Ein Überblick über die frühe Turkologie in der Türkei unter historisch-politischen Aspekten

Yıl 2019, Sayı: 36, 243 - 258, 22.07.2019

Mehmet Yılmazata

https://doi.org/10.30794/pausbed.450276

Öz

Die vorliegende Darstellung
verfolgt das äußerst bescheidene und begrenzte Ziel einen kurzen
und einführenden Überblick über die frühen Turkologen sowie die
turkologischen Institutionen in der Türkei zu verschaffen. Sie ist
vor allem an ein deutschsprachiges Publikum ausgerichtet, welches
grundlegende und einführende Informationen zum Themengebiet zu
erlangen wünscht. Hierbei wird versucht, der mehrsprachigen
Tradition innerhalb der Turkologischen Forschung treu zu bleiben. Da
der Aufsatz einen einführenden Charakter trägt, enthält er
lediglich kurze bibliographische und biographische Verweise.
Weiterhin enthält die Arbeit einen kurzen Ansatz zur
geistesgeschichtlichen Prägung der Turkologen sowie den sich hieraus
ergebenden Einflüssen auf das politische Leben. Somit ist versucht
worden, die Rolle der Turkologie im Prozess der türkischen
Identitätsfindung, die Auswirkungen dieses Prozesses auf akademische
Kreise sowie ferner hieraus resultierende gesellschaftlich-politische
Prozesse herauszustellen.

Anahtar Kelimeler

Turkologie, Wissenschaftsgeschichte Türkei, Wissenschaft und Politik, Geschichtspolitik, Kultur der Türkei

Türkiye’deki erken Türkolojik çalışmalar ve tarihi-siyasi tesiri hakkında hülasa

Öz

Bu çalışma,
Türkiye’deki erken Türkologlar ve Türkolojik kurumlar hakkında
kısa bir hülasa mahiyeti taşımaktadır. Çalışmamızın Almanca
olarak kaleme alması, Türkiye’deki Türkoloji geleneğinde
mündemiç çok dilli araştırmalarına atfen ve konu hakkında
giriş malumatı etmeyi arzu eden Almanca konuşan kesimlere yönelik
yapılmıştır. Bu çalışma daha çok giriş mahiyetinde
olduğundan, konu hakkında yalnızca kısa biyografik ile
bibliyografik ipuçları ihtiva etmektedir. Binaenaleyh, tanıtılan
Türkologların fikriyatı tarihi ve siyasi tesiri bakımından kısa
bir değerlendirmeye tabii tutulmuştur. Bu suretle Türkoloji
biliminin sayesinde Türk kimliğinin inkişafı, bunun akademik
dünyaya yansıtımı ve siyasi-içtimai konularına da
değinilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Türkoloji, Türk Bilim Tarihi, Siyaset ve Bilim, Tarih Politikası, Türk Kültürü, Turkologie, Wissenschaftsgeschichte Türkei, Wissenschaft und Politik, Geschichtspolitik, Kultur Türkei

Kaynakça

• Abu-Manneh, B. (1990). The Sultan and the Bureaucracy: The Anti-Tanzimat Concepts of Grand Vizier Mahmud Nedim Pasa. International Journal of Middle East Studies, 22(3), pp. 257-274.
• Afetinan, A. (1947) Türk Tarih Kurumunun Kuruluşuna Dair, Belleten, 11: 42, pp. 173-179
• Ata, A. (2012) Türkolojide Berlin-Varşova Hatti. Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya
• Belleten, Yazı Kurulu . (1960). Türkoloji Çalışmalarına Toplu Bir Bakış ve Ödevlerimiz. Türk Dili Araştırmaları Yıllığı - Belleten, 8 (1960), pp.1-21.
• Bergdolt, F. (1981). Der geistige Hintergrund des türkischen Historikers Ahmed Zeki Velidi Togan nach seinen Memoiren. Berlin: Klaus Schwarz Verl.
• Berkes, N. (1959). Ibrahim Kafesoğlu. Türkler ve medeniyet. Oriens, 12(1/2), 202-202.
• Bilgin,A (2007). Şemseddin Sami’nin Edebiyatla İlgiliEserleri ve Görüşleri. Selçuk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü. Türkiyat Araştırmaları Dergisi, 22 (2007), pp. 39-51
• Brands, H. (1966). Neologismen und Terminologie in den heutigen Türksprachen. Zeitschrift Der Deutschen Morgenländischen Gesellschaft, 116(2), pp.279-290
• Brockelmann, C. (1949). Kutadgu Bilig. I. Metin by Reşid Rahmeti Arat. Oriens, 2(1), pp.144-146
• Çagatay, S. (1959). Abdülkadir Inan: Fünfzig Jahre Wissenschaftlichen Wirkens. Central Asiatic Journal, 5(2), pp. 151-162.
• Çaǧatay, S. (1978). ABDÜLKADIR INAN (29. XI. 1889 - 1. X. 1976). Central Asiatic Journal, 22(1/2), pp. 136-137.
• Csáki, É. (2002). R. Toparlı, Lehce-i Osmânı̂ / Ahmet Vefik Paşa, (Türk Dil Kurulu Yayınları 743) Acta Orientalia Academiae Scientiarum Hungaricae, 55(4), pp.420-420
• Demirtaş, B. (2008). Atatürk döneminde eğitim alanında yaşanan gelişmeler.Gazi Akademik Bakış, 1(2), pp.155-176.
• Duda, H. (1953/55) Altaistik und Turkologie, Wiener Zeitschrift für die Kunde des Morgenlandes, Vol. 52 (1953/55), pp. 326-345
• Doğramacıoğlu, H. (2010), Şemseddin Sami’nin Kaleminden Dil ve Edebiyat Meseleleri, Uluslar arası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 3(10) ,pp.. 252-258
• Duda, H. (2009). Die Gesundung der türkischen Sprachreform. Der Islam, 26(2), pp. 77-100
• Dursunoğlu, H. (2011). Cumhuriyet Döneminde Yapılan Sözlük Çalışmaları Ve Türkçe Sözlükler Üzerine Bir Kaynakça Denemesi, Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 31 (2011) pp.255-272
• Duymaz, M. (2013) Şemsettin Sami’nin Türk Folklor Araştırmalarına Katkısı. Akademik Kaynak AKAD, 2 (2013), pp.51-59
• Eissenstat, H. (2003). History and Historiography: Politics and Memory in the Turkish Republic. Contemporary European History, 12(1), pp. 93-105.
• Ersoy, A. (2007). Architecture and the Search for Ottoman Origins in the Tanzimat Period. Muqarnas,24, pp. 117-139.
• Gaynanova,L. -Kaya , L . (2015). Saadet Çağatay. Türk Dünyası Dil ve Edebiyat Dergisi, 28 (2000), pp. 27-32
• Güray, S. (1966). Ahmet Vefik Paşa, Ankara Üniversitesi Basımevi, Ankara
• Hatiboğlu, V. (2006) „Atatürk ve Terim Devrimi“. pp.31.35 In: Ankara Üniversitesi & Atılgan, D. (2006). Ankara Üniversitesi'nin 60. Kuruluş Yılı Armağanı: Atatürk ve Türk dili ve edebiyatı, Türk eğitimi ve Türk kültürü konusunda seçme yazılar. Ankara: Ankara Üniversitesi.
• Iggers, Georg G.: (1996). “Historismus im Meinungsstreit” O.G. Oexle, J. Rüsen (Ed.) Historismus in den Kulturwissenschaften. Geschichtskonzepte, historische Einschaetzungen, Grundlagenprobleme. (ss. 7-27). Köln: Böhlau
• Jahn, K. (1970). AHMED ZEKI VELIDI TOGAN (1890-1970). Central Asiatic Journal, 14(4), pp.309-310
• Karamanlıoǧlu, A. (1968). Reşid Rahmeti Arat (1900-1964).Oriens,21/22, pp.1-6
• Karavelioğlu, M . (2011). Editörden:Türkiyat Araştirmalari Enstitüsü Ve Türkiyat Mecmuasi. Türkiyat Mecmuasi, 21 (1) pp 3-3
• Korkmaz, Z. (1973). Das Oghusische Im Xii. Und Xiii. Jahrhundert Als Schriftsprache. Central Asiatic Journal, 17(2/4), pp. 294-303
• R. F. Kreutel. (1957). Review,Oriens,10(2), pp.324-325
• Kulla, F. (2014) Hayatini Türk İle Arnavut Dil Ve Edebiyatina Adamiş Şahsiyet Olarak Şemsettin Sami. Tebliğ: Türk Dünyası Bilgeler Zirvesi: Gönül Sultanları Buluşması. 26-28 Mayıs 2014. 2013 Türk Dünyası Kültür Başkenti Ajansı (TDKB). Eskişehir pp.659-672
• Levend, A S. (1969). Şemseddin Sami. Ankara Üniversitesi Basımevi, Ankara
• Mansuroǧlu, M. (1964). Turkish Literature Through The Ages (With Bibliography).Central Asiatic Journal, 9(2), pp. 81-112.
• Mardin, S. (1961). Some Notes on an Early Phase in the Modernization of Communications in Turkey. Comparative Studies in Society and History, 3(3), pp. 250-271.
• Meinecke, Friedrich, : (1965). Die Entstehung des Historismus. (Friedrich Meinecke Werke, Bd.3),München: R. Oldenbourg Verlag
• Menemencioglu, N. (1983). The Ottoman Theatre 1839-1923. Bulletin (British Society for Middle Eastern Studies),10(1), pp.48-58.
• Myres, J.L. (1937). 225. Second Congress of the Turkish Historical Society. Man, 37, pp.194-195
• Menzel, T. (1927). Der 1. Turkologische Kongreß in Baku. Der Islam, 16(1), pp. 1-76, pp. 169-228
• Nemeth, J. (1967) Köprülüzade Mehmet Fuat 1890—1966, Acta Orientalia Academiae Scientiarum Hungaricae, Vol. 20, No. 3 (1967), pp. 363-366
• Ocak, A . (2017). “Post Mortem” Eleştirilerin Odağında “Kült” Bir Tarihçi: Fuat Köprülü. Sosyal ve Kültürel Araştırmalar Dergisi (SKAD), 2 (4), pp. 1-17
• Ohne Autorenangabe, (1957). An Die Schrift Leitung Eingegangene Bücher, Acta Orientalia Academiae Scientiarum Hungaricae, 7 (2/3), 329-338
• Öner,M.(2014) Türk Dünyası ve Türkoloji, “Selefler ve Helefler” I. Beynelhalg Simpozuimunun Materialları,Azerbaycan Milli Elmler Akademiyası Bakı, 22-24 Oktyabr 2014, pp. 17-20.
• Özkan, M . (2010). Kuruluşunun 70. Yilinda Türkiyat Enstitüsü. Türkiyat Mecmuasi, 20 (0),pp. 1-11
• Özdemir, Z . (2017). Mehmet Fuat Köprülü’nün Bugünkü Edebiyat Adlı Eserindeki Eleştiri Yazıları. Sosyal ve Kültürel Araştırmalar Dergisi (SKAD), 2 (4), pp. 61-85
• Özlü, H . (2011). Afetinan’in Cenevre Günleri ve Tarih Çalışmaları. Çağdaş Türkiye Tarihi Araştırmaları Dergisi, 10 (22), 165-187
• Özsarı, M. (2013) Şemsettin Sami’nin Dilbilim İle İlgili Çalışmaları Üzerinde Bazı Dikkatler.Akademik Kaynak AKAD, 2 (2013), pp.45-50
• Röhrborn, K. (1987). Prinzipien und Methoden der Sprachplanung in der kemalistischen Türkei. Zeitschrift Der Deutschen Morgenländischen Gesellschaft, 137(2), pp.332-356.
• Scharlipp, W. (1991). Die alttürkische Religion und ihre Darstellung bei einigen türkischen Historikern. Die Welt Des Islams, 31(2), new series, pp. 168-192
• Sertkaya, O.F. (2007) Doğumunun 100. yıl dönümü dolayısıyla Prof. Dr. Saadet ÇAGATAY (28 Temmuz 1907 / Kazan24 Haziran 1989 / Ankara), Türk Dili Araştırmaları Yıllığı, Belleten 2007/2, pp. 131-149.
• Şirin, İ . (2015). Osmanli'da Tarihin Anlam Arayişi. Osmanlı Tarihi Araştırma ve Uygulama Merkezi Dergisi OTAM, 11 (11), pp.555-574.
• Spies, Otto. Istanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Türk Dili Ve Edebiyati Dergisi. Oriens, vol. 2, no. 1, 1949, pp. 152–155
• Spuler, B. (1951). Periodocals. Oriens, 4(2), pp.300-301.
• Sulzbach, W. (1962). Zur Definition Und Psychologie Von »Nation« Und Nationalbewusstsein. Politische Vierteljahresschrift, 3(2), pp.139-158
• Şenol, H. (2011). Saadet Hanım. Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Türkoloji Dergisi, 18 (2), pp. 1-22
• Tachau, F. (1964). Language and Politics: Turkish Language Reform. The Review of Politics, 26(2), 191-204
• TANSEL, F. A. (1968) Memleketimizin Acı Kaybı: Prof. Dr. Fuad Köprülü. Vakıflar Dergisi, 7 (1968): 267-81
• Tanyeri-Erdemir, T. (2006). Archaeology as a Source of National Pride in the Early Years of the Turkish Republic. Journal of Field Archaeology, 31(4), pp.381-393Tietze, A. (1948). Periodicals. Oriens, 1(2), pp. 345-347
• A. Tietze. (1957). Zeynep Korkmaz, Güney-Batı Anadolu agızlar, Ses bilgisi (fonetik) (die südwestanatolischen Mundarten, (Phonetik). Oriens, 10(2), pp. 308-309.Temir, A. (1955). Reviews, Central Asiatic Journal, 1(4), pp.308-309.
• Trix, F. (1999). The Stamboul Alphabet of Shemseddin Sami Bey: Precursor to Turkish Script Reform. International Journal of Middle East Studies, 31(2), pp. 255-272.
• Tülücü, S. (2000). Prof. Abdülkadir İnan Üzerine Bazi Notlar,Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, 15 (2000), pp. 201-211
• Tülücü, S. (2000). Fuat Köprülü’ye dair önemli bir eser, Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, 15 (2000), pp. 313-323
• Vural, H , Böler, T . (2012). Ahmet Vefik Paşa Ve Türk Diline Katkilari. Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, 31 (2006), pp. 1-23.
• Yüce, N . (2013). Ahmed Zeki Velidî Togan'in Yeteneği Ve Bilgi Birikiminden Bazi Ayrintilar. Tarih Dergisi, 53 (2000), pp 253-267.
• Zülfikar,H. (2008). Hasan Eren’in Ardından. Dil Araştırmaları Dergisi, 2 (2008), pp. 162-166