ÖĞRETMENLERİN ÖRGÜTSEL SİNİZM DÜZEYLERİNE ALGILADIKLARI MÜDÜR YÖNETİM TARZININ ETKİSİ

Yıl 2019, Sayı: 37, 53 - 68, 24.10.2019

Aytaç Gedik , Mehmet Üstüner

Öz

Bu araştırmanın amacı, öğretmenlerin
görüşlerine göre örgütsel sinizm düzeyleri ve algıladıkları müdür yönetim tarzı
arasındaki ilişkinin incelenmesidir. Araştırmanın örneklemini oluşturan, 2016-2017
eğitim-öğretim yılı 2. döneminde Malatya ili Battalgazi, Yeşilyurt ve Yazıhan
ilçelerindeki okullarda görev yapan 373 öğretmene “Örgütsel Sinizm Ölçeği” ve “Algılanan
Müdür Yönetim Tarzı Ölçeği” uygulanmıştır. Öğretmenler örgütsel sinizm
ölçeğinde yer alan ifadelere “kısmen” katılmaktadır. Öğretmenlerin
algıladıkları müdür yönetim tarzları sıklığı “çoğu zaman” işbirlikli, “nadiren”
otoriter, “hiçbir zaman” ilgisiz ve “nadiren” karşı koyucudur. Öğretmenlerin örgütsel
sinizm algıları düzeyi cinsiyet, branş değişkenleri açısından anlamlı
farklılıklar göstermekte; öğrenim düzeyi açısından anlamlı farklılıklar
göstermemektedir. Algıladıkları müdür yönetim tarzlarında branş, açısından anlamlı
farklılıklar görülmekte; cinsiyet ve öğrenim düzeyi değişkenleri açısından anlamlı
farklılıklar görülmemektedir. Yapılan
regresyon analizinde, algılanan yönetim tarzının örgütsel sinizm
puanlarına ilişkin varyansın yaklaşık olarak %41,6’sını açıkladığı ve yordayıcı değişkenlerin örgütsel sinizm üzerindeki
önem sırasının işbirlikli yönetim (β=-.487), ilgisiz yönetim (β=.126), karşı
koyucu yönetim (β=.069), otoriter yönetim (β=.045) tarzı olduğu belirlenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Örgütsel sinizm, yönetim tarzı, müdür, öğretmenler, okul yönetimi

Kaynakça

• Abraham, R. (2000). Organizational cynicism: Bases and consequences. Genetic, Social and Genaral Psychology Monographs, 126(3), 269-292.
• Akpolat, T. ve Oğuz, E . (2015). İlkokul ve ortaokul öğretmenlerinde örgütsel sinizmin işe yabancılaşma düzeyine etkisi. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 11(3), 947-971.
• Andersson, L. (1996). Employee cynicism: An examination using a contract violation framework. Human Relations, 49, 1395-1418.
• Andersson, L. M. and Bateman, T. S. (1997). Cynicism in the workplace: Some causes and effects. Journal of Organizational Behavior, 18, 449-469.
• Arabacı, İ. B. (2010). The effects of depersonalization and organizational cynicism levels on the job satisfaction of educational inspectors. African Journal of Business Management, 4(13), 2802-2811.
• Argon, T. ve Dilekçi, Ü. (2014). Öğretmenlerin okul müdürlerinin yönetim tarzları ve kurumsal itibara yönelik algıları arasındaki ilişki. International Periodical For the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 9(2), 161-181.
• Aslan, H. ve Yılmaz, E. (2013). The study of teachers’ general cynicism inclinations in terms of life satisfaction and other variables, Creative Education, 4(9), 588-591.
• Atmaca, T. (2014). Okul yöneticilerinin kullandıkları güç türleri ile öğretmenlerin yaşadıkları yıldırma, örgütsel bağlılık ve örgütsel sinizm arasındaki ilişki. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Ayık, A. (2015). An analysis of the relationship between organizational communication and organizational cynicism according to teacher’s perceptions in Turkey. Educational Research and Reviews, 10(5), 547–555.
• Ayık, A., Şayir, G. ve Bilici, A. (2016). Öğretmenlerin algılarına göre örgütsel sinizmin örgütsel özdeşleşme üzerindeki yordayıcı etkisinin incelenmesi. Pegem Egitim ve Ögretim Dergisi= Pegem Journal of Education and Instruction, 6(2), 233-254.
• Balay, R., Kaya, A. ve Cülha, A. (2013). Örgüt kültürü ve örgütsel sinizm ilişkisi. Cumhuriyet Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 14(2), 123-144.
• Balcı, A. (2005). Sosyal bilimlerde araştırma: Yöntem, teknik ve ilkeler (5. basım). Ankara: Pegem A Yayıncılık.
• Başaran, İ. E. (1986). Öğretmenlerin yönetime katılması. Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 19(1).
• Başaran, İ. E. (1991). Örgütsel davranış insanın üretim gücü. Ankara: Gül Yayınevi.
• Bernerth, J. B., Armenakis, A. A., Feild, H. S. and Walker, H. J. (2007). Justice, cynicism, and commitment a study of important organizational change variables. The Journal of Applied Behavioral Science, 43(3), 303-326.
• Beycioğlu, K. ve Aslan, M. (2010). Okul gelişiminde temel dinamik olarak değişim ve yenileşme: Okul yöneticileri ve öğretmenlerin rolleri. Yüzüncü Yıl Üniversitesi, Eğitim Fakültesi Dergisi. 6(2), 153-173.
• Brown, M. and Cregan, C. (2008). Organizational change cynicism: The role of employee involvement. Human Resource Management, 47(4), 667-686.
• Büyüköztürk, Ş. (2011). Sosyal bilimler için veri analizi el kitabı: İstatistik, araştırma deseni, SPSS uygulamaları ve yorum (14. baskı). Ankara: Pegem Akademi Yayınları.
• Büyüköztürk, Ş., Çakmak, E. K., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş. ve Demirel, F. (2011). Bilimsel araştırma yöntemleri (9. baskı). Ankara: Pegem Akademi Yayınları.
• Celep, C. (1990). Öğretmenlerin okul yönetiminde karara katılması. Eğitim ve Bilim, 14(78), 34-42.
• Cole, M. S., Bruch, H. and Vogel, B. (2006). Emotion as mediators of the relations between perceived supervisor support and psychological hardiness on employee cynicism. Journal of Organizational Behavior, 27(4), 463-484.
• Çalışır, İ. (2006). İlköğretim okulu öğretmenlerinin işe yabancılaşması (Bolu ili örneği). Yüksek Lisans Tezi. Abant İzzet Baysal Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Bolu.
• Çelikten, M. ve Çanak, M. (2014). Okul yöneticilerinin örgütsel bağlılıkları ile örgütsel sinizmleri arasındaki ilişki. Türkiye Sosyal Politika ve Çalışma Hayatı Araştırmaları Dergisi, 4(6), 47-78.
• Çoğaltay, N., Anar, S. ve Karadağ, E. (2016). Öğretmenlerin tükenmişliğini etkileyen faktörler: cinsiyetin ve medeni durumun etkisine yönelik bir meta-analiz çalışması. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi.
• Çorbacı, S. ve Bostancı, A. B. (2013). Okullarda öğretmenlere yönelik performans yönetimi uygulamaları ile öğretmenlerin örgütsel bağlılık düzeyleri arasındaki ilişki. Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 231-247
• Dean, J. W., Brandes, P. and Dharwadkar, R. (1998). Organizational cynicism. The Academy of Management Review, 23(2), 341-352.
• Demirtaş, Z., Özdemir, T. Y. ve Küçük, Ö. (2016). Okulların bürokratik yapısı, örgütsel sessizlik ve örgütsel sinizm arasındaki ilişki. Kuram ve Uygulamada Egitim Yönetimi Dergisi, 22(2), 193-216.
• Doğan, S. ve Uğurlu, C. T. (2014). Okul yöneticilerinin etik liderlik davranışları ile öğretmenlerin örgütsel sinizm algıları arasındaki ilişki. Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 34(3), 489-516.
• Ekinci, S. (2015). İlk ve ortaokul öğretmenlerinin örgütsel özdeşleşme ve örgütsel sinizm düzeylerine ilişkin görüşleri: Bolu ili örneği. Yayınlanmamış Yüksek lisans Tezi, Abant İzzet Baysal Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Bolu.
• Erdil, O., Keskin, H., İmamoğlu, S. Z. ve Erat, S. (2004). Yönetim tarzı ve çalışma koşulları, arkadaşlık ortamı ve takdir edilme duygusu ile iş tatmini arasındaki ilişkiler: Tekstil sektöründe bir uygulama, Doğuş Üniversitesi Dergisi, 5(1), 17-26.
• Ergin, U. (2008). Yetkeci yönetim tarzının öğretmen performansına etkisi. Yayınlanmamış Yüksek lisans Tezi, Marmara Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Güzeller, C. ve Kalağan, G. (2008). Örgütsel sinizm ölçeğinin Türkçe’ye uyarlanması ve çeşitli değişkenler açısından eğitim örgütlerinde incelenmesi. 16. Ulusal Yönetim ve Organizasyon Kongresi Bildiri Kitabı (87-94), İstanbul.
• Helvacı, M. A. ve Çetin, A. (2012). İlköğretim okullarında görev yapan öğretmenlerin örgütsel sinizm düzeylerinin belirlenmesi (Uşak ili örneği). International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 7(3), 1495–1497.
• Johnson, J. L. and O’Leary-Kelly, A. M. (2003). The effects of psychological contract breach and organizational cynicism: not all social exchange violations are created equal. Journal of Organizational Behavior, 24, 627-647.
• Kahveci, G. ve Demirtaş, Z. (2015). İlkokul, ortaokul ve lise öğretmenlerinin örgütsel sinisizm algılarının incelenmesi. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 14(52), 69-85.
• Kalağan, G. (2009). Araştırma görevlilerinin örgütsel destek algıları ile örgütsel sinizm tutumları arasındaki ilişki. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Akdeniz Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Antalya.
• Kalağan, G. ve Güzeller, C. (2010). Öğretmenlerin örgütsel sinizm düzeylerinin incelenmesi, Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 27, 83-97.
• Kanten, P. ve Ülker, F. (2014). Yönetim tarzının üretkenlik karşıtı iş davranışlarına etkisinde işe yabancılaşmanın aracılık rolü, Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (32), 16-40.
• Karadağ, E., Kılıçoğlu, G. ve Yılmaz, D. (2014). Örgütsel sinizm, okul kültürü ve okul başarısı: Bir yapısal eşitlik modelleme çalışması. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 14(1), 89-113.
• Karasar, N. (2011). Bilimsel araştırma yöntemi (22. baskı). Ankara: Nobel Yayıncılık.
• Kaygısız, A. G. (2012).İlköğretim öğretmenlerinin örgütsel bağlılık düzeyleri ve karara katılma durumları arasındaki ilişki. Yayınlanmamış Yüksek Lisans tezi. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Eskişehir.
• Kesik, F. ve Cömert, M. (2014). İlköğretim okullarında görev yapan öğretmenlerin işe yabancılaşma düzeylerine ilişkin algıları (Malatya İli örneği). İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 15(1), 27-46.
• Kılıç, E. D. (2013). İlköğretim okullarında sinisizm: Şanlıurfa örneği, Bilim ve Kültür - Uluslararası Kültür Araştırmaları Dergisi, 2, 58-70.
• Kılıç, Ş. (2011). İlköğretim okulu öğretmenlerinin örgütsel sinizm ve örgütsel bağlılık düzeyleri arasındaki ilişki: Keçiören ilçesi örneği. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Kış, A. (2015). Eğitim paydaşlarının tükenmişliğinde cinsiyet farklılığı: Bir meta-analiz çalışması (Türkiye Örneği). Ondokuz Mayıs Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 34(2), 88-106.
• Konaklı, T., Özyılmaz, G. ve Çörtük, S. (2013). Impact of school managers' altruist behaviors upon organizational cynicism: The case of Kocaeli, Turkey. Educational Research and Reviews, 8(24), 2317-2324.
• Korkut, A. ve Aslan, M. (2016). Türkiye’deki ortaokullarda görev yapmakta olan öğretmenlerin örgütsel sinizm düzeyleri. e-International Journal of Educational Research, 7(2), 91-112.
• Kurşunoğlu, A., Bakay, E. ve Tanrıöğen, A. (2010). İlköğretim okulu öğretmenlerinin örgütsel bağlılık düzeyleri. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 28(28), 101-115.
• Kutanis, R. Ö. ve Çetinel, E. (2010). Adaletsizlik algısı sinisizmi tetikler mi?: Bir Örnek olay. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 1(26), 186-195.
• Ogunola, A.A., Kalejaiye, P.O. and Abrifor, C.A. (2013). Management style as a correlate of job performance of employees of selected Nigerian brewing industries. African Journal of Business Management, 7 (36), 1-8.
• Özgan, H., Külekçi, E. ve Özkan, M. (2012). Öğretim elemanlarının örgütsel sinizm ile örgütsel bağlılık düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. International Online Journal of Educational Sciences, 4(1). 196-205.
• Özgür, B. (2011). Yönetim tarzları ve etkileri. Maliye dergisi, 161, 215-230.
• Prince, S. (2006). Socrates, Antisthenes, and the Cynics. A companion to Socrates. Blackwell Publishing.
• Sezgin-Nartgün, Ş. ve Kartal, N. (2013). Öğretmenlerin örgütsel sinizm ve örgütsel sessizlik hakkındaki görüşleri. Bartın Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi. 2(2) 47 – 67.
• Stanley, D. J., Meyer, J. P. and Topolnytsky, L. (2005). Employee cynicism and resistance to organizational change. Journal of Business and Psychology, 19(4), 429-459.
• Şimşek, M. Ş., Çelik, A., Akgemci, T. ve Fettahlıoğlu, T. (2006). Örgütlerde yabancılaşmanın yönetimi araştırması. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (15), 569-587.
• Şirin, E. (2011). İlköğretim okullarındaki öğretmenlerin okul kültürü algıları ile örgütsel sinizm tutumları arasındaki ilişki (istanbul ili, esenyurt ilçesi örneği). Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Yeditepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Taymaz, H. (2003). İlköğretim ve ortaöğretim okul müdürleri için okul yönetimi. (7. Baskı). Ankara: Pegem A Yayıncılık.
• Uzun, T. ve Ayık, A. (2016). Okul müdürlerinin iletişim becerileri ile öğretmenlerin genel ve örgütsel sinizm tutumları arasındaki ilişkilerin incelenmesi. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 12(2), 672-688.
• Üstüner, M. (2016). Algılanan Müdür Yönetim Tarzı Ölçeğinin geçerlik ve güvenirlik çalışması. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 22(3), 429-457. doi: 10.14527/kuey.2016.017
• Wanous, J. P., Reichers, A. E. and Austin, J. T. (2000). Cyni¬cism about organizational change: Measurement, antece¬dent and correlates. Group and Organizational Manage¬ment, 25(2), 132-153.
• Yavuzer, Y. (2011). Okullarda saldırganlık/şiddet: okul ve öğretmenle ilgili risk faktörleri ve önleme stratejileri. Milli Eğitim, 192(4), 43-61.
• Yetim, S. A. ve Ceylan, Ö. Ö. (2011). Örgütsel sinisizm ve örgütsel vatandaşlık arasındaki ilişkiyi belirlemeye ilişkin bir araştırma. E-Journal of New World Sciences Academy, 6(1), 682-695.
• Yıldız, K. (2013). Örgütsel bağlılık ile örgütsel sinizm ve örgütsel muhalefet arasındaki ilişki. Turkish Studies–International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 8(6), 853-879.