Uluslararası Vergi Anlaşmaları Kapsamında Kurumlar Vergisi Sorunsalının Değerlendirilmesi

Yıl 2018, Sayı: 32, 379 - 393, 13.07.2018

Zeynep Demirci

https://doi.org/10.30794/pausbed.440225

Öz

Gelir Vergisi Kanunu’nun 2. maddesinde belirtilen gelir
unsurlarının kurumlar tarafından elde edilmesiyle Kurumlar Vergisi’nin konusu
oluşmaktadır. Bu kapsamda kurumlar tarafından elde edilen gelirlerin nasıl
vergilendirileceğine yönelik 5520 sayılı Kurumlar Vergisi Kanunu’nun hükümleri
uygulanmaktadır. Ancak sermayenin mobilitesinin artması ve küreselleşmeyle
beraber dünyanın büyük bir pazar haline dönüşmesi, kurumların yurt içi ve yurt
dışı faaliyetlerini belirlenemez hale getirmiştir. Aynı zamanda kurumların
karlarını yükseltmek ve daha az vergi ödemek için çeşitli uygulamalara
başvurması da Kurumlar Vergisi’nin işlerliğini azaltmaktadır. Bu şekilde iç içe
geçmiş durumların varlığı uluslararası hukuk çerçevesinde çeşitli sorunlara yol
açmıştır. Kurumlar Vergisi açısından önemli bir sorun olan çifte
vergilendirmenin ve Kurumlar Vergisi’nin etkinliğini azaltacak uygulamaların
önlenmesi amacıyla ülkeler kendi mevzuatlarındaki düzenlemelere ek olarak vergi
anlaşmaları yapma yoluna da başvurmuşlardır. Yapılan düzenleme ve anlaşmalara
da güvenlik amacıyla hükümler konulması kaçınılmaz olmuştur. Bu kapsamda,
çalışmada Kurumlar Vergisi’ne ilişkin vergisel anlamda sorun teşkil edecek olan
uygulamalar belirtildikten sonra, Türkiye’nin imzalamış olduğu bazı vergi
anlaşmalarındaki durum kurumlar vergisi çerçevesinde incelenecektir.

Anahtar Kelimeler

Kurumlar Vergisi, Transfer Fiyatlandırması, Vergi Cennetleri, Kontrol Edilen Yabancı Kurum Kazancı, Vergi Anlaşmaları

Kaynakça

• Acar, B. (2006). “Yeni Kurumlar Vergisi Kanununa Göre Yurt İçi Yurt Dışı İştirak Kazançları ve Yurt Dışı Şube Kazançları İstisnası”, Vergi Dünyası Dergisi, 302, (http://www.vergidunyasi.com.tr/Makaleler/4227 , 18 Mart 2018’de erişildi). Altay, S. (2007). “Yeni Kurumlar Vergisi Kanunu’nda Öngörülen Vergi Cennetlerine Yapılan Ödemelere Yönelik Uygulamalar”, Vergide Gündem, 1, (http://www.vergidegundem.com/tr_TR/publicationPaper?categoryName=Vergide&publicationNumber=1&publicationYear=2007&publicationId=66666577 / 25 Kasım 2015’te erişildi). Arıoğlu, O. (2001). “Yurtdışı İşlerde Vergi Sorunları”, Vergi Dünyası Dergisi, 235, http://www.vergidunyasi.com.tr/Makaleler/2581 , 18 Mart 2018’de erişildi). Avcı, O. (2017). “Gelir Vergisi Yönünden Uluslararası Vergi Anlaşması Sorunsalına Genel Bir Bakış”, Manisa Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 15/2, 85-106. Aydın, E. (2009). “Vergi Cennetleri ve Kurumlar Vergisi Kanunu Açısından Değerlendirilmesi”, Vergi Sorunları Dergisi, 253, (http://www.vergisorunlari.com.tr/makale_yazdir.aspx?makaleno=2612 / 22 Kasım 2015’te erişildi). Aydın, E. (2015). “Kurumlar Vergisi Bakımından Yabancı Ulaştırma Kurumlarında Vergilendirme Sorunları”, Marmara Üniversitesi İktisadi İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 37/1, 71-93. Başak, L. (2002a). “Yabancı Ülke Kuruluşlarının Türkiye’de Faaliyet Gösteren İrtibat Bürolarının Kurumlar Vergisi Kanunu Karşısındaki Durumu-II”, Vergi Sorunları Dergisi, 168, 67-78. Başak, L. (2002b). “Yabancı Ülke Kuruluşlarının Türkiye’de Faaliyet Gösteren İrtibat Bürolarının Kurumlar Vergisi Kanunu Karşısındaki Durumu-I”, Vergi Sorunları Dergisi, 167, 100-115. Başak, L. (2012). “Kurumlar Vergisi Tevkifatı İle İlgili Olarak Uygulamada Karşılaşılan Sorunlu Bir Husus ve Çözüm Önerisi”, Vergi Sorunları Dergisi, 280, 63-68. Başak, L. (2010). “Yurtdışında Yerleşik Adi veya Kollektif Şirketlerce Türkiye’de Açılan Şubeler Kurumlar Vergisi Mükellefi Midir?”, Vergi Sorunları Dergisi, 265, (http://www.vergisorunlari.com.tr/makale_yazdir.aspx?makaleno=2915 25 Kasım 2015’te erişildi). Batırel, Ö. F. (1990). “Çifte Vergilemeyi Önleme Konusunda OECD Model Antlaşması ve Kurumlar Vergisi Uyumu”, Vergi Dünyası Dergisi, 111, (http://www.vergidunyasi.com.tr/Makaleler/819 , 18 Mart 2018’de erişildi). Bilici, N. (2014). Türk Vergi Sistemi, Savaş Yayınevi, Ankara. Bilici, N. (2015). Vergi Hukuku, Savaş Yayınevi, Ankara. Çamlıca, M. (1996). “Uluslararası Vergiden Kaçınma, Vergi Kaçakçılığı ve Vergi ANLAŞMALARININ İstismarı”, Vergi Sorunları Dergisi, 93, (http://www.vergisorunlari.com.tr/makale_yazdir.aspx?makaleno=3435 25 Kasım 2015’te erişildi). Değirmencioğlu, C. (2013). “Kontrol Edilen Yabancı Kurum Kazancının Zararlı Vergi Rekabetine Etkisi”, Mali Çözüm Dergisi, 119, 163-170. Dündar, M. ve Türkiş, İ. (1995). “Yurtdışında Yapılan İnşaat, Onarım, Montaj ve Teknik Hizmetlerden Sağlanan Kazançlarla İlgili Kurumlar Vergisi İstisnası Uygulamasında Karşılaşılması Muhtemel Sorunların Tespiti ve Çözüm Önerileri”, Vergi Sorunları Dergisi, 86, (http://www.vergisorunlari.com.tr/makale.aspx?makaleno=3541 23 Kasım 2015’te erişildi). Ekinci, F. (2007). “5520 Sayılı Kurumlar Vergisi Kanunu’nda Vergi Güvenlik Müesseselerine İlişkin Yeni Düzenlemeler”, Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 17, (http://birimler.dpu.edu.tr/app/views/panel/ckfinder/userfiles/17/files/DERG_/17/288-296.pdf 19 Kasım 2015’te erişildi). Erdoğan, E. (2011). “5520 Sayılı Kurumlar Vergisi Kanunu Kapsamında Yurtdışı İştirak Hisselerinin Elden Çıkarılmasına İlişkin İstisna Uygulaması ve Yasal Düzenleme Gerektiren Noktalar”, Vergi Dünyası Dergisi, 363, 132-137. Gelir İdaresi Başkanlığı, http://www.gib.gov.tr/sites/default/files/fileadmin/CifteVergilendirme/cifte_vergilendirme.htm , 20 Kasım 2015’te erişildi. Gençyürek, L. (2000). “Kurumlar Vergisi Kanunu’nda Örtülü Sermaye”, Vergi Sorunları Dergisi, 141, 44-48. Gülçiçek, A. (2008). “Dar Mükellefiyete Tabi Kurumlara Yapılan Ödemelerin Kurumlar Vergisi Kanunu’nun 30. Maddesi Kapsamında Değerlendirilmesi”, Vergi Sorunları Dergisi, 240, (http://www.vergisorunlari.com.tr/makale/dar-mukellefiyete-tabi-kurumlara-yapilan-odemelerin-kurumlar-vergisi-kanununun-30-madde-kapsaminda-degerlendirilmesi/2271 30 Kasım 2015’te erişildi). Güngör, A. F. (1997). “Uluslararası Hukuksal Cifte Vergilendirmenin Önlenmesi ve Türkiye Uygulaması”, Vergi Dünyası Dergisi, 190, 30-38. Güzel, B. (1997). “Uluslararası Vergi Anlaşmaları Kapsamında Temettülerin Vergilendirilmesi-I”, Vergi Sorunları Dergisi, 107, (http://www.vergisorunlari.com.tr/makale_yazdir.aspx?makaleno=3179 25 Kasım 2015’te erişildi). Kavan, A. (2013). “Yurtdışında Yapılan İnşaat, Onarım, Montaj İşleri İle Teknik Hizmetlerden Sağlanan Kazançlara İlişkin Kurumlar Vergisi İstisna Uygulaması”, Vergi Sorunları Dergisi, 292, 62-68. Kırbaş, S. (2015). Vergi Hukuku, Siyasal Kitabevi, Ankara. Koçak, B. (2013). “Yurtdışı İştirak Kazancının Kontrol Edilen Yabancı Kurumlarca Hangi Dönem Elde Edildiğinin Önemi”, Vergi Sorunları Dergisi, 298, 52-59. Mcintyre, M. J. (2003). Legal Nature and Effect of Tax Treaties, Int’l Tax. Öner, E. (2015). Türk Vergi Sistemi, Seçkin Kitabevi, Ankara. Öner, C. (2014). “Dar Mükellefiyette Ticari Kazancın Türkiye’de Elde Edilmiş Sayılmadığı Haller Üzerine”, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 63/2, 365-395. Öz, E. (1999). “Dar Mükellef Kurumlara Ödenen Serbest Meslek Ödemelerinin Kurumlar Tevkifatı ve Katma Değer Vergisi Karşısındaki Durumu”, Vergi Dünyası Dergisi, 219, (http://www.vergidunyasi.com.tr/Makaleler/2218 , 18 Mart 2018’de erişildi). Pehlivan, S. ve Gökbunar, A. R. (2010). “Ülkemizde Transfer Fiyatlandırmasının Yol Açtığı Tahmini Kurumlar Vergisi Kaybı”, Yönetim ve Ekonomi Dergisi, 17/1, 99-120. Saraçoğlu, F. ve Kaya, E. (2006). “Yeni Kurumlar Vergisi Kanunu ve Transfer Fiyatlandırması Yoluyla Örtülü Kazanç Dağıtımı”, Vergi Sorunları Dergisi, 216, (http://www.vergisorunlari.com.tr/makale_yazdir.aspx?makaleno=1940 20 Kasım 2015’te erişildi). Tokmakkaya, M. (1996). “Uluslararası Vergi Anlaşmaları ve Türkiye Uygulaması”, Vergi Dünyası Dergisi, 182, (http://www.vergidunyasi.com.tr/Makaleler/1604 19 Nisan 2017’de erişildi). Tuğlu, A. (2001). “Dar Mükellef Kurumların Elde Ettiği Gelirlerde Kurumlar Vergisi Kanunu’nun 24. maddesine Göre Yapılan Vergileme”, Vergi Dünyası Dergisi, 243, (http://vergidunyasi.com.tr/dergiler.php?id=2777 27 Kasım 2015’te erişildi). Tuncer, S. (1974). Çifte Vergileme ve Milletlerarası Vergi Anlaşmaları, Ankara. Ufuk, M. T. (2011). “Yurtdışı İştirak Kazançları İstisnası”, Vergi Dünyası Dergisi, 354, 21-24. Uyanık, N. K. (2009). “Mükelleflerin Yurtdışı Faaliyetlerinin Vergi İnceleme Yetkisi Açısından Değerlendirilmesi”, Vergi Dünyası Dergisi, 331, (http://www.vergidunyasi.com.tr/Makaleler/4922 , 18 Mart 2018’de erişildi). Vural, İ. (2006). “Yeni Kurumlar Vergisi Kanunu Tasarısına Göre Transfer Fiyatlandırması Yoluyla Örtülü Kazanç Dağıtımı”, Vergi Sorunları Dergisi, 212, 77-87. Yağmur, M. C. (2013). “Yurtdışında Ödenen Kurumlar Vergisinin Mahsubu ve Özellik Arz Eden Hususlar”, Vergi Sorunları Dergisi, 300, 125-129. www.gib.gov.tr , 13 Aralık 2015’te erişildi. Kurumlar Vergisi Kanunu (13 Haziran 2006). Resmi Gazete, 5520/ 26205. Gelir Vergisi Kanunu (31 Aralık 1960). Resmi Gazete, 193/10700. Vergi Usul Kanunu (4 Ocak 1961). Resmi Gazete, 213/ 10703, 10704, 10705.