ÜNİVERSİTELİ GENÇLERİN ÇALIŞMA KOŞULLARI TERCİHLERİNİN KONJOİNT ANALİZİ İLE BELİRLENMESİNE YÖNELİK BİR UYGULAMA

Yıl 2021, Sayı: 44, 245 - 260, 23.05.2021

Leyla Yücel

https://doi.org/10.30794/pausbed.746241

Öz

Bu çalışma üniversiteli gençlerin, mezun olduktan sonra çalışmak istedikleri ideal koşulların belirlenmesi amacıyla konjoint analizi uygulanarak yapılmıştır. Bugüne kadar konjoint analizi ile yapılmış olan araştırmaların, genellikle bir ürünün piyasaya sürülmeden önce tüketiciler tarafından tercih edilen özelliklere uygun olarak dizayn edildikten sonra piyasaya sürülmesini sağlamak amacıyla yapılmış olduğu görülmüştür. Fakat son zamanlarda, konjoint analizin kişiler tarafından tercih yapmalarını gerektiren sosyal olaylarda da kullanılmaya başlandığı görülmektedir. Bu fikirden yola çıkarak, çalışma koşulları en kapsayıcı ve özet bilgi sunacak şekilde kategorilere sahip değişkenler vasıtasıyla tasarlanmış ve cevaplayıcılara yüz yüze anket yöntemi uygulanmıştır. Söz konusu değişkenler; ülke tercihi (Türkiye veya yurt dışı), çalışma saatleri (tam gün mesai veya esnek çalışma saatleri), çalışma ortamı (ofiste veya ofis dışında uzaktan çalışma şeklinde) ve gelir düzeyidir(düşük gelire razı olunmayacağı düşüncesi ile gelir düzeyi orta gelir ve yüksek gelir şeklinde iki kategori halinde ele alınmıştır). Elde edilen veriler SPSS programı kullanılarak konjoint analiz için oluşturulmuş özel bir syntax kodu ile analiz edilmiştir. Çalışmanın birinci amacı, konjoint analizin sadece işletme ve pazarlama alanlarında ürün tasarımı yapmak değil, bunun yanı sıra, sosyal yaşamda kategorileri arasında tercih yapmayı gerektiren olguların da en çok tercih edilen ideal kombinasyonlarının konjoit analizi yöntemi ile ortaya koyulabildiğini göstermektir. Araştırmanın bir diğer amacı da, üniversitede okumakta olan ve yakın bir zamanda iş hayatına atılması öngörülen gençlerin nasıl bir çalışma ortamı tercih ettiklerini tespit etmektir. Çalışmanın başında, özellikle üniversite mezunu gençleri etkisi altına alan ve giderek artan işsizlik oranları nedeniyle büyük bir çoğunluğun yurt dışında çalışmayı tercih edebilecekleri fikrine sahip olunmasına rağmen, analiz sonucunda tam tersi bir durum ortaya çıkmıştır. Eğer yeterli imkânlar sağlanırsa ve çok mecbur kalmadıkları takdirde önceliği kendi ülkelerine verdikleri görülmüştür. Uygulanan anketin ilk bölümünde hemen her anket çalışmasında olduğu gibi demografik bilgiler kısmına yer verilmiştir. Bundan gayemiz, cevaplayıcıların tercih ettikleri çalışma koşulları ile demografik durumları arasında istatistiksel bakımdan anlamlı olabilecek ilişkilerin varlığını tespit etmek olmuştur. Analiz sonucunda, cevaplayıcıların demografik özelliklerinin şu anki durumları üzerinde etkili olmuş ve olmaya devam eden bir takım anlamlı ilişkilere ulaşılmıştır ancak çalışma koşulları tercihlerinde bu özelliklerin herhangi anlamlı bir etkisi olmadığı görülmüştür. Nasıl bir aileden, hangi bölgeden ve ne gibi imkânlarla üniversitede okuyor olurlarsa olsun gelecekte iş yaşamlarında hemen hepsinin aynı çalışma koşullarını tercih ettikleri görülmüştür. Tasarlanmış olan sekiz farklı çalışma ortamı kombinasyonu içinde en çok tercih edilen kombinasyonun; yurt içinde – yüksek gelirli – ofis dışında ve esnek çalışma saatli işler olduğu tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Konjoint analizi

Kaynakça

• Akıncı, E. D.; Bacanlı, S.; Kıroğlu, G. (2007), “Uyarlamalı Konjoint Analizi ve İstanbul İndirimMarketleri Üzerine Bir Uygulama”, Doğuş Üniversitesi Dergisi, 8 (1), 1-11.
• Behdioğlu, S.; Çilesiz, N. (2017), “Akademisyenlerin Kongre Tercih Kriterlerinin Konjoint Analizi İle Belirlenmesi”, Kastamonu Üniversitesi İİBF Dergisi, Cilt:18, Sayı:1, ICEBSS 2017 Özel Sayı, 23-37.
• Çevik, O.; Yiğit, A. M. (2011), “Konjoint Analizi ile Ofis Mobilyası Tüketicilerinin Tercihlerinin Belirlenmesi”, KMÜ Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 13 (20), 105-110.
• Danaher, P. J. (1997), “Using Conjoint Analysis to Determine the Relative Importanceof Service Attributes Measured in Customer Satisfaction Surveys”, Journal of Retailing, 73 (2), 235 - 260.
• Green, P. E.; Srinivasan, V. (1978), Conjoint Analysis in Consumer Research :Issues and Outlook, 5(September), 103-123.
• Karaarslan, M. H.; Altuntaş, B.(2016), “Kariyer Tercihini Etkileyen Faktör Düzeylerinin Öneminin Konjoint Analizi ile Belirlenmesi”, İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 5(24659), 1972–1988.
• Nuraeni, S.; Pradiva, A.; Novani, S. (2015), “Understanding Consumer Decision-Making in Tourism Sector : Conjoint Analysis”, Procedia-Social and Behavioral Sciences, 169, 312 – 317.
• Turanlı, M.; Cengiz, D.T.; Işık, M. (2013), “Konjoint Analizi İle Gazete Tercihlerini Etkileyen Faktörlerin Belirlenmesi”, İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi Ekonometri ve İstatistik Dergisi, Sayı:19: 1-26.
• Schaupp, L. C.; Belanger, F. (2005), "A Conjoint Analysis of Online Consumer Satisfaction", Journal of Electronic Commerce Research, VOL. 6, NO.2, 95–111.
• Şen, H.; Çemrek, F.(2004), "Konjoint Anali̇zi̇ ve Özel Dershane Terci̇hi̇ne Yöneli̇k Bi̇r Uygulama", Osmangazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Cilt: 5 Sayı: 2, 105-120.
• Yıldız, B. (2018). Eko Etiketlerin Tüketici Davranışları Üzerindeki Etkileri : Buzdolabı Eko Etiketlerinin Konjoint Analizi ile İncelenmesi, Yüksek Lisans Tezi, Trakya Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İşletme Anabilim Dalı.