PSİKOLOJİK SERMAYENİN LİDER ÜYE ETKİLEŞİMİNE ETKİSİ: SAĞLIK SEKTÖRÜNDE BİR ALAN ARAŞTIRMASI

Yıl 2020, Sayı: 41, 192 - 208, 19.10.2020

Hüseyin Çiçeklioğlu

https://doi.org/10.30794/pausbed.691792

Cited By: 3

Öz

Bu araştırmanın amacı; sağlık kurumlarında çalışan hemşirelerin psikolojik sermaye algılarının lider üye etkileşimi düzeylerine olan etkilerini analiz etmektir. Aynı zamanda, iki araştırma değişkeni arasındaki ilişkilerin yönünün ve düzeyinin de belirlenmesi hedeflenmiştir. Bu doğrultuda, Kahramanmaraş ilinde faaliyette bulunan özel bir hastanede görev yapan 156 hemşireye anket uygulanmıştır. Anket sonucunda elde edilen verilere S.P.S.S. programı kullanılarak frekans, güvenilirlik, geçerlilik, korelasyon ve regresyon analizi testleri yapılmıştır. Araştırma sonuçlarına göre; psikolojik sermayenin lider üye etkileşimini pozitif yönde etkilediği tespit edilmiştir. Psikolojik sermaye düzeyi arttıkça lider-üye etkileşiminin kalitesi de artmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Psikolojik Sermaye, Lider Üye Etkileşimi, Sağlık Kurumları

Kaynakça

• Akman, Y. ve Korkut, F. (1993). “Umut Ölçeği Üzerine Bir Çalışma”, Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi. (9): 193-202.
• Anderson, N. ve Schalk, R. (1998). “The Psychological Contract in Retrospect and Prospect”, Journal of Organizational Behavior, 19, 637-647.
• Avey, J.B., Luthans, F. ve Youssef, C.M. (2010). “The Additive Value of Positive Psychological Capital in Predicting Work Attitudes and Behaviors”, Journal of Management. (36)2: 430-452.
• Bandura, A. (2012). “On the functional properties of perceived self-efficacy revisited”, Journal of Management, 9-44.
• Bandura, A. ve Locke, E. (2003). “Negative Self-efficacy and Goal Effects Revisited”, Journal of Applied Psychology, 87-99.
• Baron, R.A., Franklin, R.J. ve Hmieleski, K.M. (2013). “Why Entrepreneurs Often Experience Low, Not High, Levels of Stress: The Joint Effects of Selection and Psychological”, Journal of Management, Advance online publication.
• Baş, T., Keskin, N. ve Mert, İ.S. (2010). “Lider-Üye Etkileşimi(LÜE) Modeli ve Ölçme Aracının Türkçe’ de Geçerlik ve Güvenilirlik Analizi”, Ege Akademik Bakış Dergisi. 10(3): 1013-1039.
• Bolat, O.İ. (2011). “Öz Yeterlilik ve Tükenmişlik İlişkisi: Lider-Üye Etkileşiminin Aracılık Etkisi”, Ege Akademik Bakış Dergisi. 11(2): 255-266.
• Breukelen, W., Schyns, B. ve Blanc, P.L. (2006). “Leader-Member Exchange Theory and Research: Accomplishments and Future Challenges”, Journal of Leadership, 2(3): 295-316.
• Cevrioğlu,E. (2007). Lider-Üye Etkileşimi ile Bireysel ve Örgütsel Sonuçlar Arasındaki İlişki: Ampirik Bir İnceleme, Doktora Tezi, Afyonkarahisar Kocatepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İşletme Anabilim Dalı.
• Choi, Y. ve Lee, D. (2014). “Psychological Capital, Big Five Traits and Employee Outcomes”, Journal of Managerial Psychology. 29(2): 122-140.
• Coyle-Shapiro, Jacqueline, Kessler, I. (2000). “Consequences of the Psychological Contract for the Employment Relationship: A Large Scale Survey”, The Journal Of Management Studies, 37(7), 903-930.
• Çekmecelioğlu, H.G. ve Ülker,F. (2014). “Lider-Üye Etkileşimi ve Çalışan Tutumları Üzerindeki Etkisi: Eğitim Sektöründe Bir Araştırma”. KOSBED, 28:35-58.
• Dansereau, F., Graen, G.B. ve Haga, W. (1975) “A Vertical Dyad Linkage Approach to Leadership in Formal Organizations” Organizatonal Behavior and Human Performance, 13: 46-78.
• Dienesch, R. M. ve Liden, R. C. (1986). “Leader-Member Exchange Model of Leadership: A Critique and Further Development”, Academy of Management Review, 11(3), 618-634. Erdem, F., S. (2008). “Organizasyonlarda Lider-Üye Etkileşiminin Örgütsel Vatandaşlık Davranışı Üzerindeki Etkilerinde, İzlenim Yönetimi Davranışının Rolü: Kayseri’de Hizmet Sektöründe Bir Araştırma”, Yüksek Lisans Tezi, Kayseri: Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kayseri.
• Erkuş A. ve Afacan Fındıklı M. (2013). “Psikolojik Sermayenin İş Tatmini, İş Performansı ve İşten Ayrılma Niyeti Üzerindeki Etkisine Yönelik Bir Araştırma”, Journal of the School of Business Administration 42(2): 302-318.
• Gizir, C. A. (2007). “Psikolojik Sağlamlık, Risk Faktörleri ve Koruyucu Faktörler Üzerine Bir Derleme Çalışması”, Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 3(28): 113-128.
• Gohel, K. (2012). “Psychological Capital As a Determinant of Employee Satisfaction” International Referred Research Journal, 3(36):34-37.
• Graen, G.B. ve Uhl-Bien, M.U. (1995). “Relationship-Based Approach to Leadership: Development of Leader-Member Exchange(LMX) Theory of Leadership Over 25 years: Applying a Multi-Level Multi-Domain Perspective”. Leadership Quartely. 6(2): 219-247.
• Güler, B.K. (2009). Pozitif Psikolojik Sermaye: Tanımı, Bileşenleri ve Yönetimi. Çalışma Yaşamında Davranış: Güncel Yaklaşımlar (119-146). Kocaeli: Umuttepe Üniversitesi.
• Güloğlu, B. ve Karaırmak, Ö. (2010). “Üniversite Öğrencilerinde Yalnızlığın Yordayıcısı Olarak Benlik Saygısı ve Psikolojik Sağlamlık”, Ege Eğitim Dergisi. 11(2): 73-88.
• Gürbüz, S. ve Şahin, F., (2014). Sosyal Bilimlerde Araştırma Yöntemleri Felsefe-Yönetim-Analiz, Seçkin Yayın, Ankara.
• Gürel, E.B. (2016). “Lider-Üye Etkileşiminin Çalışanların Tutumları Üzerindeki Etkisi: Ampirik Bir Araştırma”, Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 9 (43): 1736-1743
• Gürgan, U. (2006). “Yılmazlık Ölçeği: Ölçek Geliştirme, Güvenirlik ve Geçerlik Çalışması”, Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi. 39(2): 45-74.
• Hefferon, K. ve Boniwell, I. (2014). Pozitif Psikoloji Kuram, Araştırma ve Uygulamalar. (Positive Psychology Theory, Research And Applications), (Çev. Tayfun Doğan), Nobel Yayınları, Ankara.
• Hooper, D. T. ve Martin, R. (2008). “Beyond Personal Leader–Member Exchange (LMX) Quality: The Effects of Perceived LMX Variability on Employee Reactions”, The Leadership Quarterly, 19, 20-30.
• House, J.H. ve Adiya, R.N. (1997). “The Social Scientific Study of Leadership: Quo Vadis?” Journal of Management, 23(3): 409-473.
• Hu, J. ve Liden, R.C. (2013). “Relative Leader-Member Exchange Within Team Contexts: How and When Social Comparison Impacts Individual Effectiveness”, Personnel Psychology, 66: 127-172.
• Jong Jeroen de, S.R. ve Croon M. (2009). "The Role of Trust in Secure and Insecure Employment Situations: A MultipleGroup Analysis”, Economic and Industrial Democracy, 30(4), 510–538.
• Karaırmak, Ö. (2006). “Psikolojik Sağlamlık, Risk Faktörleri ve Koruyucu Faktörler”, Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 3(206): 129-142.
• Karasar, N. (2005). Bilimsel Araştırma Yöntemi (Kavramlar–İlkeler–Teknikler), Nobel Yayın Dağıtım, Ankara.
• Katz, D. ve Kahn, R. L. (1978). “The Social Psychology of Organizations, John Wiley & Sons, Inc., USA.
• Keçecioğlu, T. (2003) Lider ve Liderlik: Değişim Yolunda İyi Bir Öğrenci ve İyi Bir Öğretmen, Okumuş Adam Yayıncılık, İstanbul. Kobasa, S. C. (1979). “Personality and Resistance to Illness”, American Journal of Community Psychology. 7(4): 413-423.
• Larson, M. ve Luthans, F. (2006). “Potential Added Values of Psychological Capital in Predicting Work Attitudes”, Journal of Organizational Studies, 13(1), 45-62.
• Lidern, R.C. ve Maslyn, J.M. (1998). “Multidimensionality of Leader-Member Exchange: An Emprical Assessment Through Scale Development”, Journal of Management. 24(1): 43-72.
• Linley, P. A., S. Joseph, S. Harrington ve M. A. Wood. (2006). “Positive Psychology: Past, Present, and (Possible) Future”, The Journal of Positive Psychology, 1 (1), 3–16.
• Luthans, B.C., Luthans, K.W. ve Avey, J.B. (2014). “Building the Leaders of Tomorrow: The Development of Academic Psychological Capital” Journal of Leadership and Organizational Studies. 21(2): 191-199.
• Luthans, F. and Youssef, C. M. (2004). “Human, Social, and Now Positive Psychological Capital Management: Investing in People for Competitive Advantage”, Organizational Dynamics, 33(2), 143-160.
• Luthans, F., Avey, J., ve Patera, J. (2008). “Experimental Analysis of a Web-Based Intervention to Develop Positive Psychological Capital”, Academy of Management Learning and Education, 209-221.
• Luthans, F., Bruce, A., Avey, J. ve Norman, S. (2007). “Positive Psychological Capital: Measurement and Relationship with Performance and Satisfaction”, Personnel Psychology, 541-572.
• MacInnis, D. J. ve G. E. de Mello (2005), “The concept of hope and its relevance to product evaluation and choice”, Journal of Marketing, 69, 1–14.
• Masten, A. S. ve Reed, M.J. (2002). Resilience in Development. The Handbook of Positive Pscyhology, Oxford University Press, New York.
• Mintzberg, H. (1973). “A New Look at the Chief Executive’s Job”, Organizational Dynamics, 1, 20–31.
• Nahrgang, J. D., Morgeson, F. P. ve Ilies, R. (2009). “The Development of Leadermember Exchange: Exploring How Personality and Performance İnfluence Leader and Member Relationships Over Time”, Organizational Behavior and Human Decision Processes, 108, 256–266.
• Nelson, H. W. (2000). “Injustice and Conflict in Nursing Homes: Toward Advocacy and Exchange”, Journal of Aging Studies, 14(1), 39-61.
• Öğülmüş, S. (2001). “Bir Kişilik Özelliği Olarak Yılmazlık”, 1. Ulusal Çocuk ve Suç Sempozyumu: Nedenler ve Önleme Çalışmaları, Ankara, 29-30 Mart 2001.
• Özyakışır, D. (2011). “Beşeri Sermayenin Ekonomik Kalkınma Sürecindeki Rolü: Teorik Bir Değerlendirme”, Girişimcilik ve Kalkınma Dergisi, 6 (1), 46-71.
• Park, S., Sturman, M. C., Vanderpool, C. ve Chan, E. (2015).” Only Time Will Tell: The Changing Relationships Between LMX, Job Performance and Justice”, Journal of Applied Psychology, 100, 660‒680.
• Paterson, T.A., Luthans, F. ve Jeung, W. (2014). “Thriving at Work: Impact of Psychological Capital and Supervisor Support”, Journal of Organizational Behavior, 35:434-446.
• Peterson, C. (2000). “The Future of Optimism”, American Psychologist, 55(1): 44-55.
• Peterson, S.J., Luthans, F., Avolio, B.J., Walumbwa, F.O. ve Zhang, Z. (2011). “Psychological Capital and Employee Performance: A Latent Growth Modelling Approach”, Personnel Psychology, 64: 427-450. Piccolo, R. F., Bardes, M., Mayer, D. M. ve Judge, T. A. (2008). “Does High Quality Leader- Member Exchange Accentuate the Effects of Organizational Justice?”, European Journal of Work and Organizational Psychology, 17(2), 273–298.
• Polatcı, S., (2011). Psikolojik Sermayenin Performans Üzerindeki Etkisinde İş Aile Yayılımı ve Psikolojik İyi Oluşun Rolü, Doktora Tezi, Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kayseri.
• Purvis, L.J., Cropley, M. (2003). “The Psychological Contracts of National Health Service Nurses”, Journal of Nursing Management, 11, 107–120.
• Rockstuhl, T., Ang, S., Dulebohn, J. H. ve Shore, L. M. (2012). “Leader–Member Exchange (LMX) and Culture: A Meta-Analysis of Correlates of LMX across 23 Countries”, Journal of Applied Psychology, 97(6), 1097-1130.
• Savur, N. (2013). Otantik Liderlik ve Çalışanların Psikolojik Sermayeleri Arasındaki İlişki Üzerine Bir Araştırma, Yüksek Lisans Tezi, Afyon Kocatepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Afyonkarahisar.
• Schyns, B., Paul, T., Mohr, G. ve Blank, H. (2005). “Comparing Antecedents and Consequences of Leader–Member Exchange in A German Working Context to Findings in The US”, European Journal of Work and Organizational Psychology, 14(1), s.1-22.
• Snyder, C. R., Harris, C., Anderson, J. R., Holleran, S. A. ve Irving, L. M. (1991). “The Will and The Ways: Development and Validation of An Individual-Differences Measure of Hope”, Journal of Personality and Social Psychology, 60(4): 570-585.
• Sparrowe, R. T. ve Liden, R. C. (1997). “Process and Structure in Leader-Member Exchange”, Academy of Management Review, 22(2), 522-552.
• Suazo, M. M. (2003). “An Examination Of Antecedents And Cconsequences Of Psychological Contract”, Kansas University Press, Kansas.
• Şahin, F. (2011). “Lider-Üye Etkileşimi İle İşten Ayrılma Niyeti Arasındaki İlişki Üzerinde Cinsiyetin Etkisi”, Ege Akademik Bakış Dergisi, 11(2), s.277.
• Taşğın E, ve Çuhadaroğlu Çetin F. (2006). “Ergenlerde Major Depresyon: Risk Etkenleri, Koruyucu Etkenler ve Dayanıklılık”, Çocuk ve Gençlik Ruh Sağlığı Dergisi, 13(2): 87-94.
• Terzi, Ş. (2006). “Kendini Toparlama Gücü Ölçeğinin Uyarlanması: Geçerlik ve Güvenirlik Çalışmaları”, Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi. 206(3): 77- 86.
• Tho, N.D., Phong, N.D. ve Quan, T.H.M. (2014). “Marketers’ psychological capital and performance: The Mediating Role of Quality of Work Life, Job Effort and Job Attractiveness”, Asia-Pacific Journal of Business Administration, 6(1): 36-48.
• Turgut, H., Tokmak, İ. ve Ateş, M.F. (2015). “Lider-Üye Etkileşiminin İşgören Performansına Etkisinde Çalışanların Örgütsel Adalet Algılarının Rolü”, Çankırı Karatekin Üniversitesi İİBF Dergisi, 5(2): 417-442.
• Türesin, T. H. ve Köse S. (2017). “Psikolojik Sermayenin Lider-Üye Etkileşimi Üzerindeki Etkisinin Hizmet Sektöründe Araştırılması”, Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 22(2): 341-378.
• Ural, A. ve Kılıç, İ., 2013. Bilimsel Araştırma Süreci ve SPSS İle Veri Analizi, Detay Yayıncılık, Ankara.
• Ürek, D. (2015). Sağlık Kurumlarında Lider-Üye Etkileşim Düzeyi İle Örgütsel Vatandaşlık Davranışı Arasındaki İlişkinin Değerlendirilmesi, Yüksek Lisans Tezi, Hacettepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Veli, M.F. (2019). Tekstil Sektöründe Lider Üye Etkileşiminin Çalışanların Örgütsel Bağlılık ve Performansları Üzerine Etkisi, Yüksek Lisans Tezi, Beykent Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Wang, H., Sui, Y., Luthans, F., Wang, D. ve Wu, Y. (2014). “Impact of Authentic Leadership on Performance: Role of Followers’ Positive Psychological Capital and Relational Processes”, Journal of Organizational Behavior, 35(1):5-21.
• Yukl,G., O’Donnell, M. ve Taber, T. (2009). “Influence of Leader Behaviors on The Leader -Member Exchange Relationship”, Journal of Managerial Psychology, Vol.24, No.4, 289-299.
• Zel, U. (2006) Kişilik ve Liderlik, Nobel Yayınları, Ankara.