JÜRGEN HABERMAS’IN İLETİŞİMSEL EYLEM KURAMI ve KAMUSAL ALAN KAVRAMININ ANALİZİ

Yıl 2019, Sayı: 37, 171 - 180, 24.10.2019

Mümtaz Levent Akkol

https://doi.org/10.30794/pausbed.541364

Cited By: 5

Öz

Bu makalede,
eleştirel teorinin günümüzdeki temsilcilerinden Jürgen Habermas’ın oluşturduğu iletişimsel
eylem kuramı ile kamusal alan kavramı tartışılmıştır. Habermas’ın bu
yaklaşımlarının tanınması ve anlaşılması adına yürütülen bu çalışma ile sosyal
bilimler alanına farklı bir bakış açısından bakılarak boyut kazandırılması
amaçlanmıştır. Habermas’ın düşünceleri, Frankfurt Okulunun eleştirel teorisini temsil
etmekle birlikte yeni- Marksist ve yeni-Kantçı olarak da değerlendirilmiştir. Habermas,
Marx’ın alt-yapı ve üst-yapı kavramlarına kişiler arası iletişim kavramını
ekleyerek, üretim ilişkilerinin toplumun belirlenim sürecinde etkili olan tek
unsur olmadığını belirtmiştir. Bununla birlikte kamusal alan kavramı ile
kamusal etkileşimin, boş zaman etkinliklerini de kapsayacak biçimde kapitalist
çıkar çevrelerince kontrol edildiğini göstermektedir. Eleştirel teorinin
özellikle üzerinde durduğu hegemonik ilişkileri açıklamak adına, Habermas’ın bu
yaklaşımları verimli birer alan oluşturmaktadır. Kültürün bir araç olarak
kullanılması Frankfurt Okulu düşüncesinin bir diğer çalışma alanıdır.
Habermas’ın iletişimsel eylem kuramı, kültürün üretimi, yeniden üretimi ve
dağıtılması süreçlerinin değerlendirilmesi, yorumlanması ve anlaşılmasında
etkili bir kuramdır. İletişim aygıtlarının kontrolü kamuoyunun oluşması ve
oluşturulmasında en etkili yöntemdir. Bu çalışma ile iletişimsel eylemin ve
kamusal alanın başta Frankfurt Okulu düşüncesi olmak üzere sosyolojik boyutta
değerlendirilmesi yapılmıştır. Bununla beraber anlama ve uzlaşı tanımları
üzerinden kişiler arası iletişimsel ilişkilerin yapısı değerlendirilmiştir.
Özellikle bir sosyal bilimcinin iletişimsel yapıların farkında olması kuramsal
kavramları aktarım gücüne olumlu yönde katkı sunacaktır. Ayrıca Habermas’ın
zengin düşünce dünyası ve yaklaşımları sosyal bilimciler için yeni bir ufuk
sunmaktadır. 

Anahtar Kelimeler

Jürgen Habermas, İletişimsel Eylem Kuramı, Kamusal Alan Kavramı

Kaynakça

• Baxter, H. (1987). System And Life-World in Habermas' "Theory of Communicative Action". Theory and Society, 16 (1), 39-86.Benson, R. (2009). Shaping the Public Sphere: Habermas and Beyond. The American Sociologist, 40(3):175-197.Calhoun C. (1992). Habermas and The Public Sphere. Cambridge, Massachusetts & London: The MIT Press, England.Çiğdem, A. (1997). Bir İmkan Olarak Modernite. İstanbul: İletişim Yayınları. Dağtaş B. & Dağtaş E. (2003). Habermas'ın Burjuva Kamusal Alanı Tanımı Çerçevesinde Yazılı Basının Konumu ve Dönüşümü. Kurgu Dergisi, S: 20, 49-61.Deflem M. (2014). Habermas’ın İletişimsel Eylem Kuramında Hukuk. İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Mecmuası, 72 (1), 877-894.Geyer M. (2017). Communication Studies: On the Restless Life and Thought of Jürgen Habermas. The Times Literary Supplement. Philosophy October 4.Habermas, J. (1974). The Public Sphere: An Encyclopedia Article, New German Critique, Autumn (3), 49-55.Habermas, J. (1996). İletişimsel Eylem Kuramı, M. Tüzel (Çev.). İstanbul: Kabalcı Yayınevi.Habermas, J. (1997). Bilgi ve İnsansal Bilgiler, C. A. Kanat (Çev.), İstanbul: Küyerel Yayınları.Habermas, J. (1998) Sosyal Bilimlerin Mantığı Üzerine, M. Tüzel (Çev.). İstanbul: Kabalcı Yayınevi.Habermas, J.(2007). Kamusallığın Yapısal Dönüşümü, T. Bora, M. Sancar (Çev.) İstanbul: İletişim Yayıncılık.İspir, N. (2015). Habermas’ın Sosyal Bilimler Eleştirisi. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 19 (2): 71-96.McCormick, J. P. (1997). Max Weber and Jürgen Habermas: The Sociology and Philosophy of Law During Crises of The State. Yale Journal of Law & the Humanities, 9 (2), 297-344.Özbek, M. (2004). Kamusal Alan. İstanbul: Hil Yayıncılık. Özdikmenli Çelikoğlu, İ. (2011). Habermas’ın Modernite Savunusu: Eleştirel bir okuma. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 11 (3), 239-258.Pettit, P. (1982). Habermas on Truth and Justice, G.H.R. Parkinson (ed.) Marx and Marxisms içinde (207-228), Cambridge: University Press.Singewood, A. (1988) Sosyolojik Düşüncenin Kısa Tarihi. O. Akınhay (Çev.). Ankara: Bilim ve Sanat Yayınları.Timur, T. (2008). Habermas’ı Okumak. İstanbul, Yordam Yayınları.