ḥâris̱î. el-Kitâb. thk. ʿAbdusselâm Muḥammed Hârûn. 4 Cilt. Kahire: Mektebetü’l-Ḫancî, 3. Basım, 1408/1988.
• Sîrâfî, Ebû Muḥammed Yûsuf b. Ebî Sâʿid el-Ḥasan b. ʿAbdillah b. el-Mirzebân. Şerḥu Kitâbi Sîbeveyhi. thk. Aḥmed Ḥasan Mehdelî - Seyyid ʿAli ʿAli. 5 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-ʿİlmiyye, 1429/2008.
• Yıldız, Hakkı Dursun. “Arap - Tarih”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 3/272-276. İstanbul: TDV Yayınları, 1991.
• Zebîdî, Muḥammed b. Muḥammed b. ʿAbdurrezzâḳ el-Ḥüseynî ez-. Tâcu’l-’Arûs min Cevâhiri’l-Ḳâmûs. thk. ʿAbdussettâr ʿAḥmed Ferrâc. 40 Cilt. Kuveyt: Dâru’l-Hidâye - Matbaʿatu Ḥukûmeti’l-Kuveyt, 1384/1965.
• Zemaḫşerî, Ebu’l-Kâsım Maḥmûd b. ʿAmr b. Muḥammed ez-. el-Keşşâf an Ḥaḳâiḳi Ğavâmidi’t-Tenzîl. ed. Musṭafa Ḥüseyin Aḥmed. 4 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kitâbi’l-ʿArabî, 3. Basım, 1407/1987. ʿ Avtebî, Ebu’l-Münẕir Seleme b. Müslim b. İbrahim es-Suhârî el-. Kitâbu’l-İbâne fi’l-Luğati’l-ʿArabiyye. thk. Abdulkerim Ḫalife vd. 4 Cilt. Maskat: Vezâretü’t-Türâs̱i’l-Ḳavmî ve’s̱-S̱eḳâfe, 1420/1999.
• er-Râye. “el-Elfâzu’l-İhtizâziyye min Ravâiʿi’l-Luğati’l-ʿArabiyye fi’l-Ḳur’âni’l-Kerîm”. 07 Ocak 2022. Erişim 01 Kasım 2023. https://tls.tc/APRbl