ÂLEM-İ MUSİKİ DERGİSİ ÖZELİNDE “MUSİKİŞİNASLAR” ÜZERİNE BİR İNCELEME

Yıl 2020, Sayı: 39, 379 - 391, 14.04.2020

Yücel Öztürk

https://doi.org/10.30794/pausbed.652836

Öz

Anadolu topraklarında yazılı yayın esaslı müzik basın süreci, Osmanlı Devleti ile başlamıştır. Bu dönemde müzik üzerine çok sınırlı sayıda gazete ve dergi yazıları çıkarılmıştır. Eski harfli ilk Türkçe müzik dergisi Âlem-i Musiki ise 1 Ekim 1919 tarihinde Bursa’da yayımlanmaya başlamıştır. Editörlüğü ve başyazarlığı, Mehmed Baha Pars tarafından üstlenilen dergi, on altı sayı çıkarılabilmiştir.
Âlem-i Musiki Dergisi, Bursa’da çıkan ilk ve kapsamlı müzik yayını olma özelliğiyle hem Türkiye hem de Bursa’nın bu alanda kaynak bilgi ve çalışmalarının yer aldığı tek eserdir. Dönemin müzik anlayışı ile musikişinaslara (müzik sever, müzik ile uğraşan, müzisyen) bakış açısının tespit edilebilmesi ve değerlendirme yapılabilmesi amacıyla “Menâkıb-ı Mûsikîşinâsân” başlıklı yazı dizisi üzerinden bir inceleme yapılmıştır. Derginin muhtelif sayılarından olmak üzere musikişinaslarla ilgili toplam on iki adet yazı tespit edilmiş ve incelenmiştir. Musikişinaslar hakkında bilgi veren dergi yazılarından hareketle, Bursa özelinde ülkenin bu döneme ait müzik kültürü, algısı ile ilgi seviyesi ortaya çıkarılmaya çalışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Âlem-i Musiki, Bursa, müzik basını, Mehmet Baha Pars, musikişinas

Kaynakça

• A. M. B. (2004). Âlem- Musiki. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Ege Üniversitesi.
• Ak, A. Ş. (2009). Türk Mûsikî Tarihi, Akçağ, Ankara.
• Aksoy, B. (2008). Geçmişin Mûsikî Mirasına Bakışlar, Pan, İstanbul.
• Arslan, M. (2013). Osmanlı Sadrazamları Hadikatü’l Vüzera ve Zeylleri, Kitabevi, İstanbul.
• Behar, C. (2006). Aşk Olmayınca Meşk Olmaz Geleneksel Osmanlı /Türk Müziğinde Öğretim ve İntikal, Yapı Kredi, İstanbul.
• Bozkurt, N. (1997). "Hârûnürreşîd", Diyanet İslam Ansiklopedisi, 15, İstanbul.
• Can, C. (2002). “Eski Grek Dört Unsur Nazariyesi ve Türkçe Mûsikî Yazmalarında Etkisi”, Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 22/2, 133-143.
• Choksy, L. (1981). The Kodaly Context (Creating on Environment for Musical Learning), Printice-Hall, New Jersey, ABD.
• Çakır, A. (2009). Müziğe Giriş, Değerler Eğitimi Merkezi, İstanbul.
• Eyice S. (2006). “Kasım Ağa”, Diyanet İslam Ansiklopedisi, 24, İstanbul.
• Göğüş, G. (1999). “Müzik Yeteneğinin Tanımı, Ölçümü ve Deneme Yetenek Testi”, Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 12/1, 147-154. İlyasoğlu, E. (1999). Zaman İçinde Müzik, Yapı Kredi Kültür Sanat, İstanbul. Karakışla, Y. S. (2002). “Sedâ-yı Mûsikî Dergisine Rûhsat Verilmesi (1892)”, Toplumsal Tarih, 98, 43-45. Kıyak, H. (2013). “Osmanlı’dan Günümüze Bursa’da Müzik”, II. Türkiye Lisansüstü Çalışmalar Kongresi, Bildiriler Kitabı I, Star Ajans Matbaacılık, 221-233 Kuyucu, M. (2013). “Türkiye’de Müzik Basını ve Hey Dergisi Örneği”, Gümüşhane Üniversitesi İletişim Fakültesi Elektronik Dergisi, 2, 24-51.
• Mantran, R. (2000). Osmanlı İmparatorluğu Tarihi II, (Çev: S. Tanilli), Adam Yayınları, İstanbul. Miskeveyh İ. (1983). Ahlakı Olgunlaştırma, (Çev: A. Şener, İ. Kayaoğlu ve C. Tunç), Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları, Ankara. Öncel, M. (2015). Türk Musikisindeki Notasyonun Tarihsel Seyri, Cumhuriyet Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi (CÜİFD), 19/2, 207-222. Özalp, N. (2000). Türk Musikisi Tarihi, C.1, Milli Eğitim Bakanlığı, İstanbul.
• Özdamar M. (1994). Yaman Dede, Marifet Yayınları, İstanbul.
• Öztuna, Y. (1990). Büyük Türk Musikisi Ansiklopedisi, II, Kültür Bakanlığı Yayınları, Ankara.
• Öztuna, Y. (2006). Türk Mûsikîsi Akademik Klasik Türk Sanat Mûsikîsinin Ansiklopedik Sözlüğü, I-II, Orient Yayınları, İstanbul.
• Reichenbach, H. (1981). Bilimsel Felsefenin Doğuşu, (Çev: C. Yıldırım), Remzi Kitabevi, İstanbul.
• Sözer, V. (1996). Müzik Ansiklopedik Sözlük, Remzi Kitabevi, İstanbul.
• Uçan, Ali. (1997). Müzik Eğitimi, Müzik Ansiklopedisi Yayınları, Ankara.
• Yener, S. (2013). Şarkıların Gözyaşları. Alev Dikici Basım, Adana.
• Süreli Yayınlar
• Âlem-i Musiki, “Hakiki Mûsikîşinâslar”, 2/12, 1919.
• Âlem-i Musiki, “Cehâletle Mûsikîşinâslık Da Olmaz”, 15/114-115, 1919.
• Âlem-i Musiki, “Menâkıb-ı Mûsikîşinâsân: Kız Nağmesi”, 6/43, 1919.
• Âlem-i Musiki, “Menâkıb-ı Mûsikîşinâsân: Zurnacı İbrâhim Paşa”, 6/43, 1919.
• Âlem-i Musiki, “Menâkıb-ı Mûsikîşinâsân: Külhan Beyi”, 12/91-92, 1919.
• Âlem-i Musiki, “Menâkıb-ı Mûsikîşinâsân: BeethovenPiyano Çalıyor”, 9/68-69, 1919.
• Âlem-i Musiki, “Menâkıb-ı Mûsikîşinâsân: Öksürüğü Bile Notaya Almış”, 8/62-63, 1919.
• Âlem-i Musiki, “Menâkıb-ı Mûsikîşinâsân: Sâdullâh Ağa veyahut Sâdullâh Efendinin Kısmeti!”, 10/75, 1919.
• Âlem-i Musiki, “Menâkıb-ı Mûsikîşinâsân: Şevkî Bey”, 14/107-108, 1919.
• Âlem-i Musiki, “Menâkıb-ı Mûsikîşinâsân: Mehmed İbnü’l-Hâres”, 16/123, 1919.
• Âlem-i Musiki, “Menâkıb-ı Mûsikîşinâsân:Jorj Handel (George Handel)”, 7/52-53, 1919.
• Âlem-i Musiki, “Menâkıb-ı Mûsikîşinâsân: İbrahim Musullu”, 15/115-116, 1919.