Romantizm- Realizm (Hayaliyûn- Hakikıyûn) Tartışmaları ve Beşir Fuat

Yıl 2018, Sayı: 32, 145 - 152, 13.07.2018

Hacer Gülşen

https://doi.org/10.30794/pausbed.425438

Öz

Tartışmalar bizi yeni ufuklara götürür. Farklı fikirlerin çarpışmasından, yeni ve güzel eserler doğar. Ancak tartışma zeminini ve üslûbunu iyi ayarlayabilirsek, gerçekten ayrılmadan güzel sonuçlara da ulaşabiliriz. Batıda olduğu gibi bizim edebiyatımızda da edebî konularla ilgili çeşitli tartışmalar meydana gelmiştir. Bunlar içinde hayaliyûn - hakikıyûn tartışması olarak bilinen, romantizm ve realizm tartışmaları, hemen hemen batıdaki tartışmalarla eş zamanlı olarak gerçekleşir. Bu tartışma, edebiyatımızda batılı akımların nasıl değerlendirildiğini göstermesi açısından önemli olduğu gibi hakikat arayışlarını ortaya koyması açısından da önemlidir. Tanzimat dönemi sanatkârlarının büyük bir bölümü, romantik akımın terbiyesinden geçerler. Bununla birlikte bu dönemin sanatkârları, realist akımı da bilmektedirler. Tanzimat’ın ikinci neslinde ve özellikle Ara Nesilde ağırlıklı olarak realist, hatta natüralist eğilimler görülür. Ara Neslin sanatkârlarından Beşir Fuat,1885 yılında yayımladığı Victor Hugo adlı tenkidi monografisiyle tartışmayı başlatır. Bu uzun soluklu tartışmanın, bir süre sonra Hugo – Zola tartışması haline dönüştüğü görülür. Böylece Victor Hugo kitabı etrafında, Türk edebiyatı tarihine hayaliyûn - hakikıyûn tartışması olarak geçen ve Beşir Fuat’ın ölümünden sonra da devam eden bir tartışma başlamış olur.

Anahtar Kelimeler

Türk Edebiyatı, Romantizm, Realizm, Beşir Fuat, Tartışma

Kaynakça

• Ahmet Mithat, ( 1886). “Fen ve Şiir- Şiir-i Fennî”, Tercüman-ı Hakikat, nr.2463-2464, 1-2 Eylül. Ahmet Mithat, (1887). “Hüseyin Rahmi Beyefendiye”, Tercüman-ı Hakikat, nr. 2858, 17 Kanûn-ı evvel. Ahmet Mithat, (1996). Beşir Fuat, Haz.: N. Ahmet Özalp, Oğlak Yayıncılık, İstanbul. Âli, (1886). “Dezgir Kim Oluyor?”, Saadet, nr. 501, 31 Ağustos. Arslan, N.G., (1998). Hikâye, Yapı Kredi Yayınları, İstanbul. Beşir Fuat, (1887). “Ağla Hey Gözlerim Ağla!”, Saadet, nr. 606, 5 Kanun-ı sâni. Beşir Fuat, (1886). “Aynen Varaka”, Saadet, nr. 503, 2 Eylül. Beşir Fuat, (1886-1887). “Gözyaşlarına Takrîz”, İstanbul s.14- 17 Beşir Fuat, (1886). “Yetmiş Bin Beyitli Bir Hicviye”, Saadet, nr.493-494, 22-23 Ağustos. Beşir Fuat, (1887). “Yine Şiir ve Hakikat Meselesi”, Tercüman-ı Hakikat, nr.2592, 1 Şubat. Beşir Fuat, (1887). Saadet, nr. 606, 5 Kanûn-ı sâni. Beşir Fuat, (1887). Tercüman-ı Hakikat, nr.2590, 29 Kanûn-ı sâni. Birinci, N., (1987). “Kariîme”, Nabizade Nâzım, Kültür Turizm Bakanlığı Yayınları, Ankara. Beşir Fuat, (1887). “Aynen Varaka”, Tercüman-ı Hakikat, nr. 2595, 4 Şubat. Cenap Şahabettin, (1919). “Tahkikât-ı Edebiye Sütunları”, Servet-i Fünûn, 14 Ağustos. Ercilasun, B., (2004). Servet-i Fünûn’da Edebî Tenkit, Ankara. Hüseyin Cahit, (1899). “Hayât-ı Matbuât 26”, Sabah, nr.3589, 13 Kasım. Hüseyin Rahmi, (1886). İstigrâk-i Seherî, Tercüman-ı Hakikat, nr. 2515- 2517, 22-25 Teşrin-i evvel. İnci, H., (1999). Şiir ve Hakikat - Yazılar ve Tartışmalar, Yapı Kredi Yayınları, İstanbul. İnci, H., (2008). “Tanzimat İle Servet-i Fünun Arasında: Beşir Fuat”, Bizim Eleştirmenlerimiz, Mehmet Rifat, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları , İstanbul İnci, H., (2011). “Namık Kemal Karşısında Beşir Fuat”, Namık Kemal, Kültür Turizm Bakanlığı Yayınları, Ankara Kaplan, M., Enginün, İ,. Emil, B, Kerman, Z., (1982). Yeni Türk Edebiyatı Antolojisi IV, Marmara Üniversitesi Yayınları, İstanbul. Mehmet Celâl, (1895). “Roman Mütâlaası”, Maârif, Y. 4, C.7, nr.159, 28 Teşrin-i sâni. Menemenlizâde Mehmet Tahir, (1886). Gayret, nr.3-6; 17, 24, 31 Kânun-ı sâni. Menemenlizâde Mehmet Tahir, (1886). “Beşir Fuat Bey’in Yetmiş Bin Beyitli Bir Hicviye Ünvanlı Makalelerine Mukabele ve Sükût”, Âsâr, nr.14, 2 Eylül. Menemenlizâde Mehmet Tahir, (1886). “Fünûn ve Edebiyat: Mebahis-i Edebiyat”, Mizan, nr. 4, 11 Teşrin-i sâni. Muallim Naci, “Nezdîk-i Men Sulh Bihter Zî- Ceng”, Saadet, nr.517, 22 Eylül 1886. Muallim Naci, (1887). “Beşir Fuat Beyefendiye”, Saadet, nr.634, 6 Şubat. Mustafa Reşit, (1887). “Mukaddime”, Gözyaşları, İstanbul, s.31-35. M.C., (1886). Gayret, nr.26, 9 Temmuz. Namık Kemal, (1887). Mecmua-i Ebuzziya, C.5, nr.52. Okay, O. (2008). Beşir Fuat – İlk Türk Pozitivist ve Natüralisti, Dergâh Yayınları, İstanbul. Okay, O. , (2010). “Pozitivizm ve Materyalizm”, Batılılaşma Devri Türk Edebiyatı, Dergâh Yayınları, İstanbul. Ravi, (1890). Tercüman-ı Hakikat, nr.3543, 28 Mart. Ravi ve Ahmet Mithat, (1890). Tercüman-ı Hakikat, nr. 3554, 10 Nisan. Recaizade M. Ekrem, (1886/1887). “Gözyaşlarına Takrîz”, İstanbul. Salahi, (1887). Saadet, nr. 618,18 Kanûn-ı sâni. Tetik, A., (1999). A.Hikmet Müftüoğlu’nun Hayatı, Eserleri ve Fikirleri Üzerine Bir Araştırma, (Yayımlanmamış Doktora Tezi) , Marmara Üniversitesi, İstanbul. Uşakizade H. Z, (1887). “Üstad-ı Ekrem Saadetlu Ahmet Mithat Efendi Hazretlerine”, Hizmet, nr. 110, 10 Kanun- ı evvel. Zülfikâr, (1887). “Aynen Varaka”, nr. 631, 2 Şubat.