STRATONİKEİA ANTİK KENTİ ÇEVRESİNDEKİ BEYBAĞ KAZISINDA BULUNAN YEREL ÜRETİM ORTA BİZANS DÖNEMİ SERAMİKLERİ

Yıl 2020, Sayı: 38, 177 - 196, 29.01.2020

Muradiye Öztaşkın

https://doi.org/10.30794/pausbed.665239

Öz

Stratonikeia Antik kenti, günümüzde Muğla İli, Yatağan İlçesi, Eskihisar Mahallesi’ndeki eski köy yerleşiminde yer almaktadır. Alanda uzun yıllardır gerçekleştirilen kazı çalışmalarında kentin kuzeybatısındaki Antik yolun doğu yamacında Bizans dönemi seramik işliklerine ait kalıntılar tespit edilmiştir. Beybağ’da yapılan kazılarda 10. yüzyıl-13. yüzyıl başına ait on sekiz farklı fırına ait kalıntılar tespit edilmiştir. İşliklerin ana üretim odağının başında amphoralar olmak üzere yerel ihtiyaçlar için üretilmiş günlük kullanıma yönelik kapların yanı sıra kiremit, tuğla ve künkler yer almaktadır.
Çalışmanın konusunu Beybağ olarak anılan bu mevkide bulunan Orta Bizans dönemi işlikleri ve burada bulunmuş yerel üretim sırsız seramikler oluşturmaktadır. Stratonikeia ve çevresindeki kil yatakları demir yönünden fakir olması nedeniyle griye yakın açık kahverengi tonlarında görünmektedir. Bu yönüyle Batı Anadolu’daki kil yataklarından ayrılmaktadır. Seramik buluntular işlevlerine göre servis, mutfak, depolama kapları ve ticari faaliyetlerde kullanılan amphoralar şeklinde sınıflandırılmıştır. Kapların üretim özellikleri, dönemin yemek alışkanlıkları ve yakın çevredeki benzerleriyle ilişki kurularak değerlendirilmiştir.

Anahtar Kelimeler

karia, Güneybatı Anadolu, Orta Bizabs Dönemi, Seramik İşliği, Seramik, Maltız, Amphora

Kaynakça

• Bakırtzis, Ch. (1989). “Byzantine amphorae”, BCH, Supp. XVIII. recherches sur la céramique Byzantine (Ed: V. Déroche ve J.M. Spieser). Paris: Diffusion de Boccard, ss. 73–77.
• Baş, A. (1991). Eskihisar’daki Türk devri yapıları. Vakıflar Dergisi, XXII, 365-382.
• Borisov, B.D. (1989). Djadovo, Bulgarian, Dutch, Japanase Expedition Vol. I: Medieval Settlement and Necropolis (11th-12th Century). Tokai Universiry Press, Shinjuku.
• Böhlendorf-Arslan, B. (2010). “Die Mittelbyzantinische Keramik aus Amorium”, Byzanz – das Römerreich im Mittelalter, Teil 2, 1 Schauplätze (Ed. F. Daim ve J. Drauschke). Verlag des Römisch-Germanischen Zentralmuseums, ss. 345-371.
• Cottica, D. (2007). “Micaceous White Painted Ware from insula 104 at Hierapolis”, Byzas 7. Çanak: Late Antique and Medieval pottery and tiles in Mediterrenean Archaeological contexts (Ed: B. Böhlendorf-Arslan – A. O. Uysal ve J. Witte-Orr). İstanbul: Ege Yayınları, ss. 255-272.
• Çaylak Türker, A. (2005). “Gelibolu’da Bizans seramikleri ve ökaristik ekmek damgası”, Hacettepe Universitesi Edebiyat Fakultesi Dergisi, 22/2, 87-104.
• Çaylak Türker, A. (2009). Demre–Myra Aziz Nikolaos Kilisesi Bizans Dönemi Sırsız Seramikleri. Akmed, İstanbul.
• Darrouzes, J. (1981). Notitiae Episcopatuum Ecclesiae Constantinopolitanae. Texte critique, introduction et notes. Institut Français d’Etudes Byzantines, Paris.
• Dauterman Maguire, E. (1997). Ceramic arts of everyday life. The Glory of Byzantium: Art and culture of the Middle Byzantine era A.D. 843-1261 (Ed. H. Williams ve W. D. Wixom). The Metropolitan Museum of Art, New York.
• Doğer, L. (2012). “Daskyleion II: Hisartepe/Daskyleion kazısı Bizans seramikleri”, Prof. Dr. Tomris Bakır’a Armağan. Ege Yayınları, İstanbul.
• Gencer, S. ve Söğüt, B. (2018). Stratonikeia Çalışmaları 3: Gibye (Yeşilbağcılar). Ankara: Bilgin Kültür Sanat.
• Günsenin, N. (1990). Les amphores Byzantines (Xe-XIIIe siécles): Typologie, production, circulation d’apres les collections Turques. (Yayınlanmamış Doktora Tezi), Université Paris I, Sorbonne, Paris.
• Hayes, J.W. (1992). Excavations at Saraçhane in İstanbul 2: The pottery. Princeton University Press, Princeton.
• Hayes, J.W. (1995). “A Late Byzantine and Early Ottomane assamblage from the lower city in Troia”, Studia Troica, 5, 197–210.
• Hendy, M.F. (1985). Studies in the Byzantine monetary economy c.300-1450. Cambridge University Press, London.
• Ivaschenko, Y. (1997). Les ateliers de céramiques du VIe au XVe s. au nord de la Mer Noire: Le probléme de la continuité. La céramique Médiévale en Méditerranée. Actes du VIe congrés de L’AIECM2. Narration Editions (Haz: G. Demians d’Archimbaud), ss. 73-85.
• Karlsson, L. (2009). “Labraunda 2008: A preliminary report on the Sweedish excavations with contributions by Jesper Bild and Olivier Henry”, Opuscula, 2: 57-87.
• Laflı, E. (2003). Studien zu Hellenistischen, Kaiserzeitlichen und Spätantik-frühbyzantinischen tonunguentarien aus Kilikien und Pisidien (Südtürkei): der forschungsstand und eine auswahl von fundobjekten aus den örtlichen museen. Philosophischen Fakultät Der Universität Zu Köln, Köln.
• Mercangöz, Z. ve Mimaroğlu, S. (2011). “Kuşadası, Kadıkalesi/Anaia kazısı 2010 yılı çalışmaları”, XIV. Ortaçağ ve Türk dönemi kazıları ve Sanat Tarihi araştırmaları sempozyumu bildirileri (Haz. A. Baş, et. al.). Konya: Kömen Yayınları.
• Mimaroğlu, S. (2010). “Panaztepe Bizans dönemi sırsız seramikleri”, XIII. Ortaçağ ve Türk dönemi kazıları ve Sanat Tarihi araştırmaları sempozyumu bildirileri (Haz. K. Pektaş, et. al.) İstanbul: Ege Yayınları, ss. 443-452.
• Mimaroğlu, S. (2011a). “Kadıkalesi/Anaia Bizans dönemi amphoraları”, Sanat Tarihi Dergisi, XX(1), 63-92.
• Mimaroğlu, S. (2011b). Kuşadası, Kadıkalesi/Anaia Kazısı’nda Ele Geçen Bizans Dönemi Günlük Kullanım Seramikleri. (Basılmamış Doktora Tezi). Ege Üniversitesi, İzmir.
• Morgan, C. H. (1942). Corinth XI: The Byzantine pottery. Harvard University Press, Cambridge.
• Nesbitt, J.W. ve N. Oikonomides. (1996). Catalogue of Byzantine Seals at Dumbarton Oaks and in the Fogg Museum Volume 3: West, Northwest, and Central Asia Minor and the Orient. Dumbarton Oaks, Washington D.C.
• Öztaşkın, M. (2013). Stratonikeia ve Lagina Kazılarında Bulunan Bizans Dönemi Seramikleri (2008-2010 Yılları). (Basılmamış Doktora Tezi), Anadolu Üniversitesi, Eskişehir.
• Peschlow, U.; Şişmanoğlu, G. ve Şişmanoğlu, S. (1977/78). “Byzantinische keramik aus İstanbul”, Ein fundkomplex bei der Irenenkirche. IstMitt, 27/28, 363–414.
• Redford, S. (1995). “Medieval Ceramics from Samsat, Turkey”, Archéologie islamique, 5, 55-70.
• Ruggieri, V. (2005). La Caria Byzantina: topografia, archeologia ed arte: Mylasa, Stratonikeia, Bargylia, Myndus, Halicarnassus. Rubbetino.
• Ruggieri, V. (2009). The Carians in the Byzantine period. Die karer und die anderen. Dr. Rudolf Habelt GmbH, Bonn.
• Söğüt, B. (2016). Stratonikeia ve Çevresi Araştırmaları I. İstanbul: Ege Yayınları.
• Söğüt, B. (Ed.) (2019a). Stratonikeia Çalışmaları 4: Stratonikeia Mimari, Heykel ve Küçük Buluntu Araştırmaları. İstanbul: Ege Yayınları.
• Söğüt, B. (2019b). Stratonikeia Çalışmaları 5: Stratonikeia (Eskihisar) ve Kutsal Alanları. İstanbul: Ege Yayınları.
• Söğüt, B. (2019c). Stratonikeia Çalışmaları 6: Camandıras ve Dalagöz Nekropolleri. Ankara: Bilgin Kültür Sanat.
• Şahin, M.Ç. (1981). Die inschriften von Stratonikeia I. R. Habelt, Bonn.
• Şahin, M.Ç. (1990). Die inschriften von Stratonikeia II. R. Habelt, Bonn.
• Şahin, M.Ç. (2010). Inscriptions of Stratonikeia, Part III. R. Habelt, Bonn.
• Tamsü Polat, R. (2017). Stratonikeia Çalışmaları 2: Stratonikeia Akdağ Nekropolü. İstanbul: Ege Yayınları.
• Tek, A.T., Köker, H. ve Sarıiz, E. (2019). “Stratonikeia 2008-2018 Yılları Kazılarında Bulunan Erken Bizans Sikkeleri”, B. Söğüt (Ed.) Stratonikeia Çalışmaları 4: Stratonikeia Mimari, Heykel ve Küçük Buluntu Araştırmaları. İstanbul: Ege Yayınları, 175-209.
• Tırpan, A.A. ve Söğüt, B. (2005). Lagina. İstanbul: Konuk Kitabevi.
• Tırpan, A.A. ve Söğüt, B. (2009a). “Lagina ve Börükçü 2007 yılı çalışmaları”, 30. KST, 4. Ankara: T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı, ss. 243-266.
• Tırpan, A.A. ve Söğüt, B. (2009b). Lagina ve Börükçü Kazıları 2008 Yılı Çalışma Raporu. Selçuk Üniversitesi, Konya.
• Vroom J. (2012). “Early Medieval pottery finds from recent excavations at Butrint, Albania”, Atti del IX Congresso Internazionale sulla Ceramica Medievale nel Mediterraneo (Ed: Sauro Gelichi). S. Lorenzo: All’Insegna del Giglio s.a.s, ss. 289-296.
• Zaccaria Ruggiu, A. ve Cottica, D. (2007). “Hierapolis di Frigia fra tarda antichità e XI secolo: l'apporto dello studio degli spazi domestici nell'insula 104”, Rivista di Archeologia, 31, 139-189, Tav. XXVI-XLIX.