Kemalettin Kamu ve Gültekin Sâmanoğlu Şiirlerine ‘Gurbet Teması’ Bağlamında Karşılaştırmalı Bir Bakış

Yıl 2019, Sayı 34, 323 - 339, 21.01.2019

Yaşar ŞİMŞEK

https://doi.org/10.30794/pausbed.399285

Cited By: 2

Öz

Kemalettin Kamu (1901-1948) ve Gültekin Sâmanoğlu (1927-2003) Modern Türk edebiyatı tarihinde Cumhuriyet dönemi şiirini temsil eden iki önemli isimdir. İki şair sanat anlayışları, bireysel duyarlılıkları, işledikleri temalar, düşünce dünyaları bakımından pek çok yönden benzer özellikler gösterirler. Kamu’nun kendisinden sonra gelen Sâmanoğlu’nu bazı yönlerden etkilediği görülmektedir. Bu bakımdan iki şairin benzeşen hayat öyküleri, estetik duyarlılıkları ve konu seçimleri karşılaştırmalı bir çalışmayı gerekli kılar. Bu makalede çağdaş iki şair Kemalettin Kamu ile Gültekin Sâmanoğlu’nun şiirlerinde işledikleri “gurbet teması” karşılaştırmalı edebiyat biliminin imkânlarıyla incelenmiştir. Yazıda öncelikle karşılaştırmalı edebiyat kavramı ve metodolojisi üzerinde durulmuş, aynı kültür dairesinde yaşayan sanatçıların karşılaştırılmasının önemine değinilmiştir. Ardından gurbet duygusu ve Türk şiirinde gurbet temasının işlenişiyle ilgili kısa bir değerlendirme yapılmıştır. Daha sonra şairlerin yaşamları, sanat anlayışları, edebiyat tarihi içindeki konumları, tematik kaynakları ortaklıklar ve farklılıklar üzerinden anlatılmıştır. Gurbet teması sanatçılar özelinde ayrı olarak ele alınmış, her iki şairin bu temaya yaklaşımı, şiirlerinde bunu yansıtma biçimleri örnekler üzerinden açıklanmaya çalışılmıştır. Ayrı bir başlık içinde şairlerin gurbet temasını ele alışlarıyla ilgili benzerlikler ve farklılıklar belirtilmiştir. Gurbet duygusunun aktarımı konusunda Kamu’nun Sâmanoğlu’nu etkilediği anlaşılmakta iki şairin gurbet olgusu çevresinde duyarlılık ve söyleyiş tarzlarında özdeşlikler göze çarpmaktadır. Ayrıca şairlerin gurbet temasını ele alışlarında hayat tecrübelerinden kaynaklı olarak birtakım farklılıkların olduğunu söylemek mümkündür.

Anahtar Kelimeler

Kemalettin Kamu, Gültekin Sâmanoğlu, karşılaştırılmalı edebiyat, gurbet teması

Kaynakça

• AKTAŞ, Şerif (1996). Yenileşme Dönemi Türk Şiiri ve Antolojisi, Ankara: Akçağ Yayınları.
• AKTULUM, Kubilay (1999) Metinlerarası İlişkiler, Ankara: Öteki Yayınevi.
• AYTAÇ, Gürsel (2009); Karşılaştırmalı Edebiyat Bilimi, 2. Baskı, İstanbul: Say Yayınları.
• BLOOM, Harold (2008). Etkilenme Endişesi-Bir Şiir Teorisi, (Çev.: F. B. Aydar), İstanbul: Metis Yayınları.
• ÇETİN, Nurullah (2004). Şiir Çözümleme Yöntemi, 2. Baskı, Ankara: Öncü Basımevi.
• ENGİNÜN, İnci (1999). Mukayeseli Edebiyat, 2. Baskı, İstanbul: Dergâh Yayınları.
• GÜRBİLEK, Nurdan (2010). Benden Önce Bir Başkası, İstanbul: Metis Yayınları.
• KAPLAN, Mehmet (2012); Şiir Tahlilleri 2-Cumhuriyet Devri Türk Şiiri, 21. Baskı, İstanbul: Dergâh Yayınları.
• KARATAŞ, Turan (2011); Edebiyat Terimleri Sözlüğü, İstanbul: Sütun Yayınları.
• NECATİGİL, Behçet (2004). Edebiyatımızda İsimler Sözlüğü, İstanbul: Varlık Yayınları.
• ROUSSEAU, A. M.-PİCHOUS, C. (1994); Karşılaştırmalı Edebiyat, Çev.: Mehmet Yazgan, Ankara: Millî Eğitim Bakanlığı Yayınları.
• SÂMANOĞLU, Gültekin (1970). Alacakaranlık, Ankara: Hisar Yayınları.
• SÂMANOĞLU, Gültekin (1983). Uzun Vuran Gölge, İstanbul: Baha Matbaası.
• ŞİMŞEK, Yaşar (2007). Gültekin Sâmanoğlu (Hayatı-Sanatı-Eserleri), Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Tokat: Gaziosmanpaşa Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• TIEGHEM, Paul Van (1942). Mukayeseli Edebiyat, Çev. Yusuf Şerif Kılıçel, Ankara: Millî Eğitim Bakanlığı Yayınları.
• YAZICI, Vedat (2002). “Doğumunun 82. Yılında Bir Gurbet Şairi: Kemalettin Kâmi Kamu”, Şiirin Sesinde Koşmak, Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları, s. 182-186.