BIST İLETİŞİM SEKTÖRÜNDE ZAYIF FORMDA PİYASA ETKİNLİĞİNİN DOĞRUSAL VE DOĞRUSAL OLMAYAN BİRİM KÖK TESTLERİ İLE AMPİRİK ANALİZİ

Yıl 2025, Sayı: Sayı:71 (EYS'25 Özel Sayısı), 181 - 197, 29.12.2025

Safiye Top , Bengü Vuran

Öz

Bu çalışmanın amacı, zayıf formda piyasa etkinliğinin Türkiye’deki BIST İletişim piyasası için test edilmesidir. Bu kapsamda, Türkiye’nin öncü iletişim firmaları olan Turkcell ve Türk Telekom hisseleri ile bu hisselerin yer aldığı BIST İletişim endeksi ve BIST30 endeksi kapanış fiyat serilerinin rassal yürüyüş izleyip izlemediği doğrusal ve asimetrik doğrusal olmayan birim kök testleri kullanılarak test edilmiştir. Veri seti, Ocak 2009-Haziran 2025 tarihleri arasında günlük, haftalık ve aylık frekanslardaki logaritmik kapanış fiyat serileridir. Harvey ve Leybourne (2007) ile Harvey vd. (2008) tarafından geliştirilen doğrusallık test sonuçlarına göre, günlük frekansta serilerin tamamı doğrusal dışı bulunurken, haftalık ve aylık frekansta Türk Telekom serisi doğrusal bir yapıda olduğu bulunmuştur. Zayıf formda piyasa etkinliği, haftalık ve aylık frekanslı TTKOM serisi için doğrusal testlerden Genişletilmiş Dickey-Fuller (ADF) testi ve Phillips ve Perron (1988) birim kök testi ile sınanmış ve test sonuçları zayıf formda piyasa etkinliğinin olduğunu göstermiştir. Doğrusal olmayan Sollis (2009) birim kök testi sonuçları, günlük frekanslı verilerde BIST30, BIST İletişim, Turkcell ve Türk Telekom pay piyasalarının zayıf formda etkin olmadığını göstermektedir. Haftalık frekanslı verilerde BIST30 ve BIST İletişim endeksi ile Turkcell pay piyasasının; günlük frekanslı veriler kullanıldığında ise BIST 30 ve Turkcell piyasalarının zayıf formda etkin olmadığı belirlenmiştir. Elde edilen bulgular genel olarak değerlendirildiğinde, BIST İletişim sektöründe zayıf formda piyasa etkinliğinin kullanılan yönteme ve verinin frekansına bağlı olarak değişkenlik gösterdiği sonucuna ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Etkin Piyasa Hipotezi , Zayıf Formda Etkinlik , BIST İletişim Endeksi , Birim Kök Testi

EMPIRICAL ANALYSIS OF MARKET EFFICIENCY IN THE WEAK-FORM OF THE BIST COMMUNICATIONS SECTOR USING LINEAR AND NON-LINEAR UNIT ROOT TESTS

Öz

The aim of this study is to examine weak-form market efficiency in Türkiye’s BIST Telecommunication sector. Within this scope, the closing price series of Türkiye’s leading telecommunication companies, Turkcell and Turk Telekom, along with the BIST Telecommunication Index and BIST30 Index, which include these stocks, were tested to determine whether they follow a random walk using linear and asymmetric nonlinear unit root tests. The data set comprises logarithmic closing price series at daily, weekly, and monthly frequencies from January 2009 to June 2025. According to the linearity test results developed by Harvey and Leybourne (2007) and Harvey et al. (2008), all series at the daily frequency were found to be nonlinear, while at the weekly and monthly frequencies, the Turk Telekom series was found to be linear. Weak-form market efficiency was tested for the weekly and monthly frequency TTKOM series using the Extended Dickey-Fuller (ADF) test and the Phillips and Perron (1988) unit root test, with results indicating the presence of weak-form market efficiency. The nonlinear unit root test results by Sollis (2009) suggest that, at the daily frequency, the BIST30, BIST Telecommunication Index, Turkcell, and Turk Telekom stock markets are not weak-form efficient. At the weekly frequency, BIST30, BIST Telecommunication Index, and Turkcell; and at the daily frequency, BIST30 and Turkcell were found to be not weak-form efficient. Overall, the findings indicate that the presence of weak-form market efficiency in the BIST Telecommunication Index varies depending on the method employed and the data frequency.

Anahtar Kelimeler

Efficient Market Hypothesis , Weak Form Efficiency , BIST Telecommunication Index , Unit Root Test

Kaynakça

• Ahmetoğulları, K. (2024). BIST Elektrik Sektöründe Etkin Piyasa Hipotezinin Sınanması. Journal of Economics and Research, 5(2), 33-46. https://doi.org/10.53280/jer.1512720
• Bal, H., Algan, N., Erdoğan, E., Tekin, İ. (2021). Etkin Piyasa Hipotezinin Zayıf Formunun Türkiye’de Bankacılık Sektörü İçin Test Edilmesi. Çukurova Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 25(2), 327-345. https://doi.org/10.51945/cuiibfd.995297
• BTK (Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu), Türkiye Elektronik Haberleşme Sektörü Çeyrek Aylık Pazar Verileri Raporu (2025, 2 Çeyrek) https://www.btk.gov.tr/uploads/pages/pazar-verileri/2025-1-turkiye-elektronik-haberlesme-sektoru-pazar-verileri-raporu-v.pdf Erişim Tarihi: 20/10/2025.
• Bodie, Z., Kane, A. ve Marcus, A. J. (2018). Yatırımların Temelleri (Çev: S. Demir), Nobel Akademik Yayıncılık.
• Başkaya, H. (2025). Etkin Piyasalar Hipotezi Geçerliliğinin Sınanması: G20 Ülkelerinde Bir Uygulama. Uluslararası İktisadi ve İdari İncelemeler Dergisi (48), 119-140. https://doi.org/10.18092/ulikidince.1620958
• Çil Yavuz, N. (2011). Durağanlığın Belirlenmesinde KPSS ve ADF Testleri: İMKB Ulusal-100 Endeksi ile Bir Uygulama. İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi Mecmuası, 54(1), 239247.
• Çil Yavuz, N. (2018). Finansal Ekonometri, Der Yayınları.
• Demiralp, A., Bellier, İ. S.(2023). Seçilmiş BIST Alt Endekslerinde Etkin Piyasa Hipotezinin Sınanması, İşletme Araştırmaları Dergisi, 15 (4), 2807-2815
• Dickey, D.A. ve W.A. Fuller (1979). “Distribution Of The Estimators For Autoregressive Time Series With A Unit Root”, Journal Of The American Statistical Association, 74, 427-431.
• Dickey, D.A. ve W.A. Fuller (1981). “Distribution Of The Estimators For Autoregressive Time Series With A Unit Root”, Econometrica, 49, 1057-72.
• Erataş Sönmez, F. (2021). Etkin Piyasa Hipotezinin Geçerliliği: G7 Ülkeleri Örneği. Yönetim ve Ekonomi Dergisi, 28(1), 67-82. https://doi.org/10.18657/yonveek.863937
• Fama, E.F. (1965). The Behaviour of Stock Market Prices. The Journal of Business, 38(1): 34-105.
• Fama, E.F. (1970). Efficient Capital Markets: A Review of Theory and Empirical Work. The Journal of Finance, 35(2): 383-417.
• Günbay Yılmaz, S., & Karaaslan, İ. (2025). Analysıs Of Effıcent Markets Hypothesıs In Share Market Wıth Long Memory Models. Karamanoğlu Mehmetbey Üniversitesi Sosyal Ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 27(49), 611-627. https://doi.org/10.18493/kmusekad.1462935
• Güriş S., Akay E. Ç. & Güriş, B. (2020). R ile Temel Ekonometri, Der Yayınları, İstanbul.
• Harvey, D. I.,Leybourne, S. J., & Xiao, B., (2008). A Powerful Test For Linearity When The Order Of İntegration İs Unknown. Studies in Nonlinear Dynamics &Econometrics, 12.
• Hepsağ, A., & Yaşar Akçalı, B. (2015). Zayıf Formda Piyasa Etkinliğinin Asimetrik Doğrusal Olmayan Birim Kök Testi ile Analizi: G-7 ve E-7 Ülkeleri Örneği. BDDK Bankacılık ve Finansal Piyasalar Dergisi, 9(2), 73-90.
• Ildırar, M. & Dallı, T. (2021). Etkin Piyasa Hipotezinin Türk Bankacılık Sektörü Üzerine Uygulaması. Journal of Economics and Research, 2(2), 47-66.
• INVESTING, https://www.investing.com/ Erişim Tarihi: 01/08/2025
• Karademir, F. ve Evci, S. (2020). Borsa İstanbul’da Zayıf Formda Piyasa Etkinliğinin Test Edilmesi: Sektörel Çerçevede Bir Analiz, BMIJ, 8(1): 82-100 doi: http://dx.doi.org/10.15295/bmij.v7i5.1416
• Kıyılar, M. ve Akkaya, M. (2016). Davranışsal Finans, İstanbul: Literatür Yayınları.
• Küçükkaplan, İ., Kılıç, E., Pazarcı, Ş., Kar, A. (2023). G-8 Ülkelerinde Etkin Piyasa Hipotezinin Test Edilmesi: Fourier Kırılmalı Birim Kök Testlerinden Yeni Kanıtlar. İktisat Politikası Araştırmaları Dergisi, 10(1), 1-18. https://doi.org/10.26650/JEPR1071070
• Malcıoğlu, G. & Aydın, M. (2016). Borsa İstanbul’da Piyasa Etkinliğinin Analizi: Harvey Doğrusallık Testi, J. Account. Fin. Audit. Stud., 2(1), 112-122. https://doi.org/10.56578/jafas020107
• Mandacı, E. (2018) Finansın Temel Teorileri, Editör: AYSEL GÜNDOĞDU, Beta Basım Yayım Dağıtım, İstanbul, ss.65-76, 2017
• Münyas, T., & Kadooğlu Aydın, G. (2023). Etkin Piyasa Hipotezi ve Kripto Para Piyasaları Üzerine Bir Uygulama. Alanya Akademik Bakış, 7(3), 1203-1216. https://doi.org/10.29023/alanyaakademik.1240173
• Neifar, M. ve Gharbi, L. (2023) Weak EMH and Canadian Stock Markets: Evidence From Linear and Nonlinear Unit Root Tests. Journal of Islamic Accounting and Business Research 17 April 2023; 14 (4): 629-651. https://doi.org/10.1108/JIABR-06-2021-0156
• Özdemir, M. (2022). Etkin Piyasa Hipotezinin Yapısal Kırılmalı ve Doğrusal Olmayan Birim Kök Testleri ile Analizi: Borsa Istanbul Üzerine Bir Uygulama. EKOIST Journal of Econometrics and Statistics (37), 257-282. https://doi.org/10.26650/ekoist.2022.37.1135040
• Peter C. B. Phillips, & Perron, P. (1988). Testing for a Unit Root in Time Series Regression. Biometrika, 75(2), 335-346. https://doi.org/10.2307/2336182
• Sakınç, Ö.S., & Sakınç, İ. (2024). Borsa İstanbul Katılım Endekslerinin Etkin Piyasa Hipotezi Analizi: Zayıf Formda Etkinlik İncelemesi. Hitit Sosyal Bilimler Dergisi, 17(ICAFR Özel Sayısı), 42-53. https://doi.org/10.17218/hititsbd.1391325
• Samırkaş, M. C., Samırkaş Komşu, M., & Karakeçili, G. (2024). Turizm Sektöründe Zayıf Formda Piyasa Etkinliğinin Test Edilmesi. Osmaniye Korkut Ata Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 8(2), 68-78.
• Sollis, R. (2009). A Simple Unit Root Test Against Asymmetric STAR Nonlinearity With An Application To Real Exchange Rates İn Nordic Countries, 26(1): 118-125.
• Tuna, G., & Öztürk, M. (2016). Piyasa Etkinliğinin Yapısal Kırılmalı Birim Kök Testleri İle İncelenmesi: Türkiye Pay Senedi Piyasası Uygulaması. Uluslararası Yönetim İktisat ve İşletme Dergisi, 12(12), 548-559.
• Turkcell (2025), Hakkımızda, Genel Bakış, https://www.turkcell.com.tr/hakkimizda/genel-bakis/genel-bakis/detay, Erişim Tarihi: 20/10/2025.
• Türk Telekom (2025), Yatırımcı İlişkileri, Türk Telekom’a Yatırım, https://www.ttyatirimciiliskileri.com.tr/tr-tr/turk-telekom-grubu/turk-telekoma-yatirim/sayfalar/default, Erişim Tarihi: 20/10/2025.
• UAB (Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı), (2025), Basın Odası, 5G’den Hazineye Dev Katkı, https://www.uab.gov.tr/haberler/5g-den-hazineye-dev-katki Erişim Tarihi: 22/10/2025.