TURİZM İŞLETMELERİNİN ETKİN KULLANIMLARININ MULTİMOORA TEKNİĞİYLE YILLARA GÖRE KARŞILAŞTIRILMASI

Yıl 2020, Sayı: 39, 49 - 60, 14.04.2020

Erkan Akgöz Naryngul Margazıeva Kımbat Asanova

https://doi.org/10.30794/pausbed.681479

Öz

Sürdürülebilir kalkınma için en elverişli sektör turizmdir. Bu sektörde faaliyet gösteren işletmeler ekonomik, sosyal ve siyasal olaylara karşı oldukça hassastır. Yapılan yatırımların etkinliği yıllara göre farklılık göstermektedir. Hazırlanan bu çalışmada son beş (5) yılın istatistiklerinden yararlanılarak Kırgızistan’da faaliyet gösteren konaklama işletmelerinin etkin kullanılıp kullanılmadığı araştırılmıştır. Araştırma için çoklu kriterlere göre karar vermek amacıyla 2006 yılından beri kullanılan Multimoora tekniği tercih edilmiştir. Multimoora yöntemiyle etkin kullanım analizi yapılırken Kırgızistan’a ait otel işletmeleri, bunların oda ve yatak kapasiteleri ile birlikte misafir sayısı, geceleme sayısı ve elde ettiği gelir miktarları karşılaştırılmıştır. Yapılan işlemler sonucunda konaklama işletmelerinin yıllara göre kapasite kullanımı Multimoora tekniğiyle sıralanmıştır. Analiz sonuçları Kırgızistan’ın turizm kapasitesini en etkin 2017 yılında kullandığı, en düşük kapasite kullanımının ise 2013 yılında olduğu görülmektedir. Araştırma sonuçları, kapasite kullanımında etkili olan unsurların tespit edilmesinin önemine vurgu yapmakta; turizm planlama ve politikalarını belirleyenler ile yatırımcıların bu durumu göz önünde bulundurarak gerekli önlemleri almalarına dikkat çekmektedir.

Anahtar Kelimeler

Turizm, Kapasite Kullanımı, Karar Verme, Multimoora

Kaynakça

• Aliev, N. (2016). Kırgızistan'da Dış Turizm, www.aa.com.tr/dunya/kırgızistan, E. Tarihi: 14/03/2018.
• Baker, D. M. (2014). The Effects of Terrorism on the Travel and Tourism Industry. International Journal of Religious Tourism and Pilgrimage, 2(9), 58-67.
• Can, M. (2015). Karar Teorisi. B. Yıldırım, & E. Önder içinde, Çok Kriterli Karar Verme Yöntemleri (s. 1-13). Bursa: Dora Yayınevi.
• Ceyhan, İ. F., & Demirci, F. (2017). Multimoora Yöntemiyle Finansal Performans Ölçümü: Leasing Şirketlerinde Bir Uygulama. Bartın Üniversitesi İİBF dergisi, 8(15), 277-296.
• Forman, E., & Selly, M. (2000). Decision by Ojectives. Pittsburgh: Expert Choice Inc.
• Minbaeva, A. (2010). Kırgızistan Turizm Potansiyelinin Belirnenmesi ve Uygulanabilecek Turistik Ürün Çeşitleri. İzmir: Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitü (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi).
• Misrahi, T. (2015). How tourism hotspots can bounce back after terrorist attacks. http://english.alarabiya.net/en/business/aviation-and-transport/2015/07/12/How-tourism-hotspots-can-bounce-back-after-terrorist-attacks.html, E. Tarihi: 23/05/2019.
• Ömürbek, V., & Altay, S. Ö. (2011). Turizm İşletmelerinde İç Kontrol Sisteminin Etkinliğinin İncelenmesi ve Manavgat Bölgesindeki Beş Yıldızlı Otellerde Bir Araştırma. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 16(1), 379-402.
• Önay, O. (2015). Moora. B. Yıldırım, & E. Önder içinde, Çok Kriterli Karar Verme Yöntemleri (s. 245-257). Bursa: Dora Yayınevi.
• Önay, O., & Çetin, E. (2012). Turistik Yerlerin Popülaritesinin Belirlenmesi: İstanbul Örneği. İstanbul Üniversitesi İşletme Fakültesi İktisadi Enstitüsü Yönetim Dergisi, 23(72), 90-190.
• Özdil, T. (2008). Kırgızistan'da turizm eğitiminin mevcut durumu, sorunları ve çözüm önerileri (s. 59-61). içinde Kırgızistan: KTMÜ Turizm ve Otelcilik Yüksekokulu.
• Sarıçay, N. S., & Ünal, M. (2014). Krizlerin Turizm Sektörü Üzerindeki Etkileri. http://izto.org.tr/demo_betanix/uploads/cms/yonetim.ieu.edu.tr/6426_1480068560.pdf, E. Tarihi: 23/04/2019.
• Siar. (2012). ИССЛЕДОВАНИЕ ТУРИСТИЧЕСКОЙ ОТРАСЛИ КЫРГЫЗСКОЙ РЕСПУБЛИКИ (Kırgızistan Turizm Sektörünün Araştırılması): http://siar-consult.com/wp-content/uploads/Issledivanie-turisticheskoi-otrasli-24.12.12.pdf E. Tarihi: 23/04/2019.
• Sönmez, S. F. (2017). Turizm, Terörizm ve Siyasi İstikrarsızlık. Anatolia: Turizm Araştırmaları Dergisi, 28(1), 110-137. doi:10.17123/atad.316092
• stat.kg. (2019). Tourism in Kyrgyzstan: http://stat.kg/en/publications/sbornik-turizm-v-kyrgyzstane/, E. Tarihi: 23/05/2019.
• Tarlan, D., & Tütüncü, Ö. (2001). Konaklama İşletmelerinde Başarım Değerlendirmesi ve İşdoyumu Analizi. Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 3(2), 141-163.
• Turan, G. (2015). Çok Kriterli Karar Verme. B. Yıldırım, & E. Önder içinde, Çok Kriterli Karar Verme Yöntemleri (s. 15-20). Bursa: Dora Yayınevi.
• UNESCO. (2018). Kyrgyzstan. http://whc.unesco.org/en/statesparties/kg. E. Tarihi: 03/12/2018.
• wikipedia. (2019). Kırgızistan: https://tr.wikipedia.org/wiki/K%C4%B1rg%C4%B1zistan E. Tarihi: 30/04/2019.
• Yılmaz, A., & Daşman, A. (2010). Saymalı Taş'ın Bronz Dönemi Petroglifleri. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi(5), 143-159.
• Yurdigül, Y., & Ayhan, N. (2018). Simgesel Bir İletişim Aracı Olarak Manas Destanının Anıtlaştırılması (Bişkek Manas Anıtları Analizi). Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi(22), 1889-1902.
• Жениш, Н. (2017). Туристическая отрасль в Кыргызстане: тенденции и вызовы (Kırgızistan'da Turizm Sektörü: Eğilimler ve Zorluklar). https://ucentralasia.org/Content/Downloads/UCA-IPPA-WP42_RUS.pdf E. Tarihi: 20/05/2019.