1983-1987 KUZEY IRAK’TAKİ TÜRK SINIR ÖTESİ OPERASYONLARININ HUKUKÎLİĞİ

Yıl 2021, Sayı: 46, 347 - 359, 02.09.2021

Özhan Hancılar

https://doi.org/10.30794/pausbed.835310

Öz

Türkiye, AB ve ABD tarafından terör örgütü olarak kabul edilen isyancı Kürt grup PKK, Türkiye’ye karşı yaklaşık kırk yıldır silâhlı ve bölücü bir mücadele yürütmektedir. Türkiye ise, grubun merkez üssünün ve kamplarının yer aldığı Kuzey Irak’ta sıkça sınır ötesi operasyonlar düzenlemektedir. Bu makale, bunlardan ilk üçünü, Mayıs 1983’teki kara harekâtı ile Ağustos 1986 ve Mart 1987’teki hava saldırılarını jus ad bellum perspektifinden inceleyecektir. Üç operasyon da, eldeki çalışmanın temel noktasını oluşturan “Irak’ın rızası”yla gerçekleşmiştir. Bu izin, Irak’ın meşru yönetimi tarafından verilmiştir ve Türk tarafı verilen iznin sınırları içinde hareket etmiştir. Bu nedenledir ki, Türkiye’nin 1983-1987 dönemi Kuzey Irak operasyonları kuvvet kullanma yasağını ihlâl etmemektedir; dolayısıyla, uluslararası hukuk açısından meşrudur.

Anahtar Kelimeler

Uluslararası Hukuk, Türkiye, Kuzey Irak, PKK, Kuvvet Kullanma

THE LEGALITY OF THE 1983-1987 TURKISH CROSS-BORDER OPERATIONS IN NORTHERN IRAQ

Öz

The Kurdish rebel group PKK, which is classified as a terrorist organization by Turkey, as well as the EU and the US, has been waging an armed separatist campaign against Turkey for almost four decades. Turkey has conducted frequent cross-border military operations against the PKK in Northern Iraq, where the group’s bases and headquarters are located. This paper will assess the first three of those, the ground offensive of May 1983 and the air attacks of August 1986 and March 1987, from the perspective of jus ad bellum. All three were conducted by “the Iraqi consent”, which is the key part of the present work. This consent was given by the legal government of Iraq and the Turkish side acted within the limits of it. That’s why the 1983-1987 Turkish cross-border operations in Northern Iraq do not violate the prohibition on the use of force, and consequently, should be considered legal under international law.

Anahtar Kelimeler

International law, Turkey, Northern Iraq, PKK, Use of force

Kaynakça

• 8 Askerimizi daha şehit ettiler. (1984). Cumhuriyet, 11 Ekim, 1, 8.
• 12 Mehmetçik şehit. (1986). Milliyet, 13 Ağustos, 1, 13.
• Advisory Opinion Concerning Legal Consequences of the Construction of a Wall in the Occupied Palestinian Territory, (2004). ICJ Reports 2004, 136.
• Advisory opinion on the Legality of the Threat or Use of Nuclear Weapons. (1996). ICJ Reports 1996, 226.
• Ankara’nın tepkisi. (1987). Cumhuriyet, 7 Mart, 1, 11.
• Arend, A. C. ve Beck, R. J. (1994). “‘Don't Tread on Us’: International Law and Forcible State Responses to Terrorism”, Wisconsin International Law Journal, 12, 153-218.
• Arsava, F. (2019). “Devlet Dışı Aktörlere Karşı Yasal Savunma Hakkının Kullanılması”, Uyuşmazlık Mahkemesi Dergisi, 13, 97-128.
• Aygan, A. (1987). “PKK: Yapısı, İdeolojisi ve İşleyişi”, Yeni Forum, 1 Ağustos, 22-28.
• Ayrılıkçılar saldırdı. (1984). Milliyet, 18 Ağustos, 1, 7.
• Ballı, R. (1991). Kürt Dosyası, Cem, İstanbul.
• Bakan Akar: Terörle mücadelede Erbil işbirliğiyle çok önemli gelişmeler olacak. (2021). TRT Haber, 20 Ocak, https://www.trthaber.com/haber/gundem/bakan-akar-terorle-mucadelede-erbil-isbirligiyle-cok-onemli-gelismeler-olacak-548881.html (09.08.2021).
• Baker, S. (1987). “Terrorism and the Inherent Right of Self-Defense (A Call to Amend Article 51 of the United Nations Charter)”, Houston Journal of International Law, 10, 25-49.
• Barzani: Türkiye ve Irak’tan intikam alınacak. (1986). Milliyet, 21 Ağustos, 12.
• Barzani’den tehdit. (1987). Milliyet, 6 Mart, 1, 12.
• Başeren, S. H. (1995). “Huzur Operasyonu ve Türkiye Cumhuriyeti’nin Kuzey Irak’ta Gerçekleştirdiği Harekatın Hukuki Temelleri”, Avrasya Dosyası, 2/1, 224-235.
• Başeren, S. H. (2003). Uluslararası Hukukta Devletlerin Münferiden Kuvvet Kullanmalarının Sınırları, Ankara Üniversitesi, Ankara.
• Birand, M. A. (1992). Apo ve PKK, Milliyet, İstanbul.
• Bölükbaşı, S. (1992). Türkiye ve Yakınındaki Ortadoğu, Dış Politika Enstitüsü, Ankara.
• Brown, D. (2003). “Use Of Force Against Terrorism After September 11th: State Responsibility, Self-Defense And Other Responses”, Cardozo Journal of International and Comparative Law, 11, 1-53.
• Brownlie, I. (1958). “International Law and the Activities of Armed Bands”, International and Comparative Law Quarterly, 7, 712-735.
• Brownlie, I. (1963). International Law and Use of Force by States, Clarendon, Oxford.
• Byers, M. (2002). “Terrorism, the Use of Force and International Law after 11 September”, International and Comparative Law Quarterly, 51, 401-414.
• Case Concerning Military and Paramilitary Activites in and against Nicaragua (Nicaragua v.United States of America). (1986). ICJ Reports, 14.
• Cassese, A. (1989). “The International Community’s Legal Response to Terrorism”, International and Comparative Law Quarterly, 38, 589-608.
• Council of the European Union. (2019). Council Decision (CFSP) 2019/1341, Official Journal of the European Union, 8 Ağustos, https://eur-lex.europa.eu/legal-content/en/TXT/HTML/?uri=CELEX:32019D1341&from=en (09.08.2021).
• Dışişleri Bakanlığı açıklama yaptı. (1986). Milliyet, 25 Ağustos, 6.
• Dinstein, Y. (2012). War, Aggression and Self Defence, 5. Edition, Cambridge, Cambridge.
• Erdogan says Turkey 'neutralised' PKK official in Iraq camp strike. (2021). Reuters, 6 Haziran, https://www.reuters.com/world/middle-east/erdogan-says-turkey-neutralised-pkk-official-iraq-camp-strike-2021-06-06/ (09.08.2021).
• Erickson, R. (1989). Legitimate Use of Military Force Against State-Sponsored International Terrorism, Air University, Alabama.
• Evren’den Saddam’a mesaj. (1984). Hürriyet, 15 Ekim, 11.
• Franck, T. M. (2001). “Terrorism and the Right of Self-Defense”, American Journal of International Law, 95, 839-843.
• Gray, C. (2018). International Law and the Use of Force, Oxford, Oxford.
• Gunter, M. M. (1990). The Kurds in Turkey: A Political Dilemma, Westview, Boulder.
• Gurdilek, R. (1983). “Turks crossed border into Iraq to hit Kurdish separatists”, The Times, 28 Mayıs, https://www.thetimes.co.uk/archive/article/1983-05-28/6/9.html (09.08.2021).
• Gurdilek, R. (1984). “Eight Turks killed in Kurd ambush”, The Times, 11 Ekim, https://www.thetimes.co.uk/archive/article/1984-10-11/7/5.html (09.08.2021).
• Hainler ezildi. (1983). Hürriyet, 29 Mayıs, 1, 13.
• Halefoğlu Irak’ta sınır olaylarını görüşüyor. (1984). Milliyet, 15 Ekim, 1, 7.
• Hakkari’de 8 şehit daha. (1984). Milliyet, 11 Ekim, 1.
• Hancılar, Ö. (2011). PKK Terörizmi ve Türkiye'nin Uluslararası Hukuk Açısından Kuvvet Kullanma Hakkı, Gazi, Ankara.
• Hancılar, Ö. (2017). “1998 Suriye’ye Türk Kuvvet Kullanma Tehdidinin Hukukiliği”, Osmaniye Korkut Ata Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 1/2, 83-97.
• Harekâtta sorun yok. (1987). Cumhuriyet, 5 Mart, 12.
• Henderson, C. (2018). The Use of Force and International Law, Cambridge, Cambridge.
• Irak anlaşmayı tek taraflı açıkladı. (1984). Milliyet, 25 Ekim, 1, 6.
• Irak Devlet Başkanı: mücadelenizi destekliyoruz. (1984). Milliyet, 18 Ekim, 6.
• Irak hududunda mahdut amaçlı bir harekât yapıldı. (1983). Cumhuriyet, 28 Mayıs 1,11.
• Irak sınırında operasyon. (1983). Hürriyet, 28 Mayıs, 1,11.
• Irak sınırında üç askerimiz şehit edildi. (1983). Milliyet, 12 Mayıs, 1.
• Irak toprağında harekât. (1991). Milliyet, 6 Ağustos, 1, 13.
• Irak’la temaslarımız ‘sınır güvenliği’ için devam edecek. (1983). Hürriyet, 1 Haziran, 8.
• Irak’ta hava operasyonu. (1986). Cumhuriyet, 16 Ağustos, 1, 11.
• İmset, İ. (1994). PKK - Ayrılıkçı Şiddetin 20 Yılı (1973-1992), Turkish Daily News, Ankara.
• İran ve Suriye’de de operasyon yapabiliriz. (1986). Milliyet, 23 Ağustos, 13.
• İran’dan iki isteğimiz var. (1984). Milliyet, 21 Ekim, 1, 6.
• İran’dan kınama. (1986). Cumhuriyet, 25 Ağustos, 1, 11.
• Jetlerimiz tepeledi. (1986). Milliyet, 16 Ağustos, 1, 7.
• Kaddafi çizmeyi aşma. (1986). Hürriyet, 20 Ağustos, 1, 13.
• Keskin, F. (1998). Uluslararası Hukukta Kuvvet Kullanma: Savaş, Karışma ve Birleşmiş Milletler, Mülkiyeliler Birliği, Ankara.
• Kışlalı, M. A. (1996). Güneydoğu Düşük Yoğunluklu Çatışma, 2. Baskı, Ümit, Ankara.
• Kirgis, F.L. (2001). “Israel's Intensified Military Campaign Against Terrorism”, American Society of International
• Law, 19/6, https://www.asil.org/insights/volume/6/issue/19/israels-intensified-military-campaign-against-terrorism, (09.08.2021).
• Kritik gün. (1987). Milliyet, 24 Şubat, 1, 7.
• Lewis, S. (2018). “Salisbury, Novichok and International Law on the Use of Force”, The RUSI Journal, 163/4, 10- 19. Lieblich, E. (2013). International Law and Civil Wars: Intervention and Consent, Routledge, New York.
• Marcus, A. (2007). Blood and Belief: The PKK and the Kurdish Fight for Independence, New York University, New York.
• Masullo, J. ve O’Connor, F. (2020). “PKK Violence against Civilians: Beyond the Individual, Understanding
• Collective Targeting”, Terrorism and Political Violence, 32/1, 77-99.
• McDowall, D. (1992). The Kurds: A Nation Denied, Minority Rights, London.
• Meclis toplansın. (1986). Cumhuriyet, 20 Ağustos, 1, 7.
• Olayın gerisinde ASALA ve TKP var. (1984). Milliyet, 18 Ekim, 1, 6.
• Ordumuz Irak’ta üslenen silahlı grupları temizledi. (1983). Milliyet, 28 Mayıs, 1.
• Özal: Tam isabet. (1986). Hürriyet, 16 Ağustos, 1, 17.
• Özcan, N. A. (1999). PKK (Kürdistan İşçi Partisi) Tarihi, İdeolojisi, Yöntemi, Avrasya Stratejik Araştırmalar Merkezi, Ankara.
• Özdağ, Ü. (2005). Türkiye’de Düşük Yoğunluklu Çatışma ve PKK, Üç Ok, Ankara.
• Paust, J. J. (2002). “Use of Armed Force against Terrorists in Afghanistan, Iraq, and Beyond”, Cornell International Law Journal, 35, 533-557.
• Pazarcı, H. (2018). Uluslararası Hukuk, 17. Baskı, Turhan, Ankara.
• Plakoudas, S. (2018). Insurgency and Counter-insurgency in Turkey: The New PKK, Palgrave Pivot, Cham.
• Robins, P. (1991). Turkey and the Middle East, Pinter, London.
• Ruys, T. & Verhoeven, S. (2005). “Attacks by Private Actors and the Right of Self-Defence”, Journal of Conflict & Security Law, 10/3, 289-320.
• Schachter, O. (1991). International Law in Theory and Practice, Martinus Nijhoff, Dordrecht.
• Sınır operasyonu imha harekâtı değildir. (1983). Hürriyet, 3 Haziran, 13.
• Şehit edilen üç erimiz hakkında Irak’ın dikkati çekildi. (1983). Cumhuriyet, 13 Mayıs, 1, 7.
• Tahran suçladı. (1987). Cumhuriyet, 6 Mart, 1,11.
• Tams, C. J. (2009). “The Use of Force against Terrorists”, European Journal of International Law, 20, 359-397.
• TBMM Tutanak Dergisi. (1986, 4 Eylül). Dönem 17, C. 31, 4. Birleşim.
• TBMM Tutanak Dergisi. (1987, 4 Mart). Dönem 17, C. 37, 72. Birleşim.
• Travalio, G. M. & Altenburg, J. (2003). “Terrorism, State Responsibility, and the Use of Military Force”, Chicago Journal of International Law, 4, 97-119.
• Turkey air strikes on Kurds in Syria and Iraq spark US concern. (2017). BBC, 25 Nisan, ttps://www.bbc.com/news/world-middle-east-39708909 (09.08.2021).
• Turkish planes bomb Kurdish rebels in Iraq. (1986). The New York Times, 16 Ağustos, http://www.nytimes.com/1986/08/16/world/around-the-world-turkish-planes-bomb-kurdish-rebels-in-iraq.html (09.08.2021).
• Turkish troops reported to battle Iraqi Kurds. (1983). The New York Times, 31 Mayıs, https://www.nytimes.com/1983/05/31/world/around-the-world-turkish-troops-reported-to-battle-iraqi-kurds.html (09.08.2021).
• Turks join Iraq against Kurds. (1984). The Times, 18 Ekim, https://www.thetimes.co.uk/archive/article/1984-10-18/6/15.html (09.08.2021).
• Türkiye-Irak sınır güvenliği için ‘temas ve danışma’yı sürdürecek. (1983). Cumhuriyet, 1 Haziran, 1,11. U.N. Doc. S/2017/350. (2017).
• U.S. Department of State. (2019). Country Reports on Terrorism 2019, 1 Kasım, https://www.state.gov/reports/country-reports-on-terrorism-2019/ (09.08.2021).
• Ve sınır ötesi harekât. (1987). Cumhuriyet, 5 Mart, 1, 15.
• Yegen, M. (2016). “Armed Struggle to Peace Negotiations: Independent Kurdistan to Democratic Autonomy, or The PKK in Context”, Middle East Critique, 25/4, 365-383.
• Zaman, A. (2020). “Turkey bombs PKK targets in northern Iraq as government's ratings sag”, Al Monitor, 15 Haziran, https://www.al-monitor.com/pulse/originals/2020/06/turkey-strikes-pkk-kurdistan-iraq-sinjar-erdogan-hdp-akp.html (09.08.2021).