BİREYLERİN VERGİ VE BAĞIŞ KONUSUNDAKİ TUTUMLARININ GÜVEN KAPSAMINDA DEĞERLENDİRİLMESİ: PAMUKKALE ÜNİVERSİTESİ ÖĞRENCİLERİ ÜZERİNDE BİR ARAŞTIRMA

Yıl 2020, Sayı: 40, 333 - 345, 29.06.2020

İsmail İşler

https://doi.org/10.30794/pausbed.692219

Öz

İnsanların gönüllü vergi ödeme motivasyonlarını etkileyen unsurlar; vergi sistemindeki karmaşıklık, sosyal ve demografik etkiler, dini inanç ve ahlaki değerler, ceza oranları ve denetim, vergi affı, mali danışmanların etkisi ve hükümetlere olan güven ve yolsuzluk şeklinde 7 başlık halinde sıralanabilir. Çalışmada bireylerin vergi ödeme veya ödememe davranışının altında yatan etkenler üzerinde durulmaktadır. Bu kapsamda bireylerin düşüncelerini anlayabilmek için geleceğin mükellefleri olan üniversite öğrencilerinin düşünceleri araştırılarak, insanların ceplerinden karşılıksız olarak yaptığı ödemeler olan vergi ödeme ve bağış yapma konusundaki tutumları incelenmiştir. Bu tutumlarının daha iyi anlaşılabilmesi için Pamukkale Üniversitesinde okuyan 666 üniversite öğrencisi ile yüzyüze anket çalışması uygulanmış olup, yapılan analizler sonucunda bireylerin genel vergi algısı ve bireylere yardım konusundaki tutum ortalamalarının yüksek çıktığı görülmüştür. Ancak bununla beraber uygulanan vergi sistemi algısı ortalaması düşük çıkarken, cevaplayıcıların vergi oranları ve vergi yükünü yüksek buldukları, vergi sistemini ise adaletsiz gördükleri bulgularına ulaşılmıştır. Genel güven düzeylerine göre değişken ortalamaların karşılaştırıldığı ANOVA testi sonuçlarına göre ise güven düzeyleri yüksek olan bireylerin, uygulanan vergi sistemi algısı ve hayır kurumlarına yardım ortalamaları da yüksek çıkmaktadır. Bununla birlikte insanların güven düzeyleri ne olursa olsun bireylere yardım etme konusunda pozitif olduğu ve vergi algısının yüksek olduğu görülmüştür. Ancak sistemin içine kurumların girdiği durumda güven düzeylerinin düştüğü görülmektedir. Yani insanlara bağış yapma konusunda pozitif olan bireylerin, işin içine kurum girdiği zaman güven düzeyleri düşmekte, aynı şekilde vergi algısı pozitif olan bireylerde de, konu uygulanan vergi sistemine gelince bakış açılarının negatife döndüğü görülmektedir.

Anahtar Kelimeler

Vergi, Bağış, Vergi Bilinci

EVALUATION OF INDIVIDUALS' ATTITUDES ABOUT TAX AND DONATION WITHIN THE SCOPE OF TRUST: A RESEARCH ON PAMUKKALE UNIVERSITY STUDENTS

Öz

Kaynakça

• Aktan Coşkun Can, (2012), “Vergi Psikolojisinin Temelleri ve Vergi Ahlakı”, Çimento İşveren Dergisi, Ocak 2012, s.5.
• Aslan Seyfettin, (2016) “Türkiye’de Sosyal Sermaye Bileşenlerinden Güven Hakkında Bir Değerlendirme”, Ç.Ü. İ.İ.B.D. Cilt:17, Sayı:2, Adana, s.185.
• Aras Osman Nuri, (2015) “Ekonomik Güvenlik ve Yolsuzluk İlişkisi: Türkiye Örneği”, Ekonomik Güvenlik, Adalet Yayınları, Ankara, (133-178), s.135.
• Bağışçılık Araştırması Raporu, https://www.tusev.org.tr/usrfiles/images/sivilsayfalar.pdf, Erişim: 10.05.2019
• Balcı Sevgi Baysal, (2015), Dünya Bankası Perspektifinden Sosyal Sermaye ile Kalkınma Yaklaşımları, Planlama Dergisi, 2015, s.
• Başak Suna, Öztaş Nail, (2010), Güven Ağbağları, Sosyal Sermaye ve Toplumsal Cinsiyet, Gazi Ü. İ.İ.B.F. Dergisi, 12/1, Ankara, 2010, (27-56), s.35.
• Bilgin Handan Kaynar, (2011), Türkiye’de vergi ahlakının belirleyicileri, ODTÜ Gelişme Dergisi, 38 (Ağustos), (167-190), s.169.
• Çelik Vasfi, (2015), Vergi Uyum Maliyetleri Ve Vergi Uyumu: Konya İli Küçük İşletmelere Bir Uygulama, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayınlanmamış Yükseklisans Tezi, Konya, s.99
• Çelikkaya Ali, Gürbüz Hüseyin, (2006), Mükelleflerin Vergiye Gönüllü Uyumunu Etkileyen Faktörlerin Analizi: Bir Alan Çalışması, İktisat, İşletme ve Finans Dergisi, Cilt:21, Sayı:247, 122-139
• Deborah J. Webb, Corliss L. Green, Thomas G.Brashear, (2000), Development And Validation Of Scales To Measure Attitudes Influencing Monetary Donations To Charitable, Journal of the Academy of Marketing Science, March 2000, s.303.
• Doğan Selma Demirtaş, (2017), Vergi Psikolojisinin Temelleri ve Vergiye Karşı Davranışları Etkileyen Faktörlerin Değerlendirilmesi, Balkan ve Yakın Doğu Sosyal Bilimler Dergisi, 2017 (3), s.19.
• İpek Selçuk, Kaynar İlknur, (2009), Demografik Faktörlerin Vergi Uyumuna Etkisi: Bir Anket Çalışmasının Sonuçları, Maliye Dergisi, Sayı 157, s.118
• Kargı Veli, (2011), Türkiye’de Vergi Aflarının Vergi Gelirlerine Etkisi, ZKÜ Sosyal Bilimler Dergisi, Cilt 7, Sayı 13, (101–115), s.106
• Kitapçı İsmail, (2011), Bir Vergi Uyumu Sorunu Olarak Vergi Etiği Ve Bileşenleri, Dokuz eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayınlanmamış Yüksek lisans Tezi, İzmir, 2011, s.96.
• Kitapçı İsmail, (2016), Ekonomide Yenilikçi Bir Kavram: Bilişsel Sosyal Sermaye, Maliye Dergisi, (Temmuz-Aralık 2016), (108-132), s.110
• Mutlu Abdullah, Taşçı Kenan, (2013), Vergi Dairelerinin Mükellefe Davranış Biçimlerinin Vergilemede Gönüllü Uyuma Etkisi: Malatya Örneği, Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, Cilt:2, Sayı:45, s.216
• Oral Burcu Gediz, (2011), Mali Yolsuzlukla Mücadele Stratejileri: Türk Vergi Sistemi, Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, Cilt:16, Sayı:3, (403-431), s.405
• Organ İbrahim, Yegen Baki, (2013), Vergi Bilinci Ve Vergi Ahlakı Oluşumunda Muhasebe Meslek Mensuplarının Rolü: Adana Örneği, Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, Cilt: 27, Sayı: 4, (241-271), s.244.
• Sağlam Metin, (2013), Vergi Algısı ve Vergi Bilinci Üzerine Bir Araştırma İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Öğrencilerinde Vergi Algısı ve Vergi Bilinci, Sosyoekonomi, 2013/1, s.325. Saygın Özgür, Sandalcı Ulvi, Sezer Faruk, (2015), Vergi Ahlakının Belirleyicileri Bağlamında Mükelleflerin Kamu Harcamalarına Bakışı, Maliye Araştırmaları Dergisi, Yıl:1, Cilt:1, Sayı:3, s.24
• Scholz John T, Pinney Neil, (1995), Duty, Fear, and Tax Compliance: The Heuristic Basis of Citizenship Behavior, American Journal of Political Science, Vol. 39, No. 2, s. 490-512
• Tosuner Mehmet, Demir İhsan Cemil, (2007), Toplumsal Bir Olgu Olarak Vergi Ahlâkı, Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi 9/3 (2007). (1 – 20), s.9
• Tosuner Mehmet, Arıkan Zeynep, (2014), Vergi Usul Hukuku, Kanyılmaz Matbaası, İzmir, s.47.
• Tunçer Mehmet, (2001), Vergi Aflarının Vergi Uyumuna Etkisi, Uludağ Üniversitesi İİBF Dergisi, Cilt:19, Sayı:1-2, s.7.
• Tunçer Mehmet, (2005), Vergi Yardımcılarının Vergi Uyumuna Etkisi, Gazi Üniversitesi İİBF Dergisi, 7/1, (217-228), s.222
• Tunçer Mehmet, (2007), Hükümet-Birey İlişkilerinin Vergi Uyumuna Etkisi ve Türkiye, Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 57/3, s.119, Erişim: http://www.acarindex.com/dosyalar/makale/acarindex-1423870613.pdf
• Tiltay Muhammet Ali, (2014), Bir Tüketici Davranışı Olarak Bireysel Bağış: Bağış Motivasyonlarının Doğrudan Ve Dolaylı Bağış Üzerindeki Etkisi, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayınlanmamış Doktora Tezi, Eskişehir, s.7
• Yamagishi Toshio, Yamagishi Midori, (1994), Trust and Commitment in the United States and Japan, 18(2), (129-166), s.147.